Christeliicken waerseggher

[p. 318]

Cap. XCIII.

VVie sal veur Godt die leeft, meest Rekeninghe gheuen?

Die meest talenten heeft ontfanghen bin sijn leuen.

⁺GOdt al-maghtigh is de Coninck der coninghen, ende [A] Heere der Heeren. Soo vele menschen soo vele Rentmeesters⁺ heeft hy. Dese heeft hy vele goedinghen in handen ghestelt, d'een meer d'ander min: om t'selfde ten meesten profijte te brenghen. Sommige goeden zijn al dese ontfanghers ghemeyne: als, hel, lichaem, en dat die toe behoort: alle creaturen in t'generale tot s'menschens behoef: om die ter eeren Godts ghebruyckende, oft tot sijnder eeren deruende, te beter al-soo ten principalen eynde, dat is, ter eeuwigher saligheydt gheraecken. Sommighe heeft hy in d'besundere, meer en meerder gauen ghegeuen, in siele, lichame, tijdelijck goedt, ende oock ouervloedigher gratie, om tot sijn kennisse, ende mede-deylen sijnder doodt, ende verdiensten te comen: ende om sijn goddelijcke glorie hier-namaels te ghenieten. Niemandt nochtans soo verlatende, oft hy en geeft hem middel ghenoegh, om saligh te worden: behaluen dat sy sijn licht volghen, ende soo comen totte noodelijcke middelen der saligheydt.⁺ Een ieder bedelende, soo't sijn wijsheydt ende veursienigheydt goedt dunckt. Summa- niemandt en isser, die met reden claghen can, oft hy en heeft ghenoegh ontfanghen, om saligh te worden.

Van al dit werdt Rekeninghe gheeyscht van elck besonder in sijn doodt, met dat de siel uytten lichame is ghescheyden. Naer Gods ordinantie,⁺ ende sijns Apostels ghemeynen uyt-roep: te weten: Het is van Godt alle menschen gestelt, Eens te steruen: Ende daer naer is het ordeel. Dit ordeel heetmen, Iudicium particulare: Particulier ende besunder ordeel: naer welcks bewijs ende sententie oock sekerlijck volgen sal het generael ordeel, ten uytersten daghe. Soo S. Augustijn seyt:⁺ Een ieghelijck sal in dien staet ghevonnist worden (soo in t'particulier, als in t'generael ordeel) in welcken hy op sijn ouer-lijden en steruen ghevonden wordt.

De vraghe is: Wie datter meest rekeninghe sal moeten gheuen? D'antwoorde is claer: Die meest ontfanghen heeft binnen sijn leuen. Soo gheschiedet altijdts in alle ontfangherijen: Sulcken ontfanck, sulcke rekeninghe. Nu, waert saecke dat dese rekeninghe niet anders en behelsde, dan te rekenen watmen ontfangen heeft, sonder daer tegen te moeten bewijsen, hoemen dat uytghegeuen heeft; soo en waert geen saecke om seer daer veur te vreesen. Maer, rekeninghe, bewijs, en reliqua te doen, wat dat gheldt, dat souden sy beter segghen, die't

+ 1.Tim.6.

+ Gheeft rekeninghe.

+ 1.Cor.12.

+ Hebr.9.

+ August. de Salut. docum.

[p. t.o.318]

Qvo plvs acceperis, hoc maior reddenda ratio. 93.

Redde rationem.

Durius vnde Deus repetet cum soenore sortem?
Abs illo, cui sunt concredita plura talenta.

Wie sal voor Godt die leeft, meest rekeninghe gheuen?
Die meest talenten heeft ontfanghen in syn leuen.

Qui est plus contable, A ce redoutable, Bureau qu'attendons?
Celuy-la sans doute, Qui fait banqueroute, De ces plus grands dons.

[p. 319]

gheproeft hebben, dan wy't souden connen imagineren.

Soo gheschiedet som-tijds in tijdelijcke ontfangerijen, soomen die⁺ ghemeynelijck ontfanghers heet, niet uyt-geuers, al-soo zijn so oock neerstigher om t'ontfanghen, dan om uyt te gheuen: als oft maer d'eerste deel, en niet d'ander, hun officie aen en ginghe. Deur sulcks, als comt te rekenen, den ontfanck is goedt te vinden: maer hoe vele dattet aen heeft, wel te bewijsen, Waer en hoe dattet al besteedt is, dat weten d'ontfanghers weduwen alderbest. Want d'ontfanghers, die niet ghetrouw en zijn, die houden't al draeyende, soo langhe als sy leuen: dat men selden den rechten grondt, oft claren staet weet van alle saecken: ende dan, als comt te steruen, Godt weettet, ende die't moet goedt doen, hoe oneffen dat de rekeninghe staet. Daerom seghtmen ghemeynlijck, en t'is waer: Het is goedt eens ontfanghers huysvrouwe zijn, maer t'is een arm saecke, weduwe van een ontfangher [B]te wesen. Alsoo ist een clagelijcke saecke, veur de siele, als die van d'lichaem verlaten wordt, ende die lastighe en donckere rekeninghe, als een weduwe, alleen moet goedt doen ende verantwoorden. Die, soo langhe als de man noch leefde: dat is, soo langhe als sy noch metten lichame versaemt was, domineerde ende in weelde sat.

