Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LXVIII.

 
VVie staet, met alder vreughdt, meest in Gods goedt behagen?
 
Die hem in alder deught, ootmoedelijckst can draghen

+T' Is seker dattet onmogelijck is, sonder ghelooue Gode te behaghen, soo den H. Apostel Paulus seght: maer bouen dien ist van noode, oock deughden ende goede wercken daer by te hebben: op dattet zij, ghelijck den seluen+ Apostel seght: Fides quae per charitatem operatur: Een gheloof, t'welck deur de liefde werckt. Sulck een werckende ghelooue, ende de mensche die sulck een ghelooue heeft, is Gode+ behaghelijck. Anders, al hadt ghy een goedt ende op-recht gheloof, oock soo sterck dat ghy berghen versettet, hebt ghy gheen liefde, dat is, en werckt ghy naer v gheloof niet, soo en ist al niet, soo en zijt ghy oock selue niet met allen, ende soo en cont ghy Gode niet behagen. Soo S. Paulus dit al sterckelijck betuyght, op sy seluen sprekende. Voort+ seght hy noch elders hier toe dienende: Qui in carne sunt, Deo placere non possunt: Die inden vleessche zijn, dat is, nae den vleessche leuen, die en connen Gode niet behaghen. Maer die deur d'op-recht gheloof haer lichaem, Gode, tot sijnen dienste, als een leuende offerhande+ op offeren, die hem als eenen soeten reuck zijn: die behaghen hem.

Daerom vermaent de Wijse-man een ieghelijck, seer wel, om den+ Heere te behaghen, deur een deughdelijck leuen, segghende: Miserere animae tuae placens Deo, & contine: & congrega cor tuum in sanctitate eius: Hebt mede-lijden op v selfs siele, ende maeckt dat ghy Gode behaeght, v van alle quaedt weder-houdende: ende vergadert v herte in sijne heyligheydt. Al oft hy segghen wilde: Stelt v herte op Godt, ende dat een heyligh goddelijck leuen den schat uwer herten zij: soo sult ghy Gode behaghen, ende sult v siele groote bermhertigheydt bewijsen. Dat is dan seker, om Gode te behaghen, datmen veur al het waerachtigh gheloof hebben moet: ende de deughden daer by, als de vruchten spruytende uyt haren wortel: soo dat hy Gode niet behaghen en can, wien d'een oft d'ander ghebrekt van dese twee.

+Nu de vraghe houdt meer in, dan, hoe en waer mede men Gode behaghen magh: want sy vraeght: Wie staetter meest in Godts behaghen? dat is: Wie staetter best in sijn gratie, van al die hem behaghen: ende wie zijn veur al, sijn naeste vrienden, ende liefste kinderen? De antwoorde seght: Die haer in deughden ootmoedelijckst draghen. dat is, Die bouen dat sy in deughden ende heyligheydt van leuen uytnemer, oock bouen dien haer seluen cleyn achten, iae verachten: soo

Hvmillimvs, Deo acceptissimvs. 68.



illustratie
Qui se humiliat exaltabitur. Luc. 12 ; Qui se exaltat, humiliabitur. Luc. 14.


 
Quis meruit summo penitissimus esse Parenti?
 
Plurima cui Virtus dedit vt sit himillimus idem.
 
 
 
Wie staet, met alder vreucht, meest in Godts goet behaghen?
 
Die hem in alder deucht, ootmoedelijckst can draghen.
 
 
 
Qui merite d'estre, Chery du grand Maistre, Mignon du treshaut.
 
Qui le moins l'offence, Qui fait bien, et pense, Que rien ne luy vaut.

vele te minder ghevoelen van hun seluen hebbende, ende haer dies te ootmoedelijcker draghende, hoe sy heyligher en volmaeckter van leuen zijn.

Dit al, volghende de leeringhe des Wijse-mans: Quanto magnus+ es, humilia te in omnibus: Hoe ghy meerder zijt, draeght v soo veel te ootmoedigher in alle dinghen. Want, al hadde iemandt alle de heyligheydt des weerelts: dat is, die-men opder weerelt hebben moght: ende al dede hy wonderlijcke teeckenen ende mirakelen: ende al waer hy veur alle menschen de deughdelijckste gherekent, als eenen spieghel van volcomene godtvruchtigheydt en perfectie: ist saecke nochtans, datter eenigh eyghen behaghen, ijdel glorie, oft eyghen laten duncken van sulcks te wesen (anders dan uyt goede bekentsaemheydt, ende behoorlijcke danckbaerheydt, van Godts gauen en gratien) soo valt daer mede al die groote heyligheydt in d'asschen.

