Christeliicken waerseggher

[p. 270]

Cap. LXXVIII.

VVat ist van s'vveerelts togh, en vvonderbaer bediedt?

Al ijdelheydts bedrogh, met een grooten Niet.

⁺DIts een schimpighe en spijtighe antwoorde, veur een saecke die in haer seluen soo groot en triumphant⁺ wilt wesen. Aman en coste niet ghelijden, dat Mardocheus hem niet meer en vierde, noch en aenbadt, als alle andere. Iae dien spijt alleen, dede hem meer pijne ende leedt aen, dan al sijn rijckdom, glorie, en hoogheydt, hem⁺ verblijden costen. Soo wast oock veur Goliath een groot vercleynen, als Dauid hem met eenen stock aen-quam, als oft een hondt gheweest hadde. Te meer, als hy hem seyde: Ick sal v slaen, ende v hoofdt van uwen lichaeme nemen: ende de lichaemen der Philistinen sal ick noch heden den voghelen tot een spijse gheuen. Alsoo ist veur de weerelt, die soo vele wilt wesen, eenen grooten spijt te moeten hooren, dattet al ijdelheydt der ijdelheydt is: iae min dan niet.

⁺Men moght de weerelt met rechte, ende al haer glorie, by een groote [A] schoone loterije verghelijcken: van welcke, naer allen cost van ingheleyde loten, en sorghvuldigh verwachten, niet anders voorts en quame, dan altijdts: Niet: Niet. Ende het is soo waerachtigh. Besiet eens, hoe dat de weerelt somtijdts soo grootsch ende opgheblasen [B] gaet, ende soo ten allen canten haer seluen vergroot, dat haer, haer selfs plaetse te cleyn werdt, ende haer seluen niet meer en schijnt te connen draghen. Als oft dese weerelt groot van kinde gingh, ende een ander⁺ weerelt wilde maecken oft baren. Ghelijck-men met een sabele uyt-gheeft, tot morale bediedenisse: Hoe dat eenen bergh eens soo swal, ende ouer al soo dick wierdt, dat hy scheen in arbeydt te wesen, om als moeder van eenen anderen bergh te worden. Ende alsmen langhe hadde staen wachten, met een groot verlangen, wat's ghewerden [C] soude: soo quamder schoon een cleyn muysken uyt-ghecropen. Dit dient uyt sulcks veur een spreek-woordt, als-men toonen wilt, [D] dat dick-mael naer groot roemen, groot gheruchte, en groot op-heuen, luttel oft niet af comt: daer de weerelt vol af is. dan seghtmen:

⁺Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus:

De berghen zijn in arbeyde, om wonder te baren:

Dan comtter een gheckelijck muysken voort-ghevaren.

Een groot schijn sonder zijn.

⁺Ghelijck het oock een wonder saecke schijnt te wesen, als de kinderen een weerelt op een mosschel-schelpe maecken: te weten, seepe [E]

+ Spijt des vveerelts.

+ Hest.5.

+ 2.Reg. 17.

+ Loterije des Weerelts, al Nieten.

+ Eenen bergh in arbeyde.

+ Horat. Art. Poet.

+ Een vveerelt op een mosschelschelpe.

[p. t.o.270]

Mvndi lactantia, minvs est NIHILO. 78.

Parturient montes. ; NIET ; NIHIL.

Ergo, quid est Mundus, mundum licet induat omnem?
Vanius hoc nihil est: Nihilo quin vanior ipso est.

Wat is van sweerelts toch, en wonderbaer bediet?
Al ydelheyts bedroch, met eenen grooten Niet.

Qu'est donc l'apparance, Et la grand'boubance, Du mondain attueil?
La Vanité vaine, Moins que rien, qui meine, L'homme a tresgrand dueil.

[p. 271]

met water ghemenght, met een stroo-pijpken in de schelpe blasende. Daer siet ghy huysen en casteelen in, hemel en aerde; wonder saecken, als oft een cleyn weerelt waer. Te meer, als sy dat somtijdts inde locht laten vlieghen: oft ook op de handt doen danssen. Ende och-arm, met niet, eer ghy om siet, comt het op niet, soo't van niet quam, emmers van cleyn bediedt. Iae dat claghelijck is soo doett hun smerte en wee in d'ooghen, als sy't van te by aensien, ende te seer verwonderen, alst dan comt te breken.

