Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LXXIX.

 
VVelck is dan het cieraet, daer Godt veur al af houdt?
 
Dat is der deughden daedt: bouen ghesteent' en goudt.

+MAer dat de mensche sijn eerste cleedt ende cieraet van onnooselheydt ende rechtveerdigheydt verloren heeft in t'Paradijs, soo heeft hy begost ghenoeghte te maecken, en behagen te crijghen in t'cieraet der cleederen, ende dat sulcks aen-gaet. Eerst-male alleenlijck die ghebruyckende uyt noodt, daer hy deur de sonde inghevallen was: maer daer naer, ijdel behaghen ende eere in sulcks, als in een verciersel, soeckende en stellende.

+Want het eerste cleedt, en decksel teghen de beschaemtheydt, dat waren fijghe-bladeren: ende dan noch bouen dien, teghen de coude, maeckte Godt aen Adam en Eua elck eenen rock van vellen. Daer [A] naer is men tot de wolle en lakenen ghecomen. Van daer tot het vlas en lijnwaet: voorts, tot het ghespin der wormen, sijde en flouweel: [B] ten laetsten, tot siluer en goudt, ghepeerelte en ghesteente. Soo datter niet meer en is te verwachten, dan, oft datmen wederom aen d'alder-eerste cleedt come, ende op een nieuw al-hier beghinne, oft dat de weerelt eynde neme. Aen-ghesien, datmen oock alle dese veurnoemde stoffen, soo nu d'een deur d'ander, ende met elck-andere menghelt en manghelt, datter haest gheen maniere van vremdigheydt in cleederen ende stoffe der selue, om peysen en wordt, oft ten is al beproeft, ende te wercke ghestelt.

De Heydenen, die niet voorder en sien dan haren neuse lanck is: dat is te segghen, soo verde als haerlieder sin en wijsheydt streckt, die maecken groot werck van d'uytwendigh cieraet: want sy haer uyterste ende meeste saligheydt in dese uytwendighe saecken stellen.+ Van sulcke sprekt de Prophete Dauid, aldus: Filiae eorum compositae: circumornatae vt similitudo templi: Haer-lieder dochteren zijn wel gheschickt: ronds-om verciert en behanghen, inder maniere van eenen tempel. Te weten, met cleederen van allen coleure en faitsoene: met alder-hande costelijckheydt en vercieringhe, daer-men eenighe kercken op hooghe daghen mede pleeght te palleren, ende vercieren. Deur sulcks, ende om andere derghelijcke veur-spoedt ende weeldigheden, soo rekende-men die saligh te wesen: soo den seluen Prophete Dauid voorts seght: Beatum dixerunt populum, cui haec sunt: Men seght, dat sulck volck, dat al-sulcke dinghen heeft, wel gheluckigh is.

Virtvtvm ornatvs Deo gratissimvs. 79.



illustratie

 
Quâ capitur specie, qui sidera lumine vestit?
 
Virtutum: Argenti haec radios praestinguit, et Auri.
 
 
 
Welck is dan het cieraet, daer Godt voor al afhoudt?
 
Dat is der deuchden daet: bouen ghesteente en goudt.
 
 
 
De quelle parure, L'autheur de Nature, Se delecte plus?
 
De la Vertu belle, Au pris de la quelle, Rien n'est le surplus.

Ende dat zijn de Heydenen, die d'licht des gheloofs niet en hebben: waer deur sy sien moghten, welck t'cieraet is, daer Godt meest af houdt: ghelijck de gheloouighe wel sien, als sy hun ooghen willen open doen. Want, als wy den bril van d'oprecht ghesichte op+ onsen neus setten: dat is, als wy ons menschelijck vertandt ghevanghen nemen, en brenghen't onder de ghehoorsaemheydt des geloofs: soo sien wy wel, wat van al t'cieraet des lichaem is te houden [C] ende te maecken is. Te weten, dat de cleederen uyt gheen ander oorsaecke ons ghegeuen en zijn, dan ghelijck plaesteren en winden, uyt oorsaecke van quetsen en seerigheydt. Soo dat die ons meer dienen tot confusie, en droeuigh ghedencken onser onghehoorsaemheydt, ende rebellie teghen Godt onsen schepper, dan tot eenighe eere oft cieraet. Ghelijck een brand-merck op t'schouder-bladt des diefs, geen saecke en is om seer daer in te glorieren, ende hem te verheffen: maer om beschaemt te wesen: deur sulcks altijdts een memoriael ouer hem draeghende, van sijn dieuerije en schelm-stucken.