Dit seght Iudith seer wel, in haer ghebedt: Superbi ab initio non+ placuerunt tibi: sed humilium, & mansuetorum semper tibi placuit deprecatio: De hoouerdighe (o Heere) en hebben noyt in v behaghen ghestaen: maer t'ghebedt der ootmoedighe ende sachtmoedighe, heeft v altijdts wel aen-ghestaen en behaeght. Ende, wat wonder ist? Want, ghelijck den hoouerdighen mensche, hoe hy daer in den vyandt ghelijcker wordt, ende naerder bestaende: hoe hy oock met eenen voorder en vremder van Godt werdt. Alsoo ter contrarie, den ootmoedighen, hoe hy deur sulcks meer en meer den vyandt onghelijck wordt, hoe hy naerder en naerder Godt comt. Soo dat Godt den hoouerdighen mensche, als sijnen vyandt, tegen staet: ende den ootmoedighen altijdts meer gunste bewijst, ende gratie toe-seyt.

Dit ghetuyghen ons seer claerlijck ende ghelijcksamelijck Sinte Peeter en S. Iacob: Deus superbis resistit: humilibus autem dat+ gratiam: Godt weder-staet de hoouerdighe menschen: maer d'ootmoedighe [A] gheeft hy gratie. Ghelijck Mardocheus, naer sijn verootmoedinghe, + [B] gheeert en verheuen is gheweest: ende ter contrarie, dien hoouerdighen Aman vernedert, ende aen sijns selfs galghe opghehanghen, die hy veur Mardocheum hadde doen rechten. Ende dit volghende de sententie ons Heeren, die niet lieghen en magh: Qui se+ exaltat, humiliabitur: Et qui se humiliat, exaltabitur: Die hem verheft, [C] die sal vernedert worden: Ende die hem vernedert, die sal verheuen [D] worden. Soo is die alder-ootmoedighste maeghet Maria ten hooghsten verheuen, die haer ten ootmoedighsten ghedraghen hadde: ende dien hooueerdighsten Lucifer ten diepsten vernedert, die hem ten hooghsten hadde verheuen.

Dit leert ons oock seer bevalligh S. Gregorius t'onsen proposte:+ Humilus, dum se deiiciunt, ad Dei similitudinem ascendunt: Als

d'ootmoedighe haer seluen ten neersten verworpen, dan climmen sy op tot Gods ghelijckenisse. Ende dat sulcke Gode best behaghen, die hun in deughden ootmoedelijckst draghen, dat is versekert ende bevestight, deur dat Christus selue sulck een conditie, als de beste, ende Godt sijnen vader aenghenaemste, in sijn leuen aenghenomen ende vercoren heeft. Hier van sprekt seer claer S. Bernardt, als in het+ selue seer hervaren zijnde. Hy seght soo: Semper solet esse gratiae diuinae familiaris humilitas: Ootmoedigheydt is Godts gratie familier en ghemeynsaem. Soo moeten dan de deughdelijcke ootmoedighe menschen met Gode seer familier ende ghemeynsaem zijn. Het welck een seker teecken is, dat sy besonder in sijn gratie en behaghen staen.

