Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LXX.

 
VVat is my best te rade, in druck en teghen-spoedt?
 
Keert v tot Godts ghenade, en schept dan eenen moedt.

+MEn soude qualijck connen ghesegghen, welck van twee dat lichtst om doen is, oft teghen spoedt te schouwen, oft in teghen-spoedt goeden raedt en troost vinden, alsmen hem van te veuren tot sulcks niet veur-sien nocht ghewapent en heeft. Alsoo Sinte+ Augustijn seght: Non facilè inueniuntur in aduersitate praesidia quae non fuerint in pace quaesita: Men vindt niet licht raedt oft hulp in teghen-spoedt, die-men in tijde van vrede niet ghesocht en heeft.

Daerom dient dese vraghe ende antwoorde seer wel, om te weten, welck den besten troost en raedt is, als ons, oock onversiens, eenighe saecke soude teghen t'hoofdt waeyen: om alsoo altijdt op ons hoede te wesen, ende ghestoffeert van noodelijcke confortiuen en hulpe, teghen alle op comende flauten en qualen, die op dese weerelt seer dick vlieghen, soo teghen des gheests ende des lichaems wel-varen, als oock teghen tijdelijck goedt, teghen onse vrienden ende reputatie.

Wat raedt dan, in alsulck ghemoetsel van droeuighe aen-stooten, hoe-danigh dat sy zijn, oft van wien, oft van waer, dat sy ons ouercomen? Wat moet-men doen in teghen-spoedt? De antwoorde seght wel: Men moet hem tot Godt keeren, en scheppen eenen moedt.+Een Heydensche wijse seght een saecke weerdt te bemercken: Ratio in consolando, plurimum valet: In troost te gheuen oft te nemen, de reden moet d'eerste en meeste plaets hebben. dat is, de principale cracht, als fundament van waerachtighen troost, moet in de reden gheleghen zijn: ghelijck allen Christelijcken, ende goddelijcken troost is. Alsoo, als S. Paulus die van Thessalonien trooste ouer de dooden: op dat sy niet en souden bedroeft zijn, ghelijck pleghen die gheen+ hope van verrijsenis en hebben. Soo seyt hy daer by: Consolamini inuicem in verbis istis: Vertroost d'een den anderen in dese woorden: woorden van bescheede ende van reden: te weten: Sy sullen verrijsen.

Ter contrarie, den troost des weerelts, de rechte reden van troost uyt sluytende, is meer bedroeuenisse dan verlichtinghe. Soo sietmen de vrienden en ghebueren d'een den anderen hier mede en daer mede troosten, dat in rechte reden niet ghefundeert en is: ende deur sulcks malckanderen meer bedroeuen ende beswaren. Anders dede Christus, als hy de weduwe trooste, ouer de doodt van haren eeni-

Optimvm in Adversitate consilivm. 70.



illustratie

 
Quo ferar, afflictis inopino turbine rebus?
 
Mentem aduerte Deo; melioraque praecipe votis.
 
 
 
Wat is my best te rade, in druck en teghenspoedt?
 
Keert v tot Godts ghenade, en schept dan eenen moedt.
 
 
 
Lors que la Fortune, M'est trop importune, Quel sera mon port?
 
Contre son orage, Roidy ton courage, Et soit Dieu ton Nort.

ghen sone, seggende: Noli flere: En weent niet. Dat's goeden troost,+ in reden ghefundeert: want hy was van wille, haren sone te verwecken, ende haer weder te gheuen: soo hy dede. Sulcken troost heeft standt en vastigheydt. Het is quaelijck ghetroost, als al maer woorden en zijn, en saecken van hier en van daer ghesocht, die den bedruckten achter-naer te meer bedrieghen en grieuen, hoe hyder te meer op steunde, ende hem verliet, als wel ghetroost. Euen ghelijck als iemandt+ op een riet hem soude betrouwen, hem te meer quetsende, hoeder hy hem te meer op verliete.

