De Nederlandse volksboeken

[p. 13]

Algemene bibliographie

Bauerhorst Kurt, Bibliographie der Stoff-und Motivgeschichte der deutschen Literatur, (Stoff u. Motivgeschichte d. dtsch. Lit. Herausg. v. P. Merker u. G. Lüdtke, 13), Berlin-Leipzig, 1932.

Beishuizen P. ... Gzn., Over Volksboeken, in Den Gulden Winckel, XV (1916), pp. 55-57.

Benz Richard, Geschichte und Aesthetik des deutschen Volksbuchs, Jena, 1924^2.

Bergh L.Ph.C. van den, De Nederlandsche Volksromans. Eene bijdrage tot de geschiedenis onzer letterkunde, Amsterdam, 1837.

Besch Emile, Les adaptations en prose des chansons de geste au XV^e et au XVI^e siècle, in Revue du seizième siècle, III (1915), pp. 155-181.

Blades William, The Biography and Typography of William Caxton, England's First Printer, London-Strassburg, 1882^2.

Bobertag Felix, Geschichte des Romans und der ihm verwandten Dichtungsgattungen in Deutschland, 2 dln, Breslau, 1876-Berlin, 1884.

Bock Eug. de, Het Nederlandse Boek. Overzicht van zijn geschiedenis, Brussel, 1939.

Boekenoogen G.J., Een boekverkoopers-prospectus van Geeraert Leeu te Antwerpen (1491), in TBB, III (1905), pp. 190-192.

Id., Een en ander over de lectuur van het Vlaamsche volk vóór Conscience, in VMA, 1912, pp. 677-690. Ook in: Verspreide Geschriften van Dr G.J. Boekenoogen, verzameld door Dr A.A. van Rijnbach, Leiden, 1949, pp. 252-265.

Id., De Nederlandsche Volksboeken, in TBB, III (1905), pp. 107-142. Ook in: Verspreide Geschriften van Dr G.J. Boekenoogen, ut supra, pp. 207-251.

Borchling Conrad & Claussen Bruno, Niederdeutsche Bibliographie. Gesamt-verzeichnis der niederdeutschen Drucke bis zum Jahre 1800, 2 dln, Neumünster, 1931-1936. We verwijzen naar dit werk met de letters BC gevolgd van het nummer der bibliographische beschrijving.

Brink Jan ten, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, Amsterdam-Antwerpen, 1897.

Brunet Jacques-Charles, Manuel du libraire et de l'amateur de livres, 6 dln + Supplément, par MM. P. Deschamps et G. Brunet, 2 dln, Berlin-Paris, 1922. Afgekorte verwijzing: Brunet.

Campbell M.F.A.G., Annales de la typographie néerlandaise au XV^e siècle, (met Suppléments), La Haye-Bruxelles-Paris, 1874. We verwijzen naar dit werk met de letters CA gevolgd van het nummer der bibliographische beschrijving.

Catalogue de la bibliothèque de M.C.P. Serrure, 2 dln, Bruxelles, 1872-1873.

Claudin A., Histoire de l'imprimerie en France au XV^e et au XVI^e siècle, 4 dln, Paris, 1900-1914.

Conway William Martin, The Woodcutters of the Netherlands in the fifteenth Century, Cambridge, 1884.

Debaene Luc, Nieuwe varianten van refreinen uit de bundels van Jan van Doesborch en Jan van Styevoort, in TNTL, LXV (1947), pp. 181-185.

Id., Volkskunde en Letterkunde, in Handelingen van het XVII^e Vlaamse Filologencongres (Leuven, 1947), pp. 190-195.

Id., Rederijkers en Prozaromans, in GP, XXVII (1949), pp. 1-23.

Id., Middelnederlandse Ridderepiek en latere Prozaromans, in NT, XLIII (1950), pp. 84-92 en 144-152.

[p. 14]

Id., Het Ontstaan van de Nederlandse Volksboeken, in Jaarboeken van de Verenig, v. Oudheidkundige en Geschiedkundige Kringen van België. XXXII^e zitting. Congres van Antwerpen 27-31 Juli 1947, 1ste Deel: De Mededelingen, (Koninklijke Oudheidkundige Kring van Antwerpen.), XXII^e en XXIII^e Jaarboek, Antwerpen, 1950, pp. 339-348.

Delen A.J.J., Histoire de la gravure dans les anciens Pays-Bas et dans les provinces belges des origines jusqu'à la fin du XVIII^e siècle, Dln I-II, Paris-Bruxelles, 1924-1934.

