Christeliicken waerseggher

[p. 286]

Cap. LXXXII.

VVel doch! vvat schol', is daer, tot s'vveerelts groot vercleenen?

Der grauen stanck, en vaer: en de dorre doods-beenen.

⁺MEn heet ghemeynelijck scholen, alle plaetsen daermen iet leert: ghelijck men met reden oock, een lesse oft leere heet, al t'gene datmen iemandt veur-houdt, om aen te nemen ende te leeren. Nu dan, want-men ons op t'kerck-hof seyndt, om sulck een groote en [A] profijtelijcke lesse en Philosophie te leeren: soo moet het kerck-hof wel een schole heeten: ende daer moet iemandt schole houden. Ende dat, soo de vraghe inhoudt, tot s'weerelts vercleynen. Want de weerelt leert al contrarie dan t'kerck-hof doet, ende de schole diemen daer houdt. Het ghene dat de weerelt prijst, groot acht, ende hooghelijck verheft: dat leert ons het kerck-hof al niet te wesen, ende ijdelheydt der ijdelheydt.

Nu, laet sien dan: Wie houdt daer schole, tot s'weerelts vercleenen? [B] De stinckende grauen, en de doodts-beenen. Soo wonderlijck als de lesse is, soo wonderlijck is oock de schole, en den meester.⁺ Pythagoras leerde sijn discipelen, veur al, vijf iaer lanck swijghen, [C] op dat sy daer naer te bet souden spreken. Soo moetmen in dese ghemeyne schole der steruelijcke menschen, veur al, sien en swijgen: niet alleen om beter te spreken, maer om te bet te peysen, te vonnissen van alle dese dinghen, ende bouen al, om te beter te leuen.

⁺Wy lesen dat de vrienden van Iob, comende om hem te vertroosten, [D] ende hem van vers siende op den mest-hoop sitten, en kenden hem niet, om de wille van sijn groote mismaecktheydt ende katijuigheydt: ende roepende uyt een groot verwonderen en droefheydt, wierden schreyende: ende haere cleederen scheurende, stof op haer hoofden stroyende, saten neder ter aerden neffens hem, seuen daghen en seuen nachten wesende sonder een woordt te spreken: aensiende de groote droefheydt ende weedom, die in hem was.

⁺Wat dunckt v? souden wy niet wel met meerder reden moghen [E] al dit en meer doen, in dese schole sittende op t'kerck-hof, neffens de grauen ende de doos-beenen? Principalijck als sy op een ghetast ligghen, ronds-om het Crucifix: Wiens doodt ons eenen spieghel is, om wel te leuen en te steruen? Want, daer is meer wonders te sien, meerder oorsaecke van droefheydt ende verschricktheydt, meer reden om swijghen, peysen, schreyen, suchten, ende beweghinghe des herten te ghevoelen, ende oock te toonen, by eenen dooden mensche dan by ee-

+ Wonder schole, meester, en lesse.

+ Pythagoras.

+ Iob 2.

+ Doodsbeenderen op hoopte.

[p. t.o.286]

Optima Philosophia, Mortis meditatio. 82.

INRI ; E. Discite a me. Matth. 2. ; Mihi heri: & tibi hodie Eccli. 38.

Quis docet hîc Mundi fastus calcare superbos?
Putria humatorum graueolentibus ossa sepulchris.

Wel toch! Wat schole is daer; tot sweerels groot vercleenen?
Der grauen stanck, en vaer, en de dorre dootsbeenen.

Qui en ceste escole, Monstre le friuole, Du Monde evanté?
La relante fosse, Pleine d'os se gosse, De sa Vanité.

[p. 287]

nen siecken, nochtans noch leuende: ende noch meer, by de ghebeenten, ende half verrotte leden der menschen.

Wie soude hem connen vermaecken, met eenen dooden mensche te sitten oft te ligghen? meest als hy stinckt, ende half vande wormen gh'eten is? Men siet ghemeynelijck, datmen den dooden, hoe groot vriendt dat ghy gheweest heeft, niet gheerne langhe in huys en heeft: maer men soeckt hem in d'aerde te steken: segghende, met een behendigheydt: Den dooden begheert d'aerde: maer metter waerheydt, de leuende zijn hem moede.