Dat accordeert al seer wel met t'ghene dat de Prophete Dauid+ seght: Quoniam excelsus Dominus, & humilia respicit, & alta à longè cognoscit: De Heere is hooghe, ende nedere ootmoedighe dinghen siet hy van by: ende de hooghe hoouerdighe siet hy van vers. Soo moet dan de ootmoedigheydt Gode naer bestaen, seer behaghen, ende een wonderlijcke ghemeynschap met de opperste hoogheydt Godts hebben: deur welcke sy hem in d'alder-hooghste te naerder comt, hoe sy haer meer al-hier vernedert. Daerom seght S. Gregorius met eenen woorde: Wilt ghy daer toe comen, tot die opperste hoogheydt,+ ende wel-behaghen Godts? Humiliare, & apprehendisti: Verootmoedight v (seyt hy) en ghy hebbet vast. Dit ghetuyght oock S. Ambrosius met dese woorden: Quisquis caput diuinitatis tenere fastigia: humilitatis ima sectetur: Soo wie de hoogheydt der goddelijcker maiesteyt en glorie begheert, dat hy de nederheydt en t'diepste der ootmoedigheydt soecke. Ende siet eens, hoe ghelijckelijck dat+ S. Bernardt sprekt: Vis capere celsitudinem Dei? cape priùs humilitatem Christi: wilt ghy Godts hoogheydt grijpen en vercrijghen? aenveerdt eerst d'ootmoedigheydt Christi.

Welcke sententien, redenen, en manieren van spreken ons claerlijck vertoonen, dattet niet ghenoegh en is, om Gode te behaghen, datmen bouen d'oprecht ghelooue goedt zij, vele deughden en goede wercken hebbe: maer datmen daer by in besonderheydt ootmoedigh+ moet wesen: Want ootmoedigheydt vergadert en bewaert al dat goedt is. Ende des-volghende, soo wie hem in deughden alderootmoedelijckst draeght, die behaeght Gode aldermeest.

Dit sullen wy al met dese sententie van Sinte Hieronymus opsluyten ende seghelen, als daer't al in begrepen is, ende vast beset. Hy+ seght aldus: Nihil est, quod nos ita, & hominibus & Deo gratos facit; quàm si vitae merito magni, & humilitate infimi simus: daer en is niet (seyt hy) dat ons veur Godt, en vuer de menschen, soo be-

haghelijck maeckt: dan dat wy in verdiensten der deughden groot en hooghe zijn: maer nochtans cleyn en d'alder-minste deur ootmoedigheydt.

Nu, wie dat dien is, ende wie daer van seker kennisse heeft, ende deur sulcks oock alleen recht vonnis gheuen mag, te weten Godt alleen, dat volght in't naeste Capitel.

Om dese hooghe lesse van de diepste ootmoedigheydt ter weerelt kenbaer en prijselijck te maecken, soo is Christus ghebenedijdt, den eenighen ende eeuwighen sone Godts ter weerelt ghecomen: ende heeft hem van dese nieuwe Philosophie school-meester ghemaeckt. Ons allen tot hem roepende, ende tottet aen-nemen deser saligher leeringhe verweckende: Venite ad me omnes: & discite à me, quia mitis sum,+ & humilis corde: Comt alle tot my, ende leert van my, dat ick sachtmoedigh, ende ootmoedigh van herten ben. Maer wy zijn al vele quade discipulen: wy en connen ons eerste cruysken A niet wel onthouden.

Ende daerom, niet te vergheefs en wierdt de keyser Heraclius vanden+ bisschop van Hierusalem Zacharias vermaent: soo hy met het+ Cruys Christi gheladen gingh, om dat selue naer den bergh van Caluarien te draghen, ende daer te verheffen: ende costelijck ghecleedt zijnde, niet en coste mettet Cruys deur de poorte voorts-gaen: soo seyde hem den bisschop: Siet toe, heer keyser, dat ghy by auonture met dese costelijcke keyser-cleederen, in't draghen van't H. Cruys Christi, niet ghenoegh de armoede, ende d'ootmoedigheydt Christi naer en volght. In teecken van dies, de keyser, sijn costelijck habijt uyt-schuddende, ende een slecht cleedt aen-treckende, heeft de reste van den wegh bloots voets lichtelijck vol-braght.

Wie en soude dan niet gheerne de lieuereye aen-nemen, deur welcke Christus de sijne sonderlinge onder-kent, ende, als deur sulcks hem ghelijck wesende, veur sijn naeste vrienden houdt?

Ghebedt om ootmoedigheydt te crijghen.

DE hoouerdighe (o ootmoedighste Iesu) en hebben v noyt te sinne ghestaen: maer in d'ootmoedighe hebt ghy behaghen: gheeft my, dat bidd' ick v, de deughdt der ootmoedigheydt: op dat ick op dien grondt een huys der deughden stichten magh, wiens opperste tot inden hemel come. Amen.


Vorige Volgende