Doutrepont Georges, La littérature française à la cour des ducs de Bourgogne, (Bibliothèque du XV^e siècle, VIII), Paris, 1909.

Id., Les mises en prose des épopées et des romans chevaleresques du XIV^e au XVI^e siècle, (Acad. roy. de Belg., Classe des lettres, etc.-Mémoires-Collect. in 8^o-Tome XL-Fasc. unique), Bruxelles, 1939.

Dronckers Emma, Verzameling F.G. Waller. Catalogus van Nederlandsche en Vlaamsche populaire boeken, 's Gravenhage, 1936.

Dunlop J.C., History of Prose Fiction. A New Eidition Revised with Notes, Appendices, and Index by Henry Wilson, London, 1888. Een Duitse vertaling door Felix Liebrecht, Berlin, 1851.

Ebbinge Wubben C.H., Een Platduitse boekaankondiging uit het einde der 15^e eeuw, in TBB, IV (1906), pp. 159-162.

Eck P.L. van ... Jr., De historie van Christoffel Wagenaer, in Den Gulden Winckel, XIII (1914), pp. 40-43.

Id., Nederlandse Volksboeken, in TL, XIV (1904), pp. 376-388 en 525-556, XV (1905), pp. 340-352 en 533-548, XVI (1906), pp. 49-68.

Eemans Marc, Grandeur et décadence du livre populaire, (L'Eglantine, XIII, 6), Bruxelles, 1935.

Id., Het Nederlandsche Volksboek, in Hamer, IV (1943-44), n^o 4, pp. 12-13.

Id., Het volksboek en de volksche herleving, in Dietbrand, Maart 1938, pp. 77-81.

Ehrismann Gustav, Geschichte der deutschen Literatur bis zum Ausgang des Mittelalters, 2. Teil, Die mittelhochdeutsche Literatur. Schlussband, München, 1935.

[Elskamp Max], Catalogue. Musée de Folklore. Conservatoire de la Tradition populaire flamande, Anvers, 1907.

Foncke Robert, Schoolboeken te Mechelen in de 17^e eeuw, in HB, XV (1926), pp. 263-268.

Funck M., Le livre belge à gravures, Paris-Bruxelles, 1925.

Gautier Léon, Les épopées françaises, Paris, 4 dln, 1878-82^2.

Gesamtkatalog der Wiegendrucke. Herausgegeben von der Kommission für den Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Leipzig, van 1925 af, reeds 7 dln. Geciteerd: GW, gevolgd van nummer.

Gessler J., Uit den ‘Index’ van 1570, in Volkskunde, XLVII-N.R. V (1946), pp. 190-191.

Giraud Jeanne, Manuel de bibliographie littéraire pour les XVI^e, XVII^e et XVIII^e siècles français, (Publications de la faculté des lettres de l'université de Lille, II), Paris, 1939.

Goerres Joseph, Die teutschen Volksbücher. Mit einem Nachwort herausgegeben von Lutz Mackensen, (Kleine volkskundliche Bücherei, herausgegeben von Wilhelm Fraenger, 2. Band), Berlin, 1925.

Gossart M., Catalogue des incunables d'origine néerlandaise conservés à la bibliothèque communale de Lille, Lille, 1907.

Graesse Johann Georg Theodor, Trésor de livres rares et précieux, ou Nouveau dictionnaire bibliographique, 7 dln, Dresde, 1859-69.

Gröber Gustav, Geschichte der mittelfranzösischen Literatur, Zweite Auflage, bearbeitet von Stefan Hofer, 2 dln, Berlin-Leipzig, 1933-37.

Haeghen F. vander, e.a., Bibliographie générale des Pays-Bas par - le bibliothécaire en chef et les conservateurs de la bibliothèque de l'université de Gand. 1^o sér. I-XXVII. Continuée par A. Roersch et P. Bergmans. 2^o sér. I-XXVII, Gand-La Haye, 1880-1923.

Heitz Paul & Ritter J., Versuch einer Zusammenstellung der deutschen Volksbücher des 15. und 16. Jahrhunderts, nebst deren späteren Ausgabe und Literatur, Strassburg, 1924.

Herford Charles H., Studies in the Literary Relations of England and Germany

[p. 15]

in the Sixteenth Century, Cambridge, 1886.

Heurck Emile H. van, Les livres populaires flamands, Anvers, 1931.

Id., Schoolboeken te Mechelen in de 17 eew (sic), in GP, V (1927), p. 94.