Daerom, wijs is hy, die dick-mael by sy seluen ouer-leght ende rekent, met danckbaerheydt ende sorghvuldigheydt, al dat hy oyt van Godt ontfanghen heeft. Want, soo S. Gregorius seyt: Naer dat de⁺ gauen vele zijn, ende den ontfanck groot is: soo wast oock den last van [C] de rekeninghe. Laet v duncken, dat in v ordeel, den engel, als in een [D] cleyn boecksken, v goede wercken vertoonen sal, tot uwe verschooninghe: ende de boose vyandt, in eenen anderen grooten register boeck al uwe sonden straffelijck aen-dringhende, tot uwer bewaernisse: ende peyst hoe ghy als-dan te moede sult wesen. Soo dan, om als-dan goede rekeninghe te doen, dient nu ter herte ghenomen die parabole van⁺ [E] den Coninck, die met sijn dienaers rekenen wilde: ende schaldt thien [F] duysent talenten quijt, aen sijnen dienaer, die ootmoedelijck sijn schuldt [G] kennende, om patientie en gratie badt. Maer, wy moeten wel toesien, van onsen euen naesten oock te vergheuen: op dat onse onghenadigheydt, Godts toren niet noch vele meer en verwecke. Soo leert ons oock in tijdts toe-sien op onse rekeninghe, die parabele vanden⁺ man, die naer een vremdt landt reysende, sijn dienaers al sijn goedt bedeylde, om ghewin daer mede te doen: ende weder-comende, seer prijst ende loont, die't wel te werck ghestelt hadden: maer strafte grouwelijck den onnutten knecht, die sijns meesters penninghen in sijnen snut doeck ghewonden ende in d'aerde ghedoluen hadde: niet teghenstaende nochtans, dat hy emmers de selue wel bewaert hadde: ende weder in sijns meesters handen leuerde, soo hyse hadde ontfanghen.

+ Ontfanghers meer dan geuers.

+ Gregor. Homil. 9. super Matth.

+ Matth.18.

+ Matth.25.

[p. 320]

Wat salt van ons gheschieden, die van duysent penninghen, qualijck eenen souden connen betoonen, wel bewaert te hebben: vele min eenigh profijt bewijsen, ter eeren Godts, oft ter saligheydt onser siele, oft van onsen naesten, daer mede ghedaen te hebben? Ons helpt⁺ oock tot sorghvuldigheydt, den angst van dien rent-meester, die al sijns meesters goedt verquist hadde: wien so straffelijck dat hardt woordt op quam: Geeft rekeninghe van uwen pacht, ontfanck, en administratie. Want deur dese parabele heeft onse Heere ons willen te veuren waer-schouwen, om op ons hoede te zijn, goede rekeninge en boeck te houden: om alster toe comen sal, niet beschaemt en verworpen te worden inden carcker der uyterste duysternisse, als ons meesters goedt onnuttelijck verdaen hebbende. Noch helpt ons, om⁺ veur-dachtelijck te leuen, de benauwtheydt ende iammerlijcken staet vanden verlorenen sone, een ieghelijck bekent.

Daerom, die in dien dagh niet beschaemt en wilt wesen, om sijn onrechte, ende belemmerde rekeninghe, die rekenen daghelijcks by sy seluen: ten minsten alle auonde, eer ghy te ruste gaet: siende deur een goedt examen, ende onder-soeck sijnder conscientie, hoe hy dien dagh ouer-ghebraght heeft: wat hy ontfanghen ende daer teghen uytghegeuen heeft: hoe hy sijnen tijdt ende gratien besteedt heeft: wat deughdt ende voort-ganck in een beter leuen dat hy ghedaen heeft: siende oft hy gheen schade dien dagh in sijn siele gheleden en heeft: oft hy Godt in gheen saecke verbolghen en heeft: hoe sijn conscientie ghestelt is: oft het by auonture dien nacht te doen ware: oft hem de doodt dagh quaem maecken, terstondt te compareren, en rekeninghe⁺ te gheuen. Soo dient het examen ende onder-soeck der conscientie-boeck ghedaen, eermen hem tot slapen begeeft. Ende soo Godt danckende, dat hy ons dien dagh ghespaert ende bewaert heeft, biddende om vergheuenis van sonden: ende dat hy ons dien nacht oock wil bewaren, van al t'ghene, dat ons in siele ende in lichaem moght schadelijck wesen: een sterck veur-nemen maeckende, van des anderen daeghs beter te doen, dan wy den veurledenen dagh ghedaen hebben.