De antwoorde seght wel veur d'eerste, den besten raedt te zijn in teghen-spoedt, hem te keeren tot Godts ghenade: want hy is de opperste [A] reden, wijsheydt, goedtheydt, ende moghentheydt. Soo deden+ de kinderen van Israel, deur den raedt Godts, als sy hun tottet serpent keerden, ende deur t'gelooue, daer in Christum aenden cruyce aensaghen. [B] Alsoo oock S. Paulus in t'perijkel der schip-brake, t'volck+ moedt gaf, en raedt, hem tot Godt te keeren, ende soo ontquament' sy. [C] Soo nam Sara oock haer toe-vlucht totten Heere, als haer maerte+ haer verweet, ende valschelijck op-teegh, dat sy haer seuen mans vermoordt hadde: ende sy heeft ghetroost gheweest: ende met groote vreughdt Tobiam ten houwelijcke ghecreghen.

Och hoe qualijck doen sy, wie sy zijn, die in allen noodt haer terstondt van Godt keeren, ende gaen totten duyuel om raedt en daedt, deur valsche waer-segghers, tooueraers, ende sulcke duyuelsche secretarisen. Dat is d'een quaedt met een meerder willen helpen: ende al bederuen. Keert v tot Godt, o ghy arm mensche, in allen teghenspoedt. De reden is dese: wantter gheen saecke en gheschiedt, oft Godt en seyndtse, en doetse, oft laetse gheschieden. Ende dat al, uyt een vaderlijcke liefde, tot beternisse en wel-vaert sijner kinderen. niet haer-lieder doodt soeckende, maer dat sy leuen: oock by hem inder eeuwigheydt. Gheen ghenoeghte maeckende in ons lijden: maer+ soeckende ons eeuwelijck te doen verblijden. Treckende ons veur al deur sulcks van sonden, en ons weckende tot meerder liefde, ende ghedienstigheydt tot hemwaerts.

Seker ist dat, dat dit den besten troost en raedt in teghen-spoedt is, hem terstondt uytter herten tot Godt te keeren en te bekeeren. Eens-deels tot af-staen van sonden: ten anderen, tot een volmaeckt onder-worpen ons selfs, in sijne grondeloose goedtheydt ende bermhertigheydt. Dit ist, dat de Prophete Dauid seght, ende by experientie beproeft heeft: V roede, o Heere, en uwen stock, die hebben my ghetroost.+ Want, als Godt met de roede castijdt, niet tot verderuenisse, maer tot beternisse: soo verleent hy oock den mensche gratie en troost, als eenen stock om op te steunen ende te rusten, op datmen in de castij-

dinghe niet en beswijcke, maer eenigh onder-standt ghevoele. Dit+ seyt oock Tobias: Tu Domine flagellas, & sanas: Ghy, o Heere, geesselt,+ ende maeckt ghesondt. Ende de Prophete Ieremias: Ick hebbe my ghedraghen als een ionck ontghetemt osse-calf: maer ghy hebt my gheslaghen, ende ick ben dies te wijser gheworden.

+Als wy sonde doen, wy keeren ons af van Godt, ghelijck een schaep dat sijnen herder laet, ende in't wilde loopt, in duysent perijkelen des doodts. Dan soo comt Godt, als een goedt herder, en waerachtigh ialoers lief-hebber van sijn schapen, ende hy werpt als vadden aerde, dat is tribulatie, sieckte, verlies van goede, oft van vrienden, op-spraeke, beschaemtheydt, ende alsulcks, als hem best dunckt, om ons, als een afghekeert ende dolende schaep, tot hem te doen weder-keeren: ghelijckmen siet, dat de schapen, vanden herder op haer vacht gheraeckt zijnde, terstond t'hem-waerts weder keeren, ende by de cudde comen: principalijck, alst met soet fluyten, oft schuyfelen, oft roepen niet en quam.

Dits dan den eenighen raedt en troost, in verdriet en lijden: hem terstondt tot Godt te keeren, met af-staen van ons sondigh leuen: ende met een op-recht op-draghen tot Godt, van alle onse hope, troost, verlossinghe, ende al dat ons aen-gaet: als ons voort-aen werpende t'eene-mael inden schoot van sijne goedertierenheydt, ende veursienigheydt: ghelijck een kindt, de roede beseffende, hem gheheel werpt in de armen ende schoot van sijn vader oft moeder: nu voort-aen niet meer begheerende sijns selfs wille, maer den wille sijns vaders te volbrenghen.