Id., De Vlaamsche Volksboeken. In het Nederlandsch vertaald door Drs J. Truyts, ingeleid door Prof. Dr Paul de Keyser, Brussel, 1944.

Id., Voyage autour de ma bibliothèque. Livres populaires et livres d'école flamands in-4^o, Anvers, 1927. (Overdruk uit GP, IV (1926), pp. 155-293).

Hoffmann von Fallersleben Heinrich, Antwerpener Liederbuch vom Jahre 1544. Nach dem einzigen noch vorhandenen Exemplare herausgegeben, (Horae Belgicae, XI), Hannover, 1855.

Holtrop J.W., Monuments typographiques des Pays-Bas au Quinzième siècle. Collection de facsimile d'après les originaux conservés avec l'autorisation de son excellence le ministre de l'intérieur, La Haye, 1868.

Huizinga J., Herfsttij der Middeleeuwen. Studie over levens- en gedachtenvormen der veertiende eeuw in Frankrijk en de Nederlanden, Haarlem, 1947^6.

Jonckbloet W.J.A., Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, dln I-II, Vierde druk, herzien en tot den tegenwoordigen tijd bijgewerkt door G. Honigh, Groningen, 1888-1889.

Kalff G., Middelnederlandsche Epische Fragmenten, (Bibliotheek van Middelnederlandsche Letterkunde onder redactie van Dr H.E. Moltzer en Dr Jan te Winkel, Afl. 38), Groningen, 1885.

Id., Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, dln I, II, III, Groningen, 1906-1907.

Id., Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde in de 16^e eeuw, 2 dln, Leiden, 1889.

Id., Westeuropeesche Letterkunde, 2 dln, Groningen-Den Haag, 1923-1924.

Kernkamp J.H., Wat lazen onze voorouders in de Gouden Eeuw, in Historia, Jan. 1941, pp. 17 sqq).

Kindermann Heinz, Volksbücher vom sterbenden Rittertum, (Deutsche Literatur. Sammlung literarischer Kunst- und Kulturdenkmäler in Entwicklungsreihen. Reihe Volks- und Schwankbücher, I), Weimar-Wien-Leipzig, 1928.

Knuvelder Gerard, Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse Letterkunde van de aanvang tot heden, I, 's Hertogenbosch, 1948.

Kossmann E.F., Neudrucke niederländischer Volksbücher (Rezensionen und Referate), in Euphorion. Zeitschrift für Literaturgeschichte, XI (1904), pp. 522-525.

Kronenberg M.E., cfr Nijhoff-Kronenberg.

Kruitwagen B.... O.F.M., Wat men in de Nederlanden las in de 15^e eeuw, in Bibliotheekleven, X (1925), pp. 41-45, 51-58, 87-95, 102-111.

Kruyskamp C., De refreinenbundel van Jan van Doesborch, (Leidsche drukken en herdrukken. Kleine Reeks 2), 2 dln, Leiden, 1940.

Id., Nederlandsche Volksboeken, (In den Houttuyn, Episoden uit de Geschied. en het leven v.h. Nederl. Volk 2), Leiden, 1942.

Ledeboer A.M., De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw, Deventer, 1872.

Liepe Wolfgang, Elisabeth von Nassau-Saarbrücken. Entstehung und Anfänge des Prosaromans in Deutschland, Halle, 1920.

Le livre populaire. Imagerie, contes et histoires populaires. (Bibliothèque royale de Belgique. Exposition), Bruxelles, 1934.

Lyna Frederik & Eeghem Willem van, Jan van Stijevoorts Refereinenbundel Anno MDXXIV, naar het Berlijns handschrift integraal en diplomatisch uitgegeven, Antwerpen, [1929-30].

Mackensen Lutz, Die deutschen Volksbücher, (Forschungen zur deutschen Geistesgeschichte des Mittelalters und der Neuzeit. Herausgegeben von P. Merker und W. Stammler, II), Leipzig, 1927.

Id., cfr Goerres J.

Merker P. & Stammler W., Volksbuch, in Reallexikon der deutschen Literaturgeschichte, III, pp. 481-485, Berlin, 1928-1929.

Meyer Karl, Niederländische Volksbücher, in Sammlung bibliothekswissenschaftlicher Arbeiten, herausgegeben von Karl Dziatzko, 8. Heft (Beiträge zur Theorie

[p. 16]

und Praxis des Buch- und Bibliothekswesens II), pp. 1-22, (Leipzig, 1895).