En wat is, als nu niet alleen uyt het lichaem ghemeyn ghewormte⁺ deur verderuinghe ghegenereert wordt, ende die dan ghespijst van de reste des lichaems, daer sy uyt ghesproten zijn: maer als bouen dien uyt de herssenen een padde, uyt het merch des rugghe beens een slanghe oft serpent voorts comt, soomen meynt: sie soude dat gheraes oft ghebeente omhelsen willen, ende lusten te cussen? Men verschroomt hem by-nae, als-men alleen een droogh suyuer doodtshoofdt, oft ander been op t'kerck-hof in sijn handt nemt, oft onversiens ghenaeckt. Het is veur-waer een saecke, die ons wel behoorde ter herten te gaen: ende te doen dencken op ons leuen en steruen, als wy die beenderen soo sien veur ons ooghen ten toone ghestelt, als eenen ghetrouwen spieghel: die ons sekerlijck uyt-wijst, wattet van ons is, en noch werden sal. Maer, de ghewoonte van sulcks daghelijcks te sien, nemt al t'verwonderen wegh: ende maeckt, dattet ons niet in en gaet. Nochtans ist inder waerheydt een vremde en schroomelijcke schole, ende wonderbaere meesters, vele leerende, al en segghen sy niet een woordt.

[F] Welck is de ghemeyne lesse, die sy alle menschen veur houden? Dit segghen de doods-beenen: dit seght Christus, de doodt ghesmaeckt hebbende: ende dit roept de doodt selue: Ghedenckt, o mensche, dat gy⁺ stof zijt, ende dat ghy in stof sult weder-keeren. Wat noch? Memor esto iudicij mei: sic enim erit & tuum. Mihi heri: & tibi hodie: Weest mijns ordeels, ende eynde ghedachtigh: want sulck sal oock het uwe zijn. Ghisteren wast mijn ghebeurte, ende noch heden werdet de uwe. Ghelijckmen som-tijdts siet op de doods-beenderen gheschreuen op de kerckhouen: Hodie mihi, cras tibi: Heden my, morghen dy.

Hoort nu, wat ons noch meer in dese schole gheleert wordt: Al de⁺ glorie des menschen, is dreck ende een gewormte. Als heden wordt hy hoogh verheuen: ende morghen en salmen hem niet vinden. Studeert hier wel op: ende ouer-siet dese boecken: keert en wendt: heft en leght: deur-siet het al: bemerckt en vattet wel dese wonderlijcke uyt-ghelesen lessen: die al de philosophien en speculatien te bouen gaen, en die ons totter conste der consten brenghen: dat is, dot wel leuen en ster-

+ Schroomelijckheydt der doode lichamen.

+ Genes.3.
Eccli.28.

+ 1.Mach.2.

[p. 288]

uen. Iae oock tot die const, daer-men af seght: T'is const leuen, als de doodt comt. Want, deur d'bedencken en oeffenen van dese lessen, soo comt-men deur de doodt ten eeuwighen leuen. Soo dat-men alsdan eerst ten rechten beghint te leuen, als de doodt comt, ende ons verset in d'ander leuen.

⁺Nu wel aen dan, slaet ooghe op dese boecken en bladeren, ende werdt wijser. Ouer-siet al die doods-beenen, die daer soo ten toone ligghen: welcke hebben daer van al, de schoonste, de edelste, best-rieckende, schoonst verciert, ende blijdste gheweest? Waer is den lacchenden mondt, de roode lippen, de blosende kaken, de vlieghende oogen, t'ghecrolt haer, de peerlen, ghesteenten, en costelijck baghen? De fraey-sprekende tonghe, clappende als een gaey: de claer-singende kele, sijne wimbrauwen, ende alle de ijdelheydt, daer-men wonder af plaght te maecken: als oft-men gheen steruelijck mensche, maer een heydensche goddinne hadde gheweest: een Venus, oft Iuno, oft⁺ sulcken duyuelinnen. Seght my nu, ist in v maght, welck zijnse, onder alle dese beenderen, die't soo hier hebben houden gaende, als oft niet alleen de straten, maer oock de heele weerelt hun hadde te cleyn gheweest? Kent ghy nu niet eene van soo vele? Keert dat onder dat bouen, en siet wat naerder: verleghtse al: d'een veur, d'ander naer, en vraeght hen-lieden, lust het u. Wat dunckt v? kent ghy niet een? Niet. Wat is nu al? Niet. Wat baet het al? Niet. Wat verschilt nu, schoon van leelijck, rijck van arme, hooueerdigh van verworpen? Niet. Dan, dat sulcke te meer sullen te lijden hebben, in siele en in lichaeme, die haer seluen hier in alsulcks alder-meest sullen vermaeckt hebben ende verheuen. Aldus staetter in Sint Ians openbaringhe:⁺ Quantum glorificauit se, & in deliciis fuit, tantum date ei tormentum & luctum. Dat is te segghen, van Godts weghe, en bevel: Hoe hy te meer in weelden heeft gheweest, gheeft hem oock soo veel te meer torments, en pijnighen rouwe.

