Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LXXXIX.

 
VVie sterft met blijden moedt, ten aller plaets en tijden?
 
VViens Conscientie goedt, hem doet in Godt verblijden.

+HEt ghene dat in t'veur-gaende Capitel gheseyt is, van noy te steruen, dat sal oock: dit seer helpen verclaren: want (soo veur-seyt is) om natuerlijck te spreken, t'gene dat leeft, en sterft niet gheeren: maer in dese teghenwoordighe vraghe, deur dat woordt [gheeren] werdt verstaen, niet alleen die met S. Pauwels wenschen en begheeren [A] ontbonden te worden, ende met Christo te wesen: maer oock alle de ghene, die bereydt ende vol-veerdigh zijn te steruen, alst Gode soo soude [B] belieuen: bereydt oock noch te leuen, alst soo sijnen wille waere:+ ghelijck S. Martinus seyde totten Heere: Domine, si adhuc populo suo sum necessarius; non recuso laborem: Als oft hy segghen wilde: Ick bidde om steruen: want het my soo beter waere: maer, o Heere, magh ick v in mijnen euen naesten noch eenighen dienst doen, ick en ontsie my den arbeydt niet.

Nu, men vindt somtijdts menschen, die schijnen naer de doodt te verlanghen: maer als die comt, dan soecken sy al uyt-stel, ende den [C] waghen te blijuen mennen, met noch te leuen. Sulcke zijn te ghelijcken by eenen gangher, die sijn pack deur vermoedtheydt daer henen wierp, ende deur een vernoyen sy seluen doodt wenschte, als moede zijnde, van sulck een verdrietigh arbeydelijck leuen: maer als nu de doodt quam, segghende: Siet, hier ben ick: ghy hebt my gheroepen. Iae ick, seyt hy, Ick bidd'v, helpt my wat dit pack op-nemen, dat ick in mijnen wegh magh voort-gaen.

Sommighe zijn oock te seer vervaert teghen de doodt: met meerder bangigheydt ende angst, dan't een goedt Christen mensche wel betaemt. Daerom waer het dick-mael veur d'beste gheraden, noch te seer verlanghen om steruen, noch oock te seer beangst daer in wesen: volghende het vermaen van eenen Poete, die aldus seght;

 
+Summum ne metuas diem, nec optes:

En vreest den sterf-dagh niet te seer: noch en wenschtter oock niet te seer om. Den sterf-dagh is wel te vreesen. maer in sulcker voegen, dat-men uyt die vreese, van te veuren leere steruen, eer't comt te steruen. Ende soo ghebeurt het ghemeynelijck, dat de ghene, die op die maniere in tijdts ader in beladen ende besorght zijn, oock gheerne en blijdelijck met gherustheydt steruen, alster toe comt. Ende wat wonder ist? want sy hebben al leuende leeren steruen: ende zijn waeracht-

Optat mori, cvi mens est conscia recti. 89.



illustratie
Inducias vsque mane. ; Cupio dissolvi, et esse cum Christo. 2. Cor. 5.
Veni Domine Iesu; veni. Apoc. 22.


 
Quem neque concutient inopina pericula leti?
 
Conscia cui Virtus mentem dulcedinis explet.
 
 
 
Wie sterft met blyden moedt, tot aller plaets en tyden?
 
Wiens Conscientie goet, hem doe in Godt verblyden.
 
 
 
Quelle ame est si seure, Que la derniere heure, Luy est de souhait?
 
Qui par l'innocence, De sa conscience, Peut viure dehait.

telijck ghestoruen, eer de doodt quam: volgende dat versken:

 
Disce mori, moritura caro, moriare priusquam.
 
O ghy steruelijck vleesch! siet, ghy bederft.
 
Daerom, Leert steruen, al eer ghy sterft.

[D] Soo doende, comt men gheeren en gherustelijck inden Heere te steruen: d'welck oock Seneca, Christelijck sprekende, t'onsen proposte wel betuyght: Venientem nemo hilaris mortem recipit, nisi qui+ ad illam se diu composuerit: Niemandt en ontfanght de doodt blijdelijck, als sy comt, dat die hem van langhe te veuren, daer toe ghereedt ghemaeckt ende ghestelt heeft. Daerom gheeft hy oock elders raedt, aldus: Quia incertum est, quo loco te mors expectet, tu illam+ omni loco expecta: Om dattet v onseker is, ter wat plaetse dat v de doodt verwacht: verwachtse ghy selue, ten allen plaetsen. Dat is al-soo veel te segghen, als, Christelijck ghesproken, daer en is niet een wijle tijdts seker, oft ghy en moght steruen: daerom, weest op v hoede, ende zijt altijdts bereedt.

