Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. XCVII.

 
Hoe comt, dat naer t'sermoen, soo luttel hun bekeeren?
 
M'en slaet geen handt aen't doen: maer men vvilt al maer leeren.

+WAert saecke dat men naer d'eten en drincken, noch altijdts honger en dorst hadde: naer t'saeyen, gheen vruchten op en dede: naer cost en moeyte van medicijne, euen sieck bleue: naer werck en arbeydt, altijdts de saecke euen onnaer vonde, als oft-men noyt handt daer aen ghesteken en hadde: hoe soude men hem verwonderen, van al-sulcke vremde ghevaerte? Ende al dit gheschiedt daghelijcks in t'gheestelijck voetsel, saeyen, cureren, en wercken, deur d'woordt Godts, in der H. Kercke: ende nochtans luttel verwonderen hun van sulck mis val.

Dat een kindt schole gae, oft op sijn ambacht, om leeren: ende dattet d'een iaer veur, en d'ander naer niet en leere, noch en verneme: men salt een ieghelijck claghen ende niet langher verdraghen: ende binnen dien, wy blijuen schole gaende, ons leuen-daghe lang, ter schole Christi, ende wy blijuen euen bot, ende ongheleert: qualijck noch connende d'eerste letter van onsen A B: dat is, van t'ghene dat een Christen mensche schuldigh is te weten, ende te doen. Dit seyde S. Paulus+ aldus: Daer ghy nu behoordet meesters te wesen, naer den eysch des tijdts, dat ghy-lieden gheleert hebt, soo ist wederom van noode, dat-men u-lieden de eerste beghinselen vande woorden en leeringhe Godts veur-houde en leere. Ende ghy zijt gheworden, die wederom melck van noode hebt, als cleyne kinderen, die noch suyghen: ende niet vrome spijse. Ist niet een schande, dat wy dick-mael soo verre in iaeren ende staten, oft conditien ghecomen zijn, ende noch selfs d'eerste titelen van onsen naem (Christen) niet en weten Al de voysen der predicanten, al de castijdinghen uytten hemel, al de wel-daden+ Christi , roepen eenpaerlijck tot ons: Bekeert u-lieden, bekeert u-lieden, ende comt tot my. Staet af van v sondigh leuen. Ende daer en comt anders niet af. Iae, soo gaet-men voort in sonden, als oftmen daer toe, deur al die veur-gaende middelen, vermaent ende ghestouwt waere. De vraghe dan, is dese:

Hoe comt het, dat de menschen, naer soo veel roepens ende dreyghens, [A] biddens en smeeckens, soo luttel bekeeren? De antwoorde seght: Men comt aen d'werck niet: maer, men wilt maer leeren. Te kennen gheuende: ghelijck iemandt langhe, t'zij in eens schippers, oft in eens schoen-maeckers winckel gaen oft staen sal, sonder iet te leeren [B] van beyde, ist dat hy maer en siet oft hoort, sonder self handt aen

Cvr tam exigvvs tot Concionvm frvctvs. 97.



illustratie

 
Cur pauci emergunt, vitiorum fluctibus hausti?
 
Non adhibere manus, tantum bona discere curant.
 
 
 
Hoe coemtt dat naer t'Sermoen, sie luttel hun bekeeren?
 
Men slaet gheen handt aent doen, Maer men wilt al maer leeren.
 
 
 
D'ou vient qu'entre mille, Nul, n'est tant habile, Que de faire mieux?
 
L'on ne veut qu'apprendre, Et non pas se rendre, De fait vertueux.

werck te steken: ende den siecken den medecijn langhe sal hooren de sieckte beleyden, ende van sijnen staet spreken, en vande behoorlijcke remedie, sonder nochtans te ghenesen, ist datter hy voorts niet anders toe en doet, volghende s'docteurs woorden ende ordinantie: Dat oock [C] alsoo een Christen mensche langhe te sermoone sal gaen, en hooren prediken, al waert oock eenen predicant sprekende als eenen engel, sonder te beter te werden, ist dat hy de handt aen d'werck niet en stekt, om te leeren in t'ghebruyck brenghen, t'ghene dat hy ghehoort heeft.

