Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. XCVIII.

 
VVanneer ist meest gheraen, hem te keeren van sonden?
 
Hoe eer, hoe bet ghedaen: vvant vvie heeft seker stonden?

+DEse vraeghe en gheschiedt niet, als oftmen in soo claer een saecke twijfelen moght: maer als tot een vermaninghe van sulcks alsmen wel weet, maer soo niet indachtigh en is. Dat dit claer is, blijckt hier uyt: want wat noodt ist, te vraghen, wanneer dattet best is, uyt [A] het slijck, put, oft vier, daer-men in ghevallen is, op te staen? oft wanneer het best is, sijnen esel uyt de gracht te trecken? [B] wie en weet niet, dattet best is, hoe eer, hoe lieuer? Niet alleen, om dattet niet goedt en is, daer langhe in te blijuen: maer dat meer is, om dattet perijckel is, van langhs soo dieper in te sincken, ende achter naer niet te connen uyt-geraecken, als ghy't by auonture soudt willen.

De oorsaecke ende tijdt moeten waer-ghenomen zijn: ende binnen de wijle dat-men't 'can doen, soo moest men't oock willen en doen. Hannibal Roome bestormende, wierdt twee-mael met eenen dicken reghen belet, ende bedwonghen sijn vertreck te nemen. Doch seyt hy:+ Cùm potui, non habui voluntatem: & quando volui, non habui potestatem: Als ick de maght hadde, Roome in te nemen, dan en hadde ick den wille niet: ende nu, als ick den wille hebbe, soo en hebb'ick de maght niet. Sulcke saecken moeten terstondt waer-genomen zijn, als sy comen. Soo oock, wie twijfelt daer aen, wanneer het best gheraden is, den medecijn te roepen, als-men sieck oft suchtigh is? wel wetende, dattet in alder manieren metten eersten dient ghedaen. Dit leert ons dat wel bekent versken:

 
+Principiis obsta: serò medicina paratur,
 
Cùm mala per longas inualuere moras.

Siet in d'eerste terstondt toe: want dan ist te spade, raedt en remedie te soecken, als de sieckte deur langheydt van tijde te seer gheweldigh wordt. Ende soo-men seyt, t'is te spade den put te stoppen, als t'calf verdroncken is.

Maer (d'welck te beclaghen is) soo rasch en wacker als wy zijn in sulcke saecken, die d'lichaem aen gaen en behoeuen: al-soo slap en traghe zijn wy in t'ghene, dat die arme verlatene siele van noode heeft: sonder eens te peysen van remedie, al soude sy haer doodt bloeden, ende in haer sonden en wonden versmooren. Daerom waerschouwt+ ons de Wijseman wel, aldus: Fili, peccasti? non adiicias iterum: Mijn kindt, hebt ghy ghesondight? Houdt op: ende en doetter

Ne tardes converti ad Dominvm. 98.



illustratie
Cito Cito ; Cras Cras.


 
Quando opportunum est, peccati absistere calle?
 
Mox, hodie, iamnunc: puncto mors imminet omni.
 
 
 
Wanneer ist meest ghevaen, hem te keeren van sonden?
 
Hoe eer, hoe bet ghedaen: Want wie heeft seker stonden.
 
 
 
Dites moy quelle heure, Me soit la meilleure, Pour me conuertir?
 
Ia, sans plus d'espace, La mort te pourchasse, Tousiours sans dormir.

gheen sonde meer toe. D'eerste van beternisse des leuens is, op houden van quaedt, ende dat hoe eer hoe lieuer: soo hy dat voort leert: [C] Quasi à facie colubri, fuge peccatum: Schouwt de sonde, en looptter af wegh, als van een serpent. Met dat-men een serpent, draeck, oft wolf soude ontmoeten, men soude terstondt wegh loopen, sonder langher beraedt oft uyt-stel: want wat valt daer op te twijfelen? Als [D] S. Paulus hout gheraept hadde, ende in't vier gheworpen (te lande+ in Malta ghecomen zijnde) een slanghe is uytten viere ghesprongen, ende heeft sijn handt ghefackt. Hy terstondt dat beseffende en siende, heeftse met haesten af-gheschudt, ende in t'vier gheslinghert, sonder eenigh letten oft hinder daer van te crijghen. Soo ist ontwijfelijck gheraden, de quade cruypende fenijnighe ghedachten, als sluypende slanghen, hem terstondt quijt te maecken, ende in t'vier der liefden Christi, ende van onser sielen saligheydt, af te schudden.