Dit en ghetuyght niet alleen de Wijse-man ten twee stonden, met de selfde woorden, aldus: Vanitas vanitatum, & omnia vanitas: IJdelheydt⁺ der ijdelheydt, t'is al ijdelheydt: maer oock den voys ende t'belijdt der verdoemde bevestight dit, als sy aldus roepen, soo in't boeck der wijsheydt staet: Nos insensati, &c. O wy uytsinnige menschen!⁺ wat baet ons nu onse hooueerdigheydt? ende onse verwaentheydt ende roem der rijckdommen, wat helpt die ons nu? Die saecken zijn al veur-by gheleden, als een schaduwe, ende als een veur-loopende bode: als een schip dat deur d'water vaert, van welck-men gheen teecken in d'water meer ghevinden en can: oft als eenen voghel, deur de locht vliegende: wiens wegh oock niet vindelijck en is, daer hy deur ghevloghen is: maer alleenlijck, een cort gheruysch van sijn vleugelen ghehoort wordt veur-by lijdende, sonder eenigh teecken te laten van sijnen lijdt. Oft, als eenen schicht uytten boghe vlieghende daer-men oock gheen teecken inde locht af vinden en can: maer is terstondt als ofter niet ghepasseet en hadde. Och, alsoo ist oock met ons gheweest. Wy zijn gheboren, ende terstondt en zijn wy niet meer gheweest. Talia dixerunt in inferno, hi qui peccauerunt: Sulcks segghen sy in de helle, die hier ghesondight hebben. En al hebben sy de ghenoeghte, wulpscheydt, eere, wellustigheydt, ende al s'weerelts op-stel, haeren tijdt gheduerende, ghehanteert ende ghevolght: nochtans en rekenen sy't niet anders, dan dat sy gheboren zijn gheweest, ende terstondt ghestoruen. Tot een teecken, dat al dese middel-tijdighe saecken des weerelts, met haer glorie en bediedt, al ijdelheydt is, en min dan niet. Daerom volght daer noch voort, t'selue versterckende, aldus: Spes impij tanquam lanugo est, quae à vento tollitur:⁺ & tanquam spuma gracilis, quae à procella dispergitur: & tanquam fumus, qui à vento diffusus est: Het verhopen vanden boosen mensche, is als lichte wolle, die metten winde wegh-ghenomen wordt: ende als dun schuym, dat metten storm-windt verdreuen wordt: ende als eenen roock, die vanden windt verstroyt werdt. De Prophete Dauid seght hier toe, aldus: Quomodo facti sunt in desolationem!⁺ Subitò defecerunt: velut somnium surgentium: Hoe zijn sy tot verwoestinghe gheraeckt! Sy zijn seer haest op niet ghecomen ende ver-

+ Eccli. 1. & 12.

+ Sap. 5.

+ Sap.5.

+ Psal. 72.

[p. 272]

gaen: als eenen droom van de ghene die uytten slape springhen.

Dese ghelijckenisse bediedt ons seer wel den Heylighen Prophete⁺ Isaias: Sicut somniat esuriens, &c. Ghelijck den hongherighen droomt dat hy eet, ende den dorstighen dat hy drinckt: ende het dunckt hen-lieden alsoo: maer als sy ontwecken, sy vinden haer noch euen hongherigh, ende euen dorstigh. Alsoo is van al des weerelts hoogheydt en vreughdt. Het en is al maer als eenen droom: soo dat sy daer van niet te beter en hebben, als al veur-by is: maer vinden haer-lieden ijdelder dan van te veuren.

