Christeliicken waerseggher

[p. 340]

Cap. XCIX.

Hoe sal ick my, veur best, van alle sonden vvachten?

Hebt d'uyterste, oft vier lest' altijdt in v ghedachten.

⁺DE mensche natuerlijck werdt eens-deels met vreese, eens-deels uyt liefde, van t'quaedt ghetrocken, ende [A] totter deughdt ghebraght: daerom is de ghedenckenisse [B] der Vier uytersten seer orboorlijck, om de menschen te bewegen tot wel doen. Want dese stellen ons de blijdschap des eeuwighs leuens, ende de pijne der hellen veur ooghen, als in eenen spieghel: met een seker verwachten van de doodt, ende ordeel: sonder te weten, hoe, waer, en wanneer.

De cracht der ghedenckenisse deser uytersten, is ons kennelijck, deur dat Moyses self, siende de groote onduchtsaemheydt des leuens in sijn volck wenschtte (als veur d'alder-beste remedie om van sonden⁺ af te staen, ende godvruchtelijck te leuen) dat sy op haer uyterste dencken souden. Och (seyt hy) wat een volck is dit! het en heeft noch raedt, noch wijsheydt. Och, oft sy wijs waren, ende verstandt creghen, en haere uyterste veur-saghen! Alst oft hy segghen wilde: Ick en twijfel niet, sy en souden haer leuen beter aen-schicken, sy en souden niet doen dat sy doen.

Hoe ist moghelijck wel te leuen, als-men noch de veur-leden saecken met eenighe aendachtigheydt en ghedenckt, noch de teghenwoordighe dinghen, met eenigh verstandt wel en ghebruyckt, noch de toe-comende en veur-siet: om soo al sijn saecken, daer naer wijselijck te beschicken? Soo comt het oock, dat-men de veur-ledene fauten niet en betert, de teghenwoordighe niet en kent, ende de naeckende niet en schouwt. Ende dies-volgende leestmen en heeftmen soo't comt: ende men houdt gheen maete in blijdschap, als al wel gaet: noch oock in droefheydt, als de windt keert: ende alsoo, leuende sonder schot en Godt, comt-men tot het droeue lot der eeuwigher doodt.

Daerom, de wijse veurdachtige Christen, volght den raedt ende exempel⁺ vanden Prophete Dauid: die hem altijds met dese getrouwe ende beproefde wapen bevrijdde, segghende: Ick hebbe om de oude daghen ghedacht: ende ick hebbe de eeuwighe iaeren inden sin ghedragen. Ende ick hebbe des nachts met mijn herte ouerleyt (ontwijfelijck van t'ghene oock dat eens te gheschieden stondt in d'uyterste) ick oeffende my hier in: ende maeckte deur sulcks mijnen gheest wel wacker.

⁺ De Wijse-man versterckt ende versekert den raedt aldus, seggende: Ghedenckt der uytersten: ende houd op van vyandtschap: soo teghen v selfs conscientie, als teghen Godt ende uwen naesten. Daer mede te

+ Der vier uyterste cracht, teghen de sonde.

+ Deut.32.

+ Psal.76.

+ Eccli.28.

[p. t.o.340]

Memorare novissima: nec peccabis. 99.

Quo datur antidoto scelerum dispellere virus?
Quattuor accincto Memorare Nouissima corde.

Hoe sal ick my, voor best, van alle sonden wachten?
Hebt d'uyterste, oft Vier lest, altyts in v ghedachten.

D'ou vient la Sagesse, Qui tousiours addresse, L'homme aux droits sentiers?
D'une souuenance, De l'incertain chanse, Des Termes derniers.

[p. 341]

kennen gheuende, datmen hem licht van quaedt sal wachten, ist [C] datmen d'uyterste draeght in sijne ghedachten. Want, ghelijck een⁺ peerdt, metten steerte, de stekende vliegen van d'lijf drijft: alsoo verdrijft een mensche de quade tentatien, ende bijtende sonden van hem, deur t'ghepeys van d'eynde ende leste, als metten steert. Want d'eeuwighe verdoemenis sonderlinghe, is eenen eyselijcken langen steert, daermen verre met reycken en slaen can, die hem wel weet te ghebruycken, [D] met aendachtelijck daer op te letten. Ende ghelijck een schip met het roer, als met sijn uyterste eynde, gheregeert wordt, ende ter hauen ghestiert: ende de visschen, en voghelen, metten steerte, haer weghen recht houden en dirigeren, elck in t'sijne: als oock eenen schicht metter veder: Al-soo can oock een mensche sijn leuen wel aen-stellen, recht mennen, ende alle sijn saecken ten eeuwighen leuen stieren, deur t'ghebruyck van desen steert: te weten, deur de goede innighe ghedenckenisse der vier uyterste.

De Wijse-man sprekt een sententie, daer onse Vraghe ende Antwoorde⁺ uyt spruyt ende op steunt, aldus: Ghedenckt uwer uyterste: ende ghy en sult inder eeuwigheydt niet sondighen. Desen raedt is gheproeft en goedt ghevonden, van soo menighe dienaers ende dienaressen Godts, die haer seluen desen spieghel der vier uytersten soo veur ooghen ghehouden hebben, al oft die selfde nu teghenwordigh waren: ende hebben uyt cracht van sulcks, hun soo voorts in haerlieder leuen ghedraghen, ghelijck sy wel costen peysen, hoe sy als-dan wenschen souden ghedaen t'hebben, als die uyterste dadelijck ende waerachtelijck sullen in wesen zijn.

Sluyt dan uwe ooghen toe: treckt uwe ghepeysen van teghenwoordighe⁺ verganckelijcke saecken af: keert v inne-waerts, ende laet v duncken, dat ghy light om steruen: dat ghy ten ordeele staet: ende dat v saecke als in de balance hanght: wachtende, waer ghy gaen sult, om daer eeuwelijck te blijuen. De hope des hemels, die troost v wel: maer de vreese en t'duchten der helle die doen v ghequel. Peyst soo op al dit, als oft gheschiedde: soo sult ghy v nu van sonden wachtende soo leuen, als ghy v in dien staet en pas vindende, soudt willen ghedaen ende gheleeft te hebben.

+ Een peerdt leert ons metten steerte.

+ Eccli.7.

+ Vier penseen.

Ghebedt, en remedie, om hem van sonden te wachten.

AEn-ghesien (o Heere) dat de waerachtighe liefde my ter deughdt niet en stiert, ende het geen wijsheydt en is, te spade wijs zijn, om niet de dwase maegden met spijt en spot versonden te worden: Wilt de vreese des Vier uyterste in mijn herte printen: op dat ick my soo ten allen tijde draghe, ghelijck ick als-dan wenschen sal my ghedraghen te hebben. Amen.