Een sondigh leuen, ende quade conscientie, en moet onder ons dack+ gheen dagh hebben, maer hoe eer hoe lieuer verworpen worden. want, maghmen van eenighe saecke ter weerelt segghen: Periculum est in mora: dat is: In t'vertoeuen is groot perijckel gheleghen. met d'alder-meeste reden moet dit gheseyt zijn, van d'uyt-stel, ende verlanghen der waerachtighe bekeeringhe. Daerom seyt de Wijseman noch elders seer wel t'onsen veur-nemen: Haest v, sonder dralen,+ om tot Godt te bekeeren: ende en stelt niet uyt van daghe te daghe. Reden daer by, op de handt: Subitò veniet ira illius: Want, seyt hy, sijnen toren sal anders haest ouer v comen, ende sal v verderuen. Wy [E] moesten ons terstondt totten Heere keeren: ende met Magdalena, t'herte gheraeckt zijnde, aen de voeten ons Heeren vallen.

Och, hoe vele zijnder, die altijdts het Raue liedeken singen: alsmen+ [F] van biechten oft van beteren sprekt, t'is altijdts: Cras, Cras: Morgen, morghen. Ende dien morghen en comt nemmermeer: altijdts segghende: Ick sal: ick sal: ende anders en comtter niet af. Ende soo varen sy ten eynde met die helsche rauen, wiens liedeken ende sanck sy ghesonghen, ende wiens aerdt sy ghevolght hebben. Beter ist den duyue-sanck+ te hooren, ende nae te volgen: Citò, citò: Gheringh, gheringh.

Dit schadelijck uyt-stel beclaeghde S. Augtustijn van sy seluen, naer dat hy nu ter kennisse ghecomen was, schrijuende op deser maniere:+ [G] Ick en hadde niet anders, o Heere, dat ick antwoorden soude, als ghy my seydet: Ontweckt, ghy die daer slaept, ende staet op vander doodt, ende Christus sal v verlichten: Ick en wiste v (o Heere) niet anders t'antwoorden, dan dese langhsamighe woorden: Nisi verba lenta,& somnolenta: Modò, ecce modò: sine paululum. Sed modò & modò non habebat modum: &, sine paululum ibat in longum: Het waeren al langhsame, slappe, en slaperighe woorden, die

ick sprak (ghelijck de luyaerts pleghen, die op-gheweckt wesende, al slapende spreken, ende altijdts d'langhste soecken( terstondt, terstondt: vertoeft noch een weynigh. Maer, seyt hy, dat terstondt, terstondt, en hadde noch standt noch mate. Ende dat (vertoeft noch) en hadde gheen eynde, maer het liep langhe met. Al-soo ist oock dick-mael met ons, in d'waer-nemen van d'in-sprake Godts.

+daerom niet beter, dan terstondt hem uyt sulcken miserabelen staet te worpen: ghelijck-men terstondt op staet, als-men op t'strate valt, principalijck in t'slijck ende vuyligheydt. Daer van comt dat spreek-woordt: Het en is gheen schande vallen, maer t'is schade te blijuen ligghen. Soo sien wy oock in die floeckste peerden, als sy vallen, oft haer seluen in eenen quaden slagh verstelt vinden: rap, sy worpender haer uyt, ende maeckens hen quijt: soo veel te vlijtigher ende te cloecker voort-gaende, hoe den val te leelijcker, oft den weder-stoot te swaerder was. Al-soo doen sy oock, die stap-ans ten rechten vanden val der stonden op-staen, en haer totter deughdt bekeeren: de reste haers leuens als-dan te vierigher Godt dienende, hoe sy te veuren hun leelijcker droeghen, ende hoe sy te spaeder begost hebben wel te doen: soo hebben ghemeynelijck de meeste sondaers ende sondaressen ghedaen, tot bekeeringhe ghecomen zijnde.