Ergo, dan soo is onse lesse, te dencken om steruen, en om deruen: ende niet soo sot te wesen, van te vergheefs sulcken cost en moeyte te doen, tot onsen verschoonen naer den lichaem, noch tot verciersel, noch tot ghemack oft hoogheydt: aenghesien dattet al op een uyt comt, deur de doodt. Ende bouen dien, ghemerckt datmen naer verloren cost en arbeydt, oock te meer daer om sal te lijden hebben. Soo dient dan den wel-bedachten Christen aldus by sy seluen te seggen: Ick wil voort-aen het lichaem sijn behoeft gheuen, soo't Nature vereyscht, in cost, cleederen, ende ander gherief: ende van Godt danckelijck nemen sulcks alst is, schoon, oft leelijck: ende mijn werck principalijck maecken van de siel met deughden te vercieren: ende het beeldt en aenschijn Godts, t'welck op mijn siele ghedruckt is, dat will' ick

+ Studeert in de grauen en doods-beenen.

+ Spieghel der leuende.

+ Apoc.18.

[p. 289]

altijdts schoon en claer houden: op dat ick in dien dagh, van hem, als onbekende niet verstooten en worde, alst al veur hem sal moeten te veur-schijn comen, ende monster passeren, om loon t'ontfanghen elck naer sijn wercken: om soo eeuwelijck te blijuen in t'goedt oft in t'quaedt.

Als-men t'kerck hof (soo wy segghen) als een schole aenmerckt: soo ist te verwonderen, dat wy niet anders verweckt en worden, om dese salighe, noodighe, ende eenighe lesse wel te leeren, daer wy tot de laetste ure ons leuens tijdt toe hebben: aengesien datmen som-tijdts, om tijdelijcke scientien, consten, talen, danssen ende andere ijdelheden te leeren, soo vele cost en arbeydts onder-staet.

Men leest van den Keyser Marcus, soo hem eens Lucius op t'strate⁺ te ghemoet quam, ende hem vraeghde waer hy henen gingh: Ick gae t'schole-waert, seyde de keyser, om te leeren t'ghene dat ick niet en can. Honestum sem discere: Het staet oock een ouderlinck seer wel, seyt hy, te leeren. Och, wat's dit, seyde Lucius: Een keyser, nu een oudt man zijnde, als de kinderen, boeck en berdeken dragende, gaet te schole-waert? Soo moesten alle menschen, meest die op haren put oft graf gaen, hun laten duncken, dat sy schole-waert gaen, om leeren leuen en steruen, als sy daghelijcks ter kercken ende naer t'kerck-hof gaen.

Socrates, die van Apollo den alder-wijsten ghewesen was, tot grooten ouderdomme ghecomen zijnde, en schaemdes hem niet, by de kinderen in schole te sitten, om metten snaer-spel te leeren spelen. Ende als-men hem bespottede, soo seyt hy: ten is gheen schande, te willen leeren, datmen niet en can. Ten waer oock veur-waer gheen schande, al leerden sommighe (hoe oudt sy zijn) haeren Catechismus, oft Christelijcke leeringhe, die den seluen niet en weten: emmers van haere kinderen t'huys, als sy hun schamen te gaen, daermen sulcks leert. T'waer oock behoeuelijck dat snaer-spel van thien snaren te leeren, daer de Prophete Dauid dick-mael af roert, ende in t'gebruyck hadde. Dit zijn de thien gheboden Godts: de welcke veur de ooren des Heeren een soet accoordt maecken, als een melodije: als den soon en voys der gheboden met onse wercken ouer een comt. Sulcks leert men al op t'kerck-hof, ende inder kercke, diet wel ter herten nemt.

+ Philostratus

Ghebedt om wel te leeren en steruen.

O Iesu, meester, die ons sachtmoedigheydt ende ootmoedigheydt van herten te leeren ghegeuen hebt: Leert ons soo al leuende steruen, dat wy, alst comt te steruen, waerachtelijck leuen moghen. Amen.