Nu, wy en zijn niet alleen soo verde ghecomen, dat wy ons in onse+ cleederen verheffen en glorieren, ghelijck eenen ghequetsten in sijn plaesteren, ende eenen dief in sijn brand-merck: maer wy vercieren die oock met goudt en siluer, ghesteente en ghepeerelte: ons veur seker latende duncken en veur-staen, dat die plaesteren alsoo fraey staen, ende een gheluck is daer mede behanghen te zijn. Het welcke sonder twijfel een teecken is, oft van sottigheydt, oft dat wy ons ghelooue niet in en sien, noch te wercke en stellen: deur d'welcke wy alle dese dinghen claerlijck sien ende verstaen souden.

Daerom vermaent S. Paulus de gheloouige vrouwen hier van, aldus: Non in tortis crinibus, aut auto, aut margaritis, vel veste pretiosa:+ Verciert u-lieden met eerbaerheydt en matigheydt: niet in't haer te crollon en te draeyen, noch in goudt en peerlen, oft costelijcke cleederen: maer ghelijck godtvruchtighe vrouwen betaemt: die deur de goede wercken toonen dat sy Godt vreesen ende dienen. In teecken van dies, de Heylighen hebben sulcks versmaedt, ende de cost ende cleederen hebbende, zij v te vreden gheweest. Iae, dat meer is, tot een teecken, dat ons de cleederen, bouen den noodt, tot penitentie ghegeuen zijn, sy hebben die oock tot waerachtighe penitentie ghenomen. Soo seght Sinte Paulus: Fide alij circuierunt in melotis,+ & pellibus caprinis, egentes, angustiati, afflicti: quibus dignus non erat mundus: Deur t'ghelooue hebbender vele ghegaen, al dolende, in de wildernissen, in gheberghten en speloncken: ghecleedt met haren cleederen, met kemelen en gheyten-vellen ghedeckt: der welcker de weerelt niet weerdigh en was.

Waer uyt comt doch dese verscheydentheydt van sinnen? meynt

ghy, anders dan dat den eenen mensche de siele meer acht dan d'lichaem: soo het reden is: ende deur sulcks oock t'cieraet der sielen, dat zijn gratien en deughden, in meerder weerde houdt, dan al t'cieraet des lichaems. Ende andere, sotte, sinneloose, en ijdel menschen, achten het lichaem meer dan de siele: ende soo des-volghende oock t'cieraet des lichaems meer dan de deughden.

+Van dusdanighe sprekt S. Augustijn seer wel, tot een verwonderen: Ecce omnia pulchra sunt cum iniquis: & ipsi turpes: Siet eens: [D] Het is al om t'schoonste en t'fraeyste, dat de boose menschen aengaet: ende sy selue zijn leelijck: te weten, naer de siele. Want sy en mercken niet dat den gheest ende de siele, het beste, edelste, ende veurnemelijckste deel is vanden mensche: ende dat Godt daerom, de siele, als een costelijcke excellente saecke, met den sack des lichaems behanghen heeft, om die te beter te bewaeren. Maer sy aen-sien alleenlijck (emmers principalijck) d'lichaem: dat is, de casse: niet achtende t'ghene datter in besloten is. Het welck als wy't doen, soo doen wy al-soo sottelijck, alst oft eenen dief, diemen ter galghe-waert leydt, meer besorght waere, om sijn lichaem te vercieren, dan om sijn siele ter saligheydt te schicken ende te lossen.