Al-soo doet den ghenen, daer de Antwoorde af sprekt: te weten, Wiens conscientie hem doet verblijden. dat is, die in sijn conscientie niet merckelijcks en vindt, dat teghen Godt is, als hy't al wel ouerleght. Volghende die sententie des Conincks Dauid: Dan en sal ick+ niet beschaemt worden, als ick alle uwe gheboden ouer-sien sal. Ontwijfelijck, het is een groote vreughdt des herten, als iemandt in Gods gheboden, als in eenen spieghel, het aenschijn sijnder conscientie spiegelende, gheen sonderlinghe vlecke van sonde en vindt.

Sulck een conscientie, is een waerachtigh gheestelijk Hierusalem: d'welck te segghen is; Visio pacis: Een aenschouwen der vrede: want hy daer peys en vrede vindt met Godt: ende soo uyt sulcks, met sy seluen, ende met sijnen naesten. Dit's de vrede, die ons de weerelt niet+ gheuen en can: maer die Christus, volghende de belofte tot sijn Apostelen ende tot ons ghedaen, is gheuende ende latende. Daer af sprekt de Wijse-man, het verblijden van sulcke Conscientie betuyghende, aldus: Een gherust herte, is als een gheduerighe blijde maeltijdt.+ Volghende 't groot verstercken, des H. Apostels Pauli, aldus sprekende: Dat is niet alleen de blijdschap onser herten, maer oock onse+ glorie: te weten, Het ghetuyghenis van onse Conscientie. D'welcke soo wie het heeft, die heeft oorsaecke, om gheerne van dese weerelt te [E] scheyden: want hy siet (om t'segghens) met S. Steuen den hemel+ open: ende Iesum bereedt staen, om hem in sijn rijcke t'ontfanghen. Soo dat sulck een mensche, de doodt aen-siet als een poorte, deur welcke hy tot die salighe stadt in-ganck heeft, daer hy al sijn leuen lanck naer ghereyst heeft, om daer toe eens te comen: ende met Christo, ende alle sijne goede vrienden inder eeuwigheydt te verblijden.

Sulck een mensche en sterft niet alleen gheeren, maer moet selfs patientie te werck stellen, alst noch langher te leuen is. Dit seght de+ H. Leeraer S. Augustijn seer beweghelijck, aldus: Soo wie wenscht om ontbonden te worden, ende met Christo te wesen, die en sterft niet patientelijck, maer t'is hem een patientie noch te blijuen leuen: ende hy sterft heughelijck ende vermaeckelijck. Ende met reden: want, ghelijck+ een ander seyt: Wie soude de tijdelijcke doodt ontsien, oft niet gheerne steruen, wien d'eeuwigh leuen belooft wordt te eruen?

+Tot sulcken werdt vanden Wijse-man gheseyt: En vreest des doodts oordeel niet. Als oft hy segghen wilde: Wat sal v de doodt connen gheschaden? Sy sal v vander weerelt op-nemen, ende ten hemel leueren, daer ghy anders nemmermeer gheraecken en cont, dan deur haer handen ende hulpe. Deur sulcks wast, dan den heylighen heremijt+ S. Hilarion seyde, als hy nu quam te steruen, ende ghevoelde dat Nature haer teghen de doodt schroomde, (soo Sinte Hieronymus ons dit beschrijft) soo sprak hy sijn siele aen, en seyde: Gaet uyt, wat vreesdy? gaet uyt, o mijn siele, wat twijfelt ghy te scheyden? ghy hebt by nae t'seuentigh iaeren Christo ghedient, ende vreest ghy de doodt?

+Dit's dan den staet van deser saecke, soo Christus seyde: T'vleesch is cranck. de nature schroomt teghen de doodt: maer den gheest is cloeck. Ende de goede gheruste conscientie, maeckt dat de mensche met blijdschap, ende groot verheughen, den strael des doodts ontfanght, als den sleutel, die hem de poorte ende den in-ganck des hemels open doet. Och, hoe contrarie is den staet, der ghener die uyt onghesteltheydt der Conscientie, den aen-val des doodts, met angst ende schroomelijcke duchtinghe zijn verwachtende! soo wy in t'veur-leden Capitel gheseyt hebben. Waer toe ick hier noch een exempel verhalen wil, op dat twee contrarie, ende soo seer verscheyden dinghen, by een ghestelt zijnde, d'een den anderen te beter verclaren.