Meyere V. de & Baekelmans L., Het Boek der rabauwen en naaktridders. Bijdragen tot de studie van het volksleven der 16^e en 17^e eeuwen, Antwerpen, 1915.

Meyere Victor de, De Vlaamsche Volksboeken, in Bibliotheekgids, XII (1933), pp. 25-29 en 41-46.

Mierlo Jozef van, Geschiedenis van de oud en middelnederlandsche letterkunde, Antwerpen-Brussel-Leuven, 1928.

Id., Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden, dl. I: De Letterkunde van de Middeleeuwen tot omstreeks 1300; dl. II: De Middelnederlandsche Letterkunde van omstreeks 1300 tot de Renaissance, Antwerpen-Brussel-'s Hertogenbosch, (1939-40); 2^e druk: 1949 (daar het hoofdstuk der prozaromans geheel op mijn studie steunt, verwijs ik steeds naar de 1^e druk!)

Id., Studiën over Anna Bijns, in Sprokkelingen op het gebied der middelnederlandse poëzie, (Kon. Vl. Academie), Gent, s.d., pp. 47-171.

Mone Franz-Joseph, Übersicht der niederländischen Volksliteratur älterer Zeit. Tübingen, 1838.

Montagne V.A. dela, Schoolboeken te Antwerpen in de 17^e eeuw, in TBB, V (1907), pp. 1-35.

Id., Gecensureerde volksboeken, in TBB, IV (1906), p. 278.

Morley Henry, Early Prose Romances. Reynard the Fox. Friar Bacon. Robert the Devil. Guy of Warwick. Virgilius. History of Hamlet. Friar Rush, (The Carisbrooke Library, IV), London, 1889).

[Muller Frederik], Nederlandsche Letterkunde. Populaire Prozaschrijvers der XVII^e en XVIII^e eeuw, Amsterdam, 1893.

Nijhoff Wouter, L'art typographique dans les Pays-Bas pendant les années 1500 à 1540, 2 dln + suppl., La Haye, 1926-1935.

Nijhoff Wouter & Kronenberg M.E., Nederlandsche bibliographie 1500-1540, I-II, 's Gravenhage, 1923-1940. Een vervolg hierop is: Nijhoff-Kronenberg. Nederlandsche Bibliographie van 1500 tot 1540. Inleiding tot een derde deel. Winst en verlies door M.E. Kronenberg, 's-Gravenhage, 1942. We verwijzen naar dit werk met de letters NK gevolgd van het nummer der bibliographische beschrijving.

Nisard Charles, Histoire des livres populaires ou de la littérature du colportage depuis le XV^e siècle jusqu'à l'établissement de la Commission d'examen des livres du colportage (30 novembre 1852), 2 dln, Paris, 1854 (2^e druk, herzien, 1864).

Olthoff Frans, De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Antwerpen, sedert de uitvinding der boekdrukkunst tot op onze dagen alfabetisch gerangschikt en van geschiedkundige aanteekeningen voorzien, opgeluisterd door een aantal portretten en drukkersmerken, Antwerpen, 1891.

Pellechet Marie, Catalogue général des incunables des bibliothèques publiques de France, 3 dln, 1897-1905. We verwijzen naar dit werk met Pellechet en het nummer der bibliographie.

Petit Louis D., Bibliographie der Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde, 2 dln, Leiden, 1888-1910. We verwijzen naar dit werk met Petit.

Podleiszek Franz, Anfänge des bürgerlichen Prosaromans in Deutschland, (Deutsche Literatur. Sammlung literarischer Kunst- und Kulturdenkmäler in Entwicklungsreihen. Reihe Volks- und Schwankbücher, VII), Leipzig, 1933.

Id., Volksbücher von Weltweite und Abenteuerlust, (idem, II), Leipzig, 1936.

Poffé Edward, De Gilde der Antwerpsche Schoolmeesters van bij haar ontstaan tot aan hare afschaffing, Antwerpen, 1895.

Polain M.-Louis, Catalogue des livres imprimés au quinzième siècle des bibliothèques de Belgique, 4 dln, Bruxelles 1932. We verwijzen naar dit werk met de letters Pol. gevolgd van het nummer der bibliographie.

Pollard A.W. & Redgrave G.R., A Short Title Catalogue of Books Printed in England, Scotland, & Ireland and of English Books Printed Abroad 1475-1640, London, 1946 (1st edit. 1926).

