Vaderlandsche historie. Deel 10

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1013 G 10

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Vaderlandsche historie. Deel 10 van Jan Baptist David uit 1864. Het totale werk bestaat uit elf delen.

 

redactionele ingrepen

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. II en 2) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

VADERLANDSCHE HISTORIE.

 

[pagina III]

VADERLANDSCHE HISTORIE, DOOR J. DAVID, KANONIK HON. DER METROPOLITANE KERK VAN MECHELEN, LID DER KONINKLYKE AKADEMIËN VAN BRUSSEL EN AMSTERDAM, EN DER MAETSCHAPPY VAN NEDERLANDSCHE LETTERKUNDE TE LEYDEN, PROFESSOR AEN DE KATHOLYKE HOOGESCHOOL, ENZ.

TIENDE DEEL.

 

LEUVEN, BY VANLINTHOUT EN C^ie, DRUKKERS DER HOOGESCHOOL.

1864.

 

[pagina IV]

Opus quod inscribitur: Vaderlandsche Historie, door J. David, Kanonik hon. der metropolitane Kerk van Mechelen, Lid der koninklyke Akademiën van Brussel en Amsterdam, en der maetschappy van Nederlandsche Letterkunde te Leyden, Prof. aen de katholyke Hoogeschool, enz. tiende Deel, ex auctoritate Eminentissimi et Reverendissimi Cardinalis Archiepiscopi Mechliniensis et legum academicarum praescripto recognitum, quum fidei aut bonis moribus contrarium nihil continere visum fuerit, imprimi potest.

Datum Lovanii, 21 Sept. 1864.

P.-F.-X. DE RAM, Rect. Univ.

 

[pagina 614]

Bladwyzer.

	Bladz.
Voorrede.	v
Eerste hoofdstuk. - Karakterschets van Philip II. - Het vyfjarig bestand van Vaucelles wordt geschonden. - Moeijelykheid om van de Staten geld te krygen. - Oorlog met de Franschen in Italië. - De koningin van Engeland zendt hulp naer hier. - Beleg van Saint-Quentin. - De Konstabel van Frankryk zoekt de stad te ontzetten. - Nederlaeg der Franschen. - Uitslag van den kryg in Italië. - Voorbereidsels tot den veldtogt van 1558. - Calais door de Franschen ingenomen. - Deze vallen in het Luxemburgsche. - Alsmede in West-Vlaenderen. - Slag van Grevelingen. - Nieuwe nederlaeg der Franschen. - 1555-1558.	3
Tweede hoofdstuk. - Vrede van Cateau-Cambrésis. - Dood der koningin van Engeland. - Koning Philip hertrouwt met Isabelle van Frankryk. - Dood van Isabelles vader koning Hendrik II. - Philip maekt gereedschap voor zyn vertrek naer Spanje. - De algemeene landvoogdy door velen bekuipt. - Benoeming der hertogin van Parma. - De dry Collaterale Raden volledig gemaekt. - Inrigting der Consulta. - Aenstelling der gewestelyke stadhouders. - Aenkomst van

 

 

[pagina 615]

Margareet. - Het laetste kapittel der ridderorde te Gent gehouden. - Vergadering der Staten Generael en dier onbillyke eischen. - Vertrek van koning Philip. - 1558-1559.	36
Derde hoofdstuk. - Toestand der provinciën na 's konings vertrek. - De godsdienstige belangen. - Algemeene zucht om de Spaensche soldaten weg te krygen. - Stichting eener tweede Hoogeschool te Douai, en van nieuwe leerstoelen te Leuven. - Ontwerp van het getal der bisdommen te vermeerderen. - Onderhandelingen met Roomen. - Paus Paulus IV en Pius IV stellen veertien nieuwe bisdommen in. - Algemeene wederstand daeromtrent. - Granvelle wordt aertsbisschop van Mechelen en kardinael. - 1559-1561.	77
Vierde hoofdstuk. - Onlusten te Doornik en te Valencyn. - Oneenigheid in den Staetsraed. - Oranje en Egmont doen klagten aen den koning. - Nare toestand en verzoeken van Frankryk. - Vergadering der Vliesridders en Stadhouders te Brussel. - Zending van Montigny tot den koning. - Samenspanning der edellieden tegen Granvelle. - Oranje, Egmont en Hoorn vragen des kardinaels verwydering. - Des konings antwoord. - De dry misnoegde heeren verlaten den Staetsraed. - Hun tweede brief aen Philip. - Diens aerzeling. - Vertrek van Granvelle op 's konings bevel. - 1561-1564.	108
Vyfde hoofdstuk. - Gedrag des adels na het vertrek van Granvelle. - De Staetsraed verzet zich

