|
| |
| |
| |
Niet weten wat voor uwen tyd gebeurde, is altyd kind zyn. CIC.
| |
| |
| |
Voorrede
Met dit zevende Deel voltooijen wy de middeleeuwsche Geschiedenis van België. Wy hebben tot dus verre de byzondere Annalen der onderscheidene graefschappen en hertogdommen ontrold, telkens opklimmende tot de oudste tyden of den oorsprong dier leenroerige vorstendommen, en de gebeurtenissen achtervolgende tot aen het tydstip hunner vereeniging onder het huis van Burgondië, om voortaen de Geschiedenis der belgische provinciën gezamentlyk te hernemen, en voort te zetten tot aen onze tyden.
De vereeniging dezer verschillende landschappen onder één en denzelfden meester had plaets in den loop der vyftiende eeuw, en nam aenvang met Namen , hetwelk hertog Philip de Goede kocht in 1421, en er acht jaer later In volle bezit van trad. In 1430 erfde
| |
| |
hy Brabant en Limburg; dry jaer daerna stond Jakoba van Beijeren hem hare graefschappen af, en in 1444 deed Elizabeth van Gorlitz hetzelfde voor het hertogdom van Luxemburg, waermede wy dit Deel sluiten.
Luxemburg was de laetste aenwinst, door Philip den Goede gedaen. Hy bezat mitsdien (naest Vlaenderen en de twee Burgondiën met een paer andere fransche graefschappen) alle de Nederlandsche provinciën die leenroerig waren van het duitsche Ryk, met uitzondering nogtans van Luikerland, van Gelder, en van de eigendommen der Utrechtsche kerk. Deze dry groote domeinen tokkelden niet te min des hertogs begerigheid, vooral het prinsdom van Luik, dat vlak in 't midden zyner belgische Staten lag, en hem derhalve een doorn in het oog was. Ook wendde de hertog, van het begin zyner regeering af, alle middelen aen om ook dat bisschoppelyk Sticht in te slorpen: en hadde hy langer geleefd, of ware zyn eenige zoon Karel min
| |
| |
voortvarend geweest, zoo zouden, naer alle waerschynlykheid, de dry uitgezonderde landen vóór het einde der vyftiende eeuw ook onder de heerschappy van Burgondië gekomen zyn. Maer Karels rampspoeden en zyne vroegtydige dood staekten plotselyk de vorderingen van zyn stamhuis, en het was voorbehouden aen zyn' achter-kleinzoon, keizer Karel den Vyfde, om het onderbroken werk weêr aen te vatten en door te zetten, met zulk gevolg, dat deze vorst, tusschen 1525 en 1540, zoo wel Gelderland als de domeinen van het Utrechtsche Sticht aen zyne overige bezittingen vervoegde.
Luik alleen bleef dan over. Dit geestelyk vorstendom, het eerste voorwerp der Burgondische heerschzucht, verre van met de andere belgische Staten versmolten te worden, volhardde, onder het bestier van wyze en voorzigtige kerkvoogden, in zyne oude onafhankelykheid, tot op het laetste der achttiende eeuw, alswanneer het eindelyk meê- | |
| |
gesleept werd door de fransche omwenteling, om naderhand niet meer te herleven.
De vereeniging der belgische provinciën onder één hoofd, bragt veel by tot de grootheid en de magt van allen, maer was onbekwaem om nationale eenheid daer te stellen. Brabant en Vlaenderen, even als de andere bygewonnen landen, bleven gescheiden door hunne belangen, door hunnen verschillenden volks-aert, door hunne tael en zeden, doch vooral door de uiteenloopende regten, privilegiën en gebruiken, welke de elkander opvolgende vorsten gewoon, ja verpligt waren in ieder land met eed te bevestigen, en ongeschonden te bewaren.