De antwoorde seyt dan seer wel, dattet cieraet der deughden, bouen siluer oft goudt, t'cieraet is daer Godt meest af houdt: want, dat [E] is 't cieraet der Christen siele, als een coninghinne ende bruydt Christi: waer deur sy weerdigh is, ter rechter sijde haers bruydeghoms te+ staen: soo de Prophete Dauid seght: Adstitit regina à dextris tuis, in vestitu deaurato: circumdata varietate: De coninghinne is ter uwer rechter sijde ghestaen, in gouden cleederen: omringht en verciert met alderley cieraet. Dat zijn de deughden, de welcke diese heeft, die en soeckt gheen andere parement noch ghetuyghsel, om den oppersten Coninck te behaghen.

+Hier van heeft Hester een schoon figure in d'oude Testament gheweest. De welcke soo goede gratie hadde, en bevalligheydt aen haer[F] seluen, dat sy gheen uyt-nemende costelijckheydt van palleersel oft hulsel en begheerde, als sy totten coninck Assuerus soude gheleydt worden. Ende stondt nochtans in sijn gratie, meer dan alle die andere, die't meest al op fraey cleederen, blancketsel, en costelijck ghehulsel stelden. Maer dit cieraet der deughden heeft sonderlinghe t'vercieren der maeghden in d'nieuwe Testament gheweest: als van [G] S. Catharina, ende alle sulcke: maer bouen al, vande coninghinne [H] der maeghden, de alder-heylighste moeder Godts Maria.

Wilt ghy dan Christo, den oppersten coninck behaghen, hier ende hier-nae-maels, als ghy veur hem sult ghebracht worden, soo laet varen allen ijdelen cieraet des lichaems, die de siele meer mis-maeckt:

ende nemt aen t'cieraet der deughden: ootmoedigheydt reynigheydt, sachtmoedigheydt, matigheydt, lijdtsaemheydt, liefde, bermhertigheydt, ende alle andere; welck zijn gheweest de beste cleederen ende cieraet van Christus selue, ende van alle de beste en meeste vrienden Godts. Dat's een cieraet d'welck v by blijuen magh sonder verslijten: ende dat langhs soo schoonder werdt, hoe-men't langher ende meer draeght.

Die van dese cleederen ende cieraten, naeckt ende bloot bevonden wordt, wee hem: want hy deur dies sal inder eeuwigheydt met de helsche vlammen ghecleedt en ghepijnight worden. Indeut maledictionem,+ sicut vestimentum: Die sal maledictie en verdoemenisse aendoen, als een cleedt, niet om verslijten, noch om af-legghen: soo de Prophete Dauid ghetuyght.

Antisthenes ghelijckt de deughdt niet alleen by een cieraet, maer oock by de beste wapenen. Want (seyt hy) Ensis & clypeus excutiuntur;+ sapiens autem ac virtute praeditus, nunquam non armatus est, eoque vinci non potest: Schildt, sperre, en sweerdt, can-men af-slaen, ende iemandt ont-nemen: maer een wijs ende deughd-saem mensche, die is al-tijdts ghewapent, ende daerom is hy onverwinnelijck. Dit gheleek hy oock by sulcke vraght en goedt, d'welck met sijnen meester en man uyt-swemt, in schip-brake. Ende soo ist waerlijcks. Saligh is hy, die hem van sulcke dinghen veur-sien sal hebben, als t'schip brekt in de doodt, die ter hellen niet sincken en connen, maer haren man ter hemelsche hauen brenghen: als zijn waerachtighe deughden: ende namentlijck ootmoedigheydt.

Ghebedt tot cieraet der sielen.

O Heere Godt al-maghtigh, die den hemel met sterren, ende d'aerde met bloemen becleedt, ende schoonder, dan met conincklijcke glorie verciert hebt: gheeft my de gratie, van t'cieraet des lichaems luttel te achten, ende de siele met deughden te vercieren: op dat ick gratie in uwen ooghen, (die t'herte aen-sien) vercrijghen magh. Amen.


Vorige Volgende