 

 

[pagina 616]

tegen de afkondiging van het Concilie van Trenten. - Verregaende wanorde in de provinciën. - Zending van Egmont naer Spanje en zyne instructiën. - Zyne onderhandelingen met den koning. - Des graven wederkomst en verslag in den Staetsraed. - Benoeming eener geestelyke Commissie. - Dier voorstellen nopens de strafwetten en de Inquisitie. - Wat, toen ter tyd, de Inquisitie eigentlyk was. - 1564-1565.	152
Zesde hoofdstuk. - Snelle vorderingen der kettery. - Het Concilie van Trenten wordt afgekondigd. - De koning wil de Inquisitie en de strafwetten gehandhaefd. - Gevoelens daeromtrent van de leden des Staetraeds. - De gouvernante doet des konings bevelen uitvoeren. - Maer vele stadhouders weigeren. - Verbittering der gemoederen en algemeene tegenstand. - Het verbond der edelen en hun Compromis. - Samenkomsten te Breda en te Hoogstraten. - De bondgenooten vergaderen te Brussel. - Hun request by de gouvernante ingediend. - Antwoord van Margareet. - Aerzeling der bondgenooten. - Hun feestmael in het huis van Kuilenburg. - 1565-1566.	195
Zevende hoofdstuk. - Ontwerp van moderatie der strafwetten tot den koning gezonden. - De baron de Montigny en de markgraef van Bergen naer Spanje afgeveerdigd. - Valsche berigten door de verbonden edellieden verspreid. - Groote vorderingen der kettery. - Vergadering van Sint-Truijen. - De openbare preken. - Toestand van

 

 

[pagina 617]

Antwerpen. - De prins van Oranje derwaert gezonden. - Gesprek te Duffel tusschen Oranje met Egmont en de afgeveerdigden van Sint-Truijen. - Dier nieuwe verzoeken te Brussel. - Wederzydsch mistrouwen en wapening. - Wat intusschen de koning in Spanje deed. - Gevoelens van zynen Staetsraed. - Verordeningen des konings. - Diens brieven van 31 July. - 1566.	248
Achtste hoofdstuk. - Beroeping der Vliesridders naer Brussel. - De sectarissen slaen aen 't woelen. - Eerste kerkverwoestingen. - Margareets kloekmoedigheid. - Beeldenstorm en plondery te Antwerpen. - Nagevolgd in de steden van Vlaenderen en elders. - Bedreiging der sectarissen van de hoofdstad aen te randen. - Beraedslaging met de Vliesridders. - Margareet bedacht om naer Bergen te vlugten. - Verzekeringsbrieven aen de bondgenooten gegeven. - De preken toegelaten op zekere voorwaerden. - Gedrag van Oranje, Egmont, Hoorn en Hoogstraten. - Dier byeenkomst te Dendermonde. - Eene politieke omwenteling te voorzien. - Aendrang van Margareet by den koning tot diens overkomst. - 1566.	293
Negende hoofdstuk. - Des konings verontweerdiging by 't vernemen van het gebeurde. - Hy belooft zyne overkomst. - Maekt voorbereidselen. - Benoemt den hertog van Alva. - Margareets gedrag hier te lande. - Tegenwerking der nieuwsgezinden. - Inzonderheid van Valencyn en Doornik. - De beer van Noircarmes verslaet vyand-

 

 