Indien Karel de Stoute zyn geliefkoosd plan hadde kunnen uitvoeren, en de burgondische erfstaten tot een enkel koningryk verheffen, gelyk hy het in 1473 beproefde, de nationale eenheid zou daer misschien met der tyd het gevolg van geworden zyn. Doch 's mans hoop werd verydeld en, na zyne dood, gingen de
| |
| |
Nederlanden, door het huwelyk van Karels dochter, over tot het huis van Oostenryk, hetwelk reeds op andere troonen gezeteld, en sedert nog gedurig zyne heerschappy uitbreidende, nimmer bedacht werd om de belgische provinciën tot iets anders te maken dan hetgeen zy eeuwen lang geweest waren, namelyk byzondere erflanden, voortaen ja aen éénen vorst gehoorzamende, maer onderling niet verbonden tot éénen grooten Staet, onder gemeene wetten, gemeene regten en gemeene vryheden. Geen wonder derhalve dat, zoo wel na als vóór de vereeniging, de vorsten der Nederlanden in de Geschiedenis slechts optreden met de hoedanigheid van graef in Vlaenderen, Henegau en elders, van hertog in Brabant, Limburg en Luxemburg, van heer te Mechelen en in Friesland: doch nergens als vorst van België. De naem zelf van België, vóór en onder de romeinsche heerschappy reeds beroemd, was en bleef vergeten, tot dat, na verloop van vele eeu- | |
| |
wen, de onderscheidene provinciën, meermaels verbrokkeld en verminkt, in 't eind gezamentlyk de prooi werden eener vreemde overmagt, die alle oude Constitutiën omver wierp, alle vorige wetten afschafte, alle byzondere privilegiën te niet deed, alle onderscheid uitwischte, en aldus onwillens den weg baende tot eene nieuwe orde van zaken, aen het voorgeslacht onbekend. Door den kryg veroverd en aen Frankryk onderworpen, werden onze provinciën door den kryg daer sedert weêr van afgescheiden, en verwierven dit mael, te samen met haren alouden naem van België en met hare nationale onafhankelykheid, ook hare nationale eenheid onder de bescherming eener gemeene grondwet, die aller regten en pligten gelyk makende, aller belangen waerborgende, weldra de voorouderlyke instellingen, costumen en gebruiken dusdanig in vergetelheid deed vallen, dat zy aen het meerendeel onzer tydgenooten reeds zoo goed als vreemd
zyn geworden.
| |
| |
Het behoort aen de Geschiedenis het geheugen dier vroegere instellingen te bewaren, tot onderrigt van het nageslacht. Ook hebben wy in dit ons werk niet eene gelegenheid verzuimd om den Lezer bekend te maken met velerlei byzonderheden over zeden, wetten en gewoonten van den voortyd, gelyk wy ook in de volgende Deelen, telkens dat het pas zal geven, voornemens zyn te doen.
Wy hebben de Geschiedenis van Namen met die van Luxemburg in dit zevende Deel kunnen vereenigen, omdat geen van beide de uitvoerigheid vorderde waermede wy de Geschiedenis van Vlaenderen, van Brabant en van Henegau gemeend hebben te moeten verhandelen. Namen, uit hoofde van de betrekkelyk mindere magt zyner graven, heeft nimmer of zelden een uitschynenden rol gespeeld in de gebeurtenissen van middeleeuwsch Belgie; terwyl de Luxemburgers en dier vorsten, door de ligging zelf van hun land aen het zuidoostelyk uiteind van Neder-Lotharingen,
| |
| |
ongelyk meer bemoeijingen hebben gehad met het aengrenzend Sticht van Trier en met hunne Lorreynsche naburen, dan met de vorsten en de volkeren, waer zy noord- en noordwestwaert aen paelden. Wy mogten dan korter wezen voor die beide leenroerige Staten dan voor de andere, in wier geschiedenis daerenboven de feiten reeds grootendeels verhaeld zyn, waer Namen of Luxemburg deel hebben aen gehad. Voor het overige meenen wy niet eene merkweerdige gebeurtenis met stilzwygen te zyn voorbygegaen, of slechts ter loops te hebben aengestipt; en vertrouwen derhalve dat ook dit zevende Deel van onzen arbeid even gunstig ontvangen zal worden als de vorige.
Leuven, 30 April 1858.
|
|
Auteursrechtvrij