En waer zijn doch ons fijne sinnen, en vernuft verstandt? waer is ons reden en wijsheydt: dat wy arme, dwase, verdoolde menschen, den droom, de schaduwe, iae de ijdelheydt self, soo beminnen? Aldus⁺ roept de Prophete Dauid tot ons: Filij hominum, vsquequo graui corde? Vt quid diligitis vanitatem,& quaeritis mendacium? O ghy onverstandighe kinderen der menschen, waerom doch bemint ghy soo de ijdelheydt? ende waerom soeckt ghy en volght ghy soo seer de loghen? al dat in de weerelt is, is niet alleen eenen droom, schaduwe en ijdelheydt, soo wy nu gheseyt hebben: maer oock als een gheduerighe leughen: t'welck al t'samen eenen schoonen grooten Niet maeckt. Binnen dien, wy onwijse en onbedachte kinderen dat wy [F] zijn, wy en mercken niet, dat wy den hondt van Esopus slachten: die een stuck vleesch in sijnen muyl draghende, soo hy ouer d'water moeste, ende in d'water de schaduwe van't stuck vleesch sagh, snapte hy naer de schaduwe, en binnen dien ontviel hem de ware brocke. Also doen wy, als wy naer de glorie, weelde, ende eere vander weerelt grijpen: d'welck al maer een schaduwe, ende een schijnsel en is: ende binnen middelen tijde, verliesen wy de op-rechte ende waerachtighe eere, glorie, rijckdom, en saligheydt, daer wy ons alleenlijck behoorden aen te houden.

⁺Tot een teecken noch meer, dattet maer ijdelheydt en is, t'ghene dat wy met sulck een vlijtigheydt meynen te grijpen, des weerelts wellust aen-gaende: soo ist datmen een handt-vol windts grijpt oft vat, hoemen de handt snelder en stijuer toe-sluyt in t'grijpen: alsoo noch vindt-men hem ijdelder, hoe-men hem met meerder herten tot d'ijdelheydt begheeft.

Maer hoe comt doch dese sotte liefde des weerelts, die soo onbevalligh⁺ is? Seyt S. Augustijn: Ecce, turbat mundus, & ámatur: quid si tranquillus esset? Formoso quomodo haereres, qui sic amplecteris foedum? Flores eius quomodo colligeres, qui à spinis non reuocas manú? Siet, wat wonders: De weerelt is beroerlijck ende maeckt ons beroert, en men bemintse: wat soudt wesen, waer sy gherust en

+ Isai. 29.

+ Psal.4.

+ Een handt vol vvinds, des vveerelts glorie.

+ August. super Psalm.

[p. 273]

stille? Hoe soudt ghy de weerelt aenhanghen, waere sy schoon: aenghesien dat gyse soo omhelst, daer sy soo leelijck en vuyl is? Hoe soudt ghy haer bloemen lesen, aenghesien ghy selfs haer doornen niet en schouwt, noch v handt daer af en treckt.

Daerom, laet ons wijser wesen, ende de weerelt met haer ijdelheydt, met alle schaduwen, droomen, en loghenachtighe bedrieghelijcke roemen schouwen, en Christo, die de waerheydt is, aen-hanghen. Die doende soo laet ghy de loose loterije des weerelts, daer't meest al Nieten zijn, ende houdt v aen t'seker en t'saligh lot van uwe wel-vaert: segghende nu voort-aen, met herte en met monde: Portio mea Dominus: De Heere is mijn deel: ende daer mede houd'ick⁺ my te vreden. Ende, segghende voort noch meer, De weerelt zij⁺ my voort-aen al ghecruyst, ende ick haer inder ghelijcke: sonder eens meer te willen om-sien, naer haeren toogh, schoon schijn, ende sotte verwaentheydt. Want, moet de weerelt my als een ghecruyst mensche wesen (soo sy moet, will'ick goedt Christen wesen) soo en moet ick de weerelt niet aenhanghen, noch eenigh werck daer af maecken. Want wat vreughdt soudet wesen met eenen dooden ghehanghenen mensche, oft aen tafel te sitten, oft in d'bedde te ligghen, te cussen, in den arm te nemen, oft eenigh gheselschap aen hem te hebben? Het is al om t'schroomelijckst om peysen.

Fy dan de weerelt, met al haer bediedt:

Als eenen ghehanghenen, soo en soeck' ickse niet.

+ Psal. 141.

+ Gal.6.

Ghebedt teghen de ijdelheydt des Weerelts.

DE weerelt gaet veur-by, o Heere, met al haeren roem, en begheerlijckheydt: treckt mijn herte van alle ijdelheydt, ende vestig het in v: op dat ick my met niet ijdeler handt en vinde, als-men in d'laetste op-staen vander doodt, loon veur sijn wercken ontfanghen sal. Amen.