[pagina 618]

lyke benden. - Doornik onderworpen. - Egmonts bekeering. - Mislukt opzet sommiger edellieden om Zeeland op hunne hand te brengen. - Gevecht van Austruweel. - Valencyn belegerd en veroverd. - De nieuwe eed van getrouwigheid. - Door eenigen gedaen, door anderen geweigerd. - Oranje verwerpt hem en ruimt het land. - Toestand der provinciën. - Aenkomst des hertogs van Alva. - 1566-1567.	333
Tiende hoofdstuk. - Alva, zeer vermaerd als krygsman. - Wat hy hier te lande hadde moeten doen. - Zyn eerste bezoek aen de landvoogdes. - Zyne magt veel grooter dan die van Margareet. - Gevangenneming van Egmont en Hoorn. - Ontslag en vertrek der hertogin van Parma. - De Raed der Beroerten door Alva ingesteld. - Diens wettigheid en bevoegdheid onderzocht. - Opkomst der Boschgeuzen. - 1567-1568.	383
Elfde hoofdstuk. - Oranjes krygsplan tegen de Nederlanden. - Mislukt in 't Zuiden. - En in 't Oosten. - Lodewyk van Nassau verslaet de Spaenschen in 't Noorden. - Veroordeeling en dood van Egmont en Hoorn. - Alva trekt naer 't Noorden. - Veldslag van Jemmingen. - Worsteling met den prins van Oranje. - Diens krygstogt mislukt. - 1568.	413
Twaelfde hoofdstuk. - Alva's wederkomst te Brussel. - Feestviering over den uitslag van den kryg. - Bemoeijingen van keizer Maximiliaen II. - Des hertogs standbeeld opgerigt te Antwerpen.

 

 

[pagina 619]

- Groote verbeteringen aen het strafregt toegebragt. - De belastingen van den honderdsten, den tienden en den twintigsten penning. - Tegenstand der provinciën. - Opschorting der lasten. - Dood des heeren van Montigny. - 1569-1570.	450
Dertiende hoofdstuk. - Oranje ontwerpt een nieuwen inval. - Opkomst der Watergeuzen. - Raed van Coligny. - Ondernemingen te water. - Nieuwe invordering van den tienden penning. - Tegenstand der provinciën en der steden. - Verrassing van den Briel. - Mislukte pooging des graven van Bossu om de stad te hernemen. - Algemeene opstand daeruit gevolgd. - Bergen verrast door Lodewyk van Nassau. - Aenkomst des hertogs van Medina-Celi. - Bergen belegerd door Frederik van Toledo. - Oranje erkend tot stadhouder van Holland, Zeeland en Westfriesland. - Alva trekt naer Bergen. - Oranje komt weder in het land. - Sommige steden vallen hem toe. - Hy trekt zyn broeder ter hulp. - Maer verliest het spel. - Bergen heroverd. - 1571-1572.	481
Veertiende hoofdstuk. - Oranjes aftogt. - Uitslag zyner onderneming. - Alva's strafoefening tegen Mechelen. - Die stad geplonderd en verwoest. - Klagten tegen hem by den koning gedaen. - De Leuvensche Hoogeschool vraegt zyne verwydering. - De koning luistert, en besluit Alva te vervangen. - Hy slaet het oog op don Luis de Requesens. - Diens aenkomst te Brussel en Alva's vertrek. - Ellendige toestand des lands

 

 

[pagina 620]

en der krygszaken. - Verregaend geldgebrek. - 1572-1573.	519
Vyftiende hoofdstuk. - Alva's standbeeld geweerd. - Val van Middelburg. - Leiden belegerd. - Oranje bereidt een nieuwen krygstogt. - Het beleg van Leiden onderbroken. - Victorie van Mokerheide. - Oproer der spaensche soldaten te Antwerpen. - Algemeen pardon door Requesens afgekondigd. - Verstooten in de noordelyke provinciën. - Het beleg van Leiden hernomen. - Standvastigheid der burgers. - Leiden ontzet. - 1573-1574.	550
Zestiende hoofdstuk. - Nieuwe muitery in het koninklyk leger. - Requesens helt over tot vrede. - De koning toont zich mede daertoe geneigd. - Zoowel als de oproerige provinciën. - Voorloopige poogingen te dien einde gedaen. - Vredehandelingen te Breda aengeknoopt - Wederzydsche eischen en voorstellen. - Tegenstribbelingen der prinsgezinden. - Vruchtelooze afloop der gesprekken. - De kryg wordt hernomen. - Requesens wil Zeeland onderwerpen. - Beschryving van den watertogt. - Duiveland en Schouwen veroverd. - Beleg van Zierikzee. - Dood van Requesens. - 1574-1576.	586

 

einde van den bladwyzer.