+Men leest by S. Gregorius van eenen Chrysaorius ghenaemt, die [F] seer tot alle aerdscheydt, ende boosheydt gheneyght was, sonder eenigh achter-dencken van steruen, ende terstondt ouer-wonnen wesende, sagh [G] de boose geesten aencomen, ende om t'seerste nae de siel speuren en wachten, ende als beghinnende die uytten lijue te trecken: d'welck eyselijck specktakel ende aen-val, hy niet connende verdraghen, keerde hem nu op d'een sijde, nu op d'ander sijde van d'bedde, ende en costet niet ontcomen, wat hy maeckte. Soo begost hy schroomelijck te roepen, naer sijnen sone, een Religieus: Maxime, curre: Maxime curre: Haest v, comt, loopt, Maxime: Maxime. spoedt v, comt, en staet my by in desen mijnen uytersten noodt: Hulpe, Hulpe. Maer, eylaes, gheen menschen en connen hem helpen, die sy seluen verlaet. Hy dan, siende

datter gheen hulpe van menschen en was te verwachten, ende dat sylieden al in t'ronde staende, de vyanden niet en saghen, noch hem ghehelpen en costen: soo riep hy noch veel eenelijcker, en schrickelijcker, tot die duyuelen, die hem soo dapper aen-vielen, aldus: Inducias, vel vsque manè: inducias, vel vsque manè: Och, och! bestandt, emmers totten morghen-stondt: bestandt totten morghen-stondt: uytstel van verlanghen van dat verstranghen versoeckende, ten minsten tot dat den morghen stondt aen-quame. Ende soo gaf hy sijnen desolaten ende mistroosten gheest.

Wie sal hem dan soo op het laetste verlaten, en wijs zijn? Ende niet lieuer in alder manieren hem soo stellen, dat hy gheeren sterue, alst emmers moet wesen? Saligh is hy, die als-dan, met Moyses, ghewillighlijck+ op den bergh der grooter ghenaden Godts climme, ende als met Christo op den bergh van Caluarien, om daer te steruen. Aldus sprak Godt tot Moyses: Climt op den bergh Abarim (dat is+ een Deur-lijdt te segghen) ende sterft daer. Soo legghen sy haer hoofdt gherust neder die hier in goeder conscientie gheleeft hebben. Wie twijfelt daer aen, oft alle Godts lieue Heylighen zijn soo ghestoruen, met gherustheydt ende blijdschap? De Martelaers, Godt louende ende danckende: andere, al biddende, oock op hun knien, met uyt-gherechten handen, als S. Paulus eerst Heremijt: andere al sprekende, ghelijck Vrsinus bischop van Nurcien, segghende: Venio, venio: Ick come, ick come. Hy sagh Sinte Peeter en Sinte Paulus, die om hem quamen. S. Hieronymus dede sy seluen ter aerden leggen, ende met eenen sack decken: hem totter doodt als tot ruste voeghende. S. Augustijn al lesende de seuen Psalmen van penitentie, met tranen van rouwe, en van blijdschap, tot sijnen heere treckende. S. Ambrosius met uyt-ghereckten armen, naer dat hy t'heyligh Sacrament ontfanghen hadde. het welck de veur-ghenoemde oock niet en vergaten. S. Franciscus dede hem opden blooten vloer legghen, om sijnen gheest van uyt de diepste ootmoedigheydt totten hooghen hemel te seynden. Wat willen wy meerder ghewilligheydt in t'steruen, dan als met S. Ian Euangeliste leuende in sijns selfs graf gaen? Ende bouen al onsen saligh-maecker, hem ghewillighlijck tot in de doodt begheuen?

Ghebedt om gherust van deser weerelt te scheyden.

GHy hebt, o Heere Iesu Christe, v ghewillighlijck ter doodt begeuen, ende die selue verwonnen, op dat wy ons van die niet bevreesen en souden; gheeft my de veursichtigheydt, niet om teghen die verschrickt te wesen, maer om my tot die wel te bereyden, alst comt van hier te scheyden. Amen.


Vorige Volgende