Maer dits heden-s'daeghs de ghemeyne sieckte der Christenen:+ hooren preken, ende d'alder-beste predicanten liefst: maer voorts niet meer, dan iugeren en ordeelen van sijn gheleertheydt, wel-sprekentheydt, gesten, memorie, gratie, ende sulcke andere dinghen: als oft d'intentie en veur-nemen en al t'profijt van d'woordt Godts daer in gheleghen ware. Het welcke soo sot en onredelijck een saecke is, (al [D] willen sy nochtans wijs gheacht zijn, die't soo pleghen te doen) als oft eenen siecken, naer t'vertreck des medicijns, begoste met sijne vrienden ende gheselschap, te couten ende te ramen, hoe wel datten docteur den oorspronck ende de gheleghentheydt der sieckte, de ghesteltheydt des lichaems, verclaerst hadde, al oft hy in sijn lichaem gheweest hadde, soo-men seght. item dat den siecken hem verwonderde+ in des medicijns groot iugement, facundie, bevalligheydt van woorden, groote experientie, ende goedthertigheydt: sonder eens een enckel woordt te roeren, noch selfs eens te peysen, van de recepte en remedie te wercke te stellen, soo't de medicijn gheordineert heeft: van te wachten van sulcke spijse en dranck, ende andere dinghen, die hy met clare woorden verboden heeft: als oft dat al niet eens achtens weerdt en ware. Wat gheraedt ghy? Wanneer soude sulck eenen siecken ghenesen? Dat is seker, hy en soudes niet becomen, maer so besteruen, als oft er gheen medecijn oft remedie ter weerelt te vinden en ware. Soude dat niet een saecke weerdigh zijn te beclaghen? te straffen? ende veur sot ende dul uyt te gheuen? Al-soo doet-men nochtans daghelijcks, met de medecijnen der sielen, in t'hooren vanden woorde Godts: ende vele oock in t'ghenieten der H. Sacramenten. Van waer nochtans de waerachtighe bekeeringhe, beternisse des leuens, ende op-rechte ghesondtheydt der sielen, moeste verwacht worden: anders, de doodt ende die claghelijcke verwoestinghe der sielen is het eynde.

Tot een groot sterck teecken van sulcke onprofijtelijcke toe-hoorders der sermoonen, ist oock, dat-men siet en hoort, dat de menschen heden-s'daeghs gemeynelijck lieuer in de sermoonen hooren disputeren speculeren, en subtijle questien verhandelen, om te leeren en om te weten, dan de sonden straffen, om die te beteren, oft de deughden

hertelijck veur-houden, om die te oeffenen. Soo seyt Sinte Paulus+ Semper discentes,& nunquam ad scientiam veritatis peruenientes: Altijdts leerende, ende vele willende weten: ende nommermeer totter kennisse, en wetentheydt des waerheydt comende: die meest in het doen, en in d'beleuen te vinden is. Dit ghetuyght de Prophete+ Dauid, aldus: Intellectus bonus omnibus facientibus eum: Die vercrijghen goedt verstant van d'woordt Godts, die't metten wercke beleuen. Te willen leeren, sonder te wercke te stellen, dat is altijdts leeren, en achter-waerts gaen: ende ten eynde, met schade en schande in de leeringhe steruen. Het welck een seker teecken is, dat sy de sermoonen ghehoort hebben, soo-men ghemeynelijck seyt, d'een oore+ in en d'ander oore uyt: alsoo vele daer van in-houdende, van t'ghene dat sy ghehoort hebben, als eenen trefter pleeght te houden, van [E] t'ghene datmender in ghiet. Soo dat van sulcke toe-hoorders wel magh gheseyt wesen, dat sy een memorie hebben, als een trechter.+De selue moght-men oock seer wel by handeloose menschen verghelijcken: [F] oft by de ghene die de ooren open hebben, maer de handen ghebonden: het woordt Godts hoorende, maer niet beleuende noch metten wercke volbrenghende: ende daerom altijdts den seluen block sleypen, ende hun leuen niet en verbeteren.