Sulcke rekeninghe daghelijcks met sy seluen houdende (ghelijck oock alle wijse rent-meesters, coop-lieden, etc. doen) sal een mensche, met gheruster herten den dagh der leste rekeninghe verwachten. Niet nochtans sonder vreese: wel wetende dattet waer is, soomen ghemeynelijck van die dagh-vaert seght, uytten mondt van eenen sot nochtans, hem naer sijn doodt aen sijnen meester vertoonende, ende veur tijdinghe brenghende, met corte woorden, segghende: Men rekentter nauwe; en men scheltter niet quijt. Want, soo Christus seyt, moet-men oock van alle woorden rekeninghe gheuen,

+ Luc.16.

+ Luc.15.
Belemmerde rekeninghe.

+ Examen oft ondersoeck der Conscientie.

[p. 321]

wat salt van soo menighe vuyle, quade, valsche, schadelijcke, ende ongoddelijcke woorden, ghepeysen, en wercken wesen?

Ghebenedijdt ende ghelouet moet Godt zijn, dat hy ons die gratie ghedaen heeft, van hier soo dick-mael als wy willen, met sijnen stadt-houder, dat is, metten priester in de biechte, te moghen rekenen, ende af-rekenen: hem de maght ghelaten hebbende, om onse schuldt, ende on-effen rekeninge, quijt te schelden: ende met sijnen woorden,⁺ als met eenen seghel, bevestighende, dat hy't al veur goedt en van weerden houden sal inden hemel, t'ghene dat de priester hier wettelijck sal in sulcks ghedaen hebben opder aerde.

O salighe institutie van t'heyligh Sacrament der Penitentie, tot⁺ vergheuenisse van sonden! Sonder dat, och hoe veel soudender ter hellen varen! Iae, hoe luttel soudender saligh worden? aen-ghesien dat wy naer ons doopsel soo haest wederom ons wit cleedt van suyuerheydt der sielen en conscientie met sonden vuyl maecken: soo haest, seggh'ick: by nae met dat wy tot verstande comen. Ende want-men niet meer sijn toe-vlucht totten doopsel nemen en magh (ghelijckmen maer eens en can geboren werden) waer souden wy loopen om quijt-schel van sonden, waer't dat Christus ons desen middel niet achter-gelaten en hadde, van soo met sijnen stadt-houder te mogen rekenen, schuldt kennen, ende alle saecken effen stellen?

Siet nu eens, hoe onwijs dat hy is, die dese gratie, van hier in tijdts te rekenen, niet waer en nemt: ende hem schamende oft vreesende met eenen steruelijcken mensche te rekenen, hem seluen in dien noodt stelt, van die scherpe, ende rigoreuse rekeninghe, ten sijnen sterf-daghe met Gode te doen. Wien hy van duysent saecken, die hy hem op-legghen sal, van niet een hem en sal weten te verschoonen, oft te verantwoorden. Dan sullen sy kennen, dattet waer is, dat den heylighen Iob seyt: Wilt hy met hem te rechte staen: hy en sal veur duyst niet⁺ een connen verantwoorden. Dan sullen sulcke wenschen, dat sy lieuer daghelijcks te biechten ghegaen hadden, ende haer rekeninghe alle daghe effen ghestelt hadden, dan al-soo maer eens s'iaers, oft soo selden oft soo traghelijck: tot een teecken van cleyne danckbaerheydt, van soo salighe institutie.

+ Matth.18.

+ Salighe instellinghe van't H. Sacrament der Penitentie.

+ Iob.9.

Ghebedt om een goede rekeninghe te gheuen.

ISt dat ghy, o Heere, tot de leste mijte betaelt wilt wesen, wie sal't houden staen? Maer dien stranghsten eysch ende rekeninghe houdt ghy totten lesten daghe: Laet my dan hier met uwen stadt-houder rekenen, en quijt-schel crijghen, op dat my de leste rekenschap niet en besware. Amen.