+Daer staet by, in de antwoorde: En schept dan eenen moedt. Ende dat met reden. Want ghelijckmen luttel moets scheppen oft maecken magh, alsmen maer den troost des weerelts en heeft, sonder desen: alsoo die hem tot Godt keert, ende desen raedt volght, die is versekert dat hem wel gheschieden sal: ende oock dat die tribulatie ende roede, die hem diende, niet alleen veur prouinghe van sijn deughdt, maer oock tot rechtveerdighe ende verdiende straffe en castijdinghe sijnder sonden: dat die hem al dienen sal, tot vermeerderinghe van gratie en goede verdiensten: ende deur sulcks tot meerder saligheydt en glorie. Soo magh hy dan wel moedt scheppen: want Godt is met hem in tribulatie, soo hy de sulcke belooft heeft, ende deur den Prophete Dauid+ versekert: Ick ben met hem in tribulatie: Ick sal hem daer uyt nemen, ende verheffen in glorie.

Op dat wy al veur ooghen sien moghen het groot verschil, datter is, tusschen de ghene die desen raedt waer-nemen, ende tusschen de ghene die de nature haren loop laten, ende van teghen-spoedt, als niet de zee-baren ghedreuen worden: soo sal ick hier twee exempe-

len by voeghen, vande Heydenen ghenomen, d'een den anderen t'eene-mael contrarie.

Solon dien wijsen ende alder wijsten gherekent in dien tijdt, al+ gheheel Grecien en Asien deur: soo hy eens te Mileten quam, ende met Thales op de merckt was wandelende, soo is hem met haeste onverwacht de mare ghebraght, dat sijnen sone haest ghestoruen was (maer ten waren al maer ghemaeckte dinghen van Thales verdicht.) Dit ghehoort hebbende desen wijsen vermaerden man Solon, wierp sy seluen terstondt ter aerden, track sijn haer ende baerdt, bestreeck sijn aenschijn met aerde en slijck, ende begoste sijn cleederen en kaken te trecken en te scheuren, seer iammerlijck claghende en crijsschende: soo dat het volck vander merckt omtrent hem vergaderde, haer in die groote onbestierigheydt verwonderende. Doen seyde hem Thales (die't spel op-ghestelt hadde) hem stootende: Schept eenen moedt, want uwen sone die leeft: maer ick wilde alleenlijck sien, hoe ghy v hebben soudt. Siet aldus hebben hun sulcke menschen in teghen-spoedt, die Godt veur ooghen niet en hebben, noch van sijnder handt niet en ontfanghen sulck als hy ouer-comt.

Nu een ander, ter contrarie, ons beter leerende. Aristippus, met vele+ andere schip-brake lijdende, ende met groote moeytte te cante comende, al verloren hebbende dat hy hadde, maeckte eenen moedt, ende seyde tot alle andere, die daer groot misbaer maeckten: Schept eenen moedt, al wel ghevaren: Ick sie hier teeckenen van menschen: ons en can niet ghebreken. Dit was omtrent Rhodus. Hy sagh in t'sandt vanden oeuer seker figuren der conste Mathematica, ghetrocken, niet twijfelende oft ten soude al wel gaen, daer wijsheydt en waerachtighe reden te vinden was.

Soo doen de Christenen noch vele beter, als sy in allen teghenspoedt, als met seker clare figuren en letteren gheschreuen sien, dattet hun al tot saligheydt helpt. Segghende met Iob: Godt gaf, Godt+ nam. Alsoo't Godt ghelieft heeft, soo ist gheschiedt: den naem des Heeren zij ghebenedijdt. Soo S. Remigius dede, alsmen de scheluen+ en schueren sijnder kercken, met al den ooghst, in brande ghesteken hadde, siende dattet niet om blusschen en was, hy sat af vanden peerde, ende ghincker hem met goede moete by staen warmen: segghende coels-moedts: Het vier is ten allen tijde goedt.

Ghebedt in teghen-spoedt.

WAnt tegen-spoedt, o Heere, soo wel als veur-spoedt, een gaue ter saligheydt helpende, van v ghesonden wordt: soo werp ick my inden schoot uwer ghenaden, met leedtschap mijner sonden, my voort-aen t'eene-mael in uwen wille ghelatende. Amen.


Vorige Volgende