+Het is wel een teecken dat sulcke gheen waerachtighe ooren en hebben om hooren, soo Christus seyde: Want die sulcke ooren heeft, de handen werden't oock terstondt ghewaer: als inwendigh niet de ooren ouer een comende: gelijck de hamerkens vanden veurslagh in t'horologie, als oock den wijser, van binnen in d'werck met den gheduerighen ganck en loop accorderen; ende ouer-sulcks wijst het en slaet het al ghelijckelijck. Maer, die veel hooren en luttel doen, al segghen sy schoon vele, die en moeten gheen goede ooren hebben om hooren: dat is, om ghehoorsaem te wesen, ende metter daedt wel uyt te wijsen. Van alsulcke moght-men wel segghen t'ghene dat Zeno eens tot een iongh-man seyde, die ouer tafel veel claps hadde: My+ dunckt (seyt hy) dat v de ooren in de tonghe ghesoncken en verloopen zijn. Te kennen gheuende, soo Nature den mensche twee ooren ghegeuen heeft, ende maer een tonghe, ende nochtans twee handen, om te hooren, ende metten wercke te volbrenghen, sonder veel te segghen: Dat sulcke gheen ooren en schijnen te hebben, die luttel doen en veel clappen: maer dat de ooren in de tonghe versmolten en verandert zijn.

Daerom, alst al gheprekt en al ghehoort is, maer niet ghedaen: wat moght-men van een predicant en sulcke toe-hoorders seggen,+ anders, dan dat Agis de coninck van Lacedemonien, tot eenen taelman der Abberiten seyde. Soo hy sijn vertoogh seer langhe en vele ghedaen hadde, dattet den coninck verveelde te hooren: soo vraegh-

de ten eynde de legaet en tael-man, wat hy sijne borgheren veur antwoorde draghen soude. Seght hun dat, seyde Agis: Quantum tempotis tibi opus ad dicendum, tantum me silentem audisse: Dat ick v soo langhe tijdts stil-swijghende ghehoort hebbe, als ghy ghesproken hebt. Ende soo ist veur-waer: want aen-gaende soo vele onachtsame toe-hoorders, wat comtter af, alst al gheseyt ende ghepredickt is? Sy hebben den predicateur euen soo langhe ghehoort, als hy onledigh heeft gheweest, met prediken: ten zij dat sy onder-tusschen gheslapen hebben, oft casteelen in Spanien ghemaeckt.

Des-haluen wast wel gheseyt van een goede matrone, die haere+ dienst-boden vraeghde: Ist sermoon ghedaen? Iae't, seyden sy. Sy vraeghde een andere: Ist sermoon ghedaen? Iae het, seyde die oock. Ick hebt ghehoort: t'sermoon is ghedaen: Ick come van daer. Het sermoon is gheseyt (seyde sy) maer niet ghedaen. dat dient nu metten wercke vol-braght, d'welck daer metten woorde veur-ghehouden is.

Het ware heden-s'daeghs met vele menschen van noode te doen,+ soo Patritius met die van Schotlandt en van Ierlandt dede. Soo hy sagh, dat hy met sijn predicatie niet en cost winnen, maer dat sy al euen hardt bleuen in hun ongoddelijckheydt, ende boos leuen, ende hy nochtans die sochte tot het Christen gheloof te bekeeren: soo heeft hy Godt ghebeden, dat hy sijn predicatie met eenigh teecken helpen wilde. Soo heeft hy deur het in-gheuen Godts, op d'aerdt-rijck eenen circkel oft rinck ghemaeckt, daer sy by stonden: ende de aerde gingh open, soo dat sy al te samen vreesden daer in te versincken. Om t'segghens, hy toonde hen-lieden de helle open, op dat sy uyt vreese des-selfs af-staen souden, en hun bekeeren, soo sy deden. Sommighe segghen dat daer noch eenigh teecken af te sien is, d'welck-men heet Patritius hol. Sonder twijfel, den schrickelijcken mondt der hellen te sien gapen, soude t'herte des sondaers doen ontslapen.

Ghebedt veur de bekeeringhe der sondaren.

V Woordt, o Heere, is my als eenen spieghel, daer ick al de mismaecktheydt mijnder conscientie in sie, ende de wonden mijnder siele: gheeft my gratie, dat selue soo te hooren, dat ick't oock metten wercke beleuen magh: op dat in my dat wonder gheschiede, den moor sijn vel, ende den luypaert sijn vlecken veranderende, ende de kemel deur de ooghe der naelde ten hemel gheraeckende. Amen.


Vorige Volgende