Prinsen J... J. Lzn., Handboek tot de Nederlandsche Letterkundige Geschiedenis, 's Gravenhage, 1920^2.

Proctor Robert, An Index to the Early Printed Books in the British Museum from the Inventing of Printing to the Year MD, 5 dln, London, 1898-1903.

[p. 17]

Id., Jan van Doesborgh, Printer at Antwerp. An Essay in Bibliography, London, 1894.

Id., Tracts on Early Printing III. Additions to Campbell's Annales de la Typographie néerlandaise au 15^e siècle, London, 1897, Herdrukt in Bibliographical Essays by Robert Proctor, London, 1905.

Reiffenberg Frédéric de, Ph. Mouskes. Chronique rimée, 2 dln, Bruxelles, 1836-38.

Remy F., De Boekencensuur. Historisch Overzicht, in GP, XX (1942), pp. 1-21.

Reusch Fr. Heinrich, Der Index der verbotenen Bücher. Ein Beitrag zur Kirchen- und Literaturgeschichte, I, Bonn, 1883.

Id., Die Indices Librorum prohibitorum des sechzehnten Jahrhunderts, (Bibliothek des litterarischen Vereins in Stuttgart, 176), Tübingen, 1886.

Rijnbach Andries Albert van, Catalogus van de verzameling-Boekenoogen, Leiden, 1932.

Ruelens Ch., La Bibliothèque bleue en Belgique, in Le Bibliophile belge, VII (1872), pp. 59-69 en 200-204.

Ruys H.J.A., Lijst van incunabelen in het bezit der Leidsche Universiteitsbibliotheek, in HB, XIV (1925), pp. 281-302.

Schauwers Fr., Druk en uitgave te Brussel in de XVI^e eeuw, in GP, XX (1942) pp. 293-295.

Id., De Incunabeltijd, in GP, XX (1942) pp. 177-207 en XXI (1943) pp. 1-28.

Scheible J., Das Kloster. Weltlich und geistlich. Meist aus der ältern deutschen Volks-, Wunder-, Curiositäten-, und vorzugsweise komischen Literatur. Zur Kultur- und Sittengeschichte in Wort und Bild, dln II-III-V-XI, Stuttgart, 1846, 47, 49.

Scherer Wilhelm, Die Anfänge des deutschen Prosaromans und Jörg Wickram von Colmar, (Quellen und Forschungen zur Sprach- und Kulturgeschichte der germanischen Völker, herausgegeben von Bernhard ten Brink, Wilhelm Scherer und Elias Steinmeyer, XXI), Strassburg-London, 1877.

Schotel G.D.J., Vaderlandsche volksboeken en volkssprookjes van de vroegste tijden tot het einde der 18^e eeuw, 2 dln, Haarlem, 1873-74.

Schretlen J.M., Dutch and Flemish Woodcuts of the Fifteenth Century, London, 1925.

Schrevel A.C. de, Statuts de la gilde des libraires, imprimeurs, maîtres et maîtresses d'école à Bruges, 29 janvier 1612, in Annales de la société d'Emulation pour l'étude de l'histoire et des antiquités de la Flandre, LII (1902), 2-3-4, Bruges, 1903, pp. 135-302. Cfr ook TBB, I (1903), pp. 214-215.

Schuyt Wilhelmus Johannes, Doctrinael des Tijts, diss. Utrecht, Wageningen, 1946.

Sepp Christiaan, Verboden lectuur. Een drietal Indices librorum prohibitorum toegelicht, Leiden, 1889.

Spamer Adolf, Die deutsche Volkskunde, 2 dln, Leipzig-Berlin (1934-35).

Tilley A., Les romans de chevalerie en prose, in Revue du seizième siècle, VI (1919), pp. 45-63. Ook in zijn Studies in the French Renaissance, Cambridge, 1922.

Thoms William J., A Collection of Early Prose Romances, 3 dln, London, 1828.

Verkein Leo, Wat zijn volksboeken?, in Debat, 1946, pp. 158-166.

Visscher R., Uit het dagboek van een Bildtschen boer uit het begin der 17^e eeuw, in De Tijdspiegel, III (1902), pp. 411-424.

Voullième Ernst, Unbeschriebene niederländische Inkunabeln der Berliner Königlichen Bibilothek. Ein VI. Supplement zu Campbell's Annales de la typographie néerlandaise, in Zentralblatt für Bibliothekswesen, XXI (1904), pp. 439-450.

Winkel J. te, De Ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde, 5 dln, Haarlem, 1908-1921 (2^e 1922-27).