+Deur oorsaecke van die veur-seyde ghelijckenisse van een vallende ende rasch op-staende peerdt, will' ick hier een exempel by voeghen, van een wonderlijcke bekeeringhe, eens weereltlijcks wuplschs edelmans, die + Petrus Consaluus hiet, ende totter Predick-heeren orden hem heeft begheuen. Dat quam aldus in d'werck. Soo hy eens met sijns ghelijcke, ionghe edel-mans, langhs de straten te peerde reedt, om hem in sijn schoone cleederen, in sijn huysch peerdt, fraey rijden, ende al dat's was, te verglorieren, soo sulcke malle malschaerts pleghen, t'eene-mael ter ijdelheydt des weerelts uyt-ghestort: soo comt hy my, deur sijn braueren, metten peerde in t'slijck te vallen, ende eenen spot te worden, van al die daer omtrent waren. Hy dan, eensdeels beschaemt, eens-deels verstoort zijnde, soo seyt hy: O ghy bedrieghelijcke Weerelt! aen-ghesien dat ghy my soo handelt, ende soo onthaelt, veur dat ick v soo ghetrouwelijck, met alder herten en sinnen ghedient hebbe: soo sal ick v oock tracteren soo ghy'ts weerdigh zijt. Hy dan, uytten slijcke gheholpen zijnde, al bemooirt, heeft van stonden aen een veur-nemen ghemaeckt, de weerelt te verlaten: ende in Sinte Dominicus Oorden te gaen: soo hy oock ghedaen heeft.

Het selue was in Saulus langhe te veuren, ons allen tot een exempel gheschiedt: als hy in t'hooghste sijnder quaedtheydt ghecomen [H] was, in t'vervolghen der Christenen, vande moghende ende ghenadighe handt Christi ter aerden gheslaghen zijnde: heeft terstondt be-

reydt gheweest hem te beteren, ende den wille des Heeren te vol-brenghen, segghende: Domine, quid me vis facere? Heere, wat wilt ghy+ dat ick doe? Soo behoorde oock een mensche vande handt Godts uytwendigh gheraeckt, oft metten vingher des Heeren, dat is, deur de gratie des H. Gheests, inwendigh gheroert zijnde, hem terstondt tot Godt te bekeeren, ende een propost te maecken van beternisse.

Men leest van S. Iacobus Martyr, die Denodatus heet: dat is te+ segghen, ontleedt, uyt de reden, die ghy hier sult hooren. Desen gheloouigh zijnde, ende van gheloouighe ouders, soo hy in t'hof des conincks van Persen diende, is soo verre ghecomen, dat hy om s'conincks danck, de af-goden eens metten anderen aenbadt: maer terstondt, van sijn moeder met brieuen daer van ghestraft zijnde, heeft soo sijn schuldt terstondt ghekent, dat hy sonder uytstel den dienst ende de eere des weerelts versmadende, den coninck niet ontsiende, de afgoden mis-presen en versaeckt heeft, ende opentlijck beleden dat hy Christen was, ende dat hy begeerde als Christen te leuen ende te steruen. Ende is daer op van lette te lette in stucken ghesneden, euen ghestadelijck in d'belijdt des Christen gheloofs volherdende. Waer van het oock comt, dat hy Denodatus oft Incisus ghenoemt werdt: dat is, ontleedt.

Drij redenen zijnder principalijck om haest te bekeeren, ende niet uyt+ te stellen. Ten eersten, om dat wy niet seker en zijn, oft ons Godt noch meer het herte roeren sal, ghelijck hy nu doet: t'is te vreesen dat niet. Ten tweeden, de onsekerheydt ons leuens dwinght ons. Want wat weet ghy, oft dese ure de leste is, oft niet. Wist ghy dat ghy veur seker van daghe steruen soudt, het is te hopen dat ghy v soudt beteren. Ist niet seker, dat ghy heden steruen sult, soo en ist oock niet seker dat ghy den dagh ouer-leuen sult. Ten derden, de grootheydt van t'perijkel, daer niet mede te spelen en is, die praemt den sondaer seer om terstondt te bekeeren. Nocuit differre paratis: Het schaedt hun nu wel vele, die't eens schoon ghehadt hebben, ende en hebben 't niet waer-ghenomen.

Ghebedt teghen uyt-stel van bekeeringhe.

LIcht zijn wy tot vallen, o Heere, maer traghe om op te staen vanden val der sonden: maeckt verre van my dien onsalighen rauen-sanck, Morghen, morghen: maer doet my sorghen, dat ick oft niet en valle, oft vallende, sie terstondt my te beene te maecken, ende tot v met een waerachtigh leedt-wesen te bekeeren: op dat ick my in de sonde niet doodt en verslape. Amen.


Vorige Volgende