Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LXV.

 
VVelck is dronckaerts bedrijf, als sy soo droncken drincken?
 
Haer self in siel en lijf, met vreughdt ter hellen sincken.

+DE meyninghe van dese vraghe en is niet, om in als te willen verhalen, de onredelijckheydt, oneerlijckheydt, ende beestelijckheydt, die in dronckenschap gheleghen is: noch oock al de schade, die den mensche deur dronckenschap toe-comt, in sijn goedt, in sijn lichaem, ende veurnemelijckst in sijn siele. Want, al waert dat wy in dit boeck anders niet en verhandelden, dan dat dese leelijcke sonde aen-gaet, ende dese materie veur een Capitel hondert gauen, soo en souden wy op vele nae noch niet toe comen, om die wel te roeren soo't betaemt.

Maer ons meyninghe is, om met sulck een corte vraghe ende antwoorde, als met eenen natten vingher te teeckenen en te toonen, de onsprekelijcke sottigheydt en dulheydt, die in gulsigheydt en dronckenschap gheleghen is. Want bouen t'wonderlijck quaet, dat daer [A] van betuyght wordt metten stucke, soo hebben wy ontallijcke ghetuyghen die daer op roepen. Seneca seyt: Ebrietas nihil aliud, quàm+ insania voluntaria est: Dronckenschap en is niet anders, dan een ghewillighe raserije en dulheydt. Sint Ian Guldemondt seght:+ Ebrietas excaecat sensus. Ebrietas mater scortationis. Ebrioso asinus melior: Dronckenschap verblindt den mensche, ende benemt hem sijn sinnen. Dronckenschap is moeder der oncuysheydt. Eenen esel is beter dan eenen dronckaert. Want men sal eenen esel oft peerdt, oft [B] ander beest, met gheen slaghen meer doen drincken dan het van noode is, tot behoef der nature. Ende eenen dronckaert en soudemen met gheen chippelen sijn te veel drincken connen beletten.

+S. Ian Chrysostomus seght noch meer: Ebrietas voluntarius[C] est daemon: Dronckenschap is eenen ghewillighen duyuel. dat is, deur welcken een mensche met sijnen vrijen wille, en dancke beseten wordt: iae, om beter te segghen, deur welcken een mensch willens en wetens, van sy self eenen duyuel maeckt. En wat schijnen doch sulcke menschen anders te wesen, oft ander wercken te doen, veur Godt en menschen, dan wercken vanden boosen geest? haer-lieden als-dan tot alle snoodtheydt, oncuysheydt, argheydt, twist, vechten en doodt-slaghen begheuende, ende al in roeren stellende, soo binnen den huyse als buyten: datmen lichter somtijdts eenen besetenen mensche soude regeren en dwinghen, dan eenen dronckaert.

Deploranda temvlentorvm vesania. 65.



illustratie

 
Ebria, dum Baccho obruitur, quid turba laborat?
 
Vt cute curatâ sidant in Tartara ouantes.
 
 
 
Welck is dronckaers bedryf, als sy soo droncke drincken?
 
Haer self in siel en lyf, met vreucht ter hellen sincken.
 
 
 
Que fait vn yuroigne, Qui gourmant ne soigne, Qu'a wider hanaps?
 
Riant il va boire, De la poison noire, Du lac de la bas.

Summa, een dronckaert en is sijns selfs niet, ende is als t'eenemael een verloren mensche: sonder sinnen, sonder verstandt, sonder spraeke, sonder ghevoelen, sonder memorie: crachteloos in siel, en in al sijn leden. Waer is hy? ende waer ist al bevaren? Men seght daerom seer wel, dat sulck eenen t'eene-mael versmoort is. Want, ghelijck+ iemandt onder d'water versoncken ende verdroncken zijnde, niet alleen alle sijn sinnen, en crachten in siel en in lichaem verliest, maer oock hy selue, soo groot als hy is, gheheel wegh en verloren is, want hy verdroncken is: Alsoo een dronckaert is geheel wegh en verdroncken, ghelijck-men seght, Versmoort droncken: niet meer van sy seluen wetende, dan die onder d'water versoncken is.

Daerom seght oock den seluen H. bisschop wel: Ebrietas seipsam+ ignorat: Dronckenschap en kent haer seluen niet: noch den dronckaert mede. Hoe comt doch dat? Hy gheeft reden daerby: Ebrietas tempestas est, tam in animo quàm in corpore: Dronckenschap is een tempeest, soo wel inde siel als in d'lichaem. Ghelijck den fellen haet en nijdt, ende onghetijdighe raserije der Ioden, daer sy onsen Heere mede ouer-vallen ende ter doodt ghebracht hebben, een tempeest gheheeten wordt, van Christus selue, segghende: Tempestas demersit+ me: Een stranghe tempeest heeft my versmoort. alsoo is de onmatighe, onghetijdighe, en rijsende vloedt der dronckenschap als een tempeest, welck de dronckaerts teghen hun seluen op-maecken, ende daer in werpen, willens en wetens hun seluen verliesende. Van dese seght S. Augustijn t'onsen veur-nemen: Qui eam habet, seipsum+ non habet. Quam qui facit, peccatum non facit: sed ipse totus est peccatum: Die dronckenschap heeft, die en heeft sy seluen niet: maer is als met een tempeest wegh ghenomen ende verloren. Die dronckenschap hanteert, luttel ist, te seggen, dat hy daer aen sonde doet: maer, om beter te segghen, hy is t'eene-mael de sonde selue gheworden.

Och arme katijuighe menschen dat wy zijn! Soo sy seluen te buyten gaen! willens en wetens, ons verstandt, reden, memorie, en sinnen verliesen! iae die al willens af-legghen! Dwaser, onverstandigher, ende miserabelder ons seluen maeckende, dan eenighe stomme dieren! iae de boose gheesten ghelijck worden! Wat meerder uytsinnigheydt! Maer, hoe comt doch de mensche tot sulcken ghewillighe raserije en dulheydt? De H. Leeraer S. Augustijn seght een woordt, dat ons helpt, om tot kennis van sulcks te comen, aldus: Ebrietas+ Dronckenschap is eenen smeeckenden duyuel. Ghenoegh op t'selue verstandt, van t'ghene dat den Wijse-man seyt: Ne intuearis vinum quando flauescit: ingreditur blandè: sed in nouissimo,+ mordebit vt coluber; &sicut regulus venena diffundet: En+ aen-siet den wijn niet, als hy hem in t'ghelas schoon vertoont: hy

gaet soetkens in: maer in d'leste sal hy bijten als een slanghe, ende als een cocotrice sal hy sijn fenijn verspreyden.

Dit gheeft de antwoorde wel te kennen, als sy seght, dat de dronckaerts hun siele met ghenoeghte ter hellen sincken. Want het [D] isser al, Vrolijck, vrolijck: ende binnen dien, sy wercken het claghelijck werck van haer selfs verdoemenis. S. Paulus seght claer uyt:+ Ebriosi regnum Dei non possidebunt: De dronckaerts en sullen t'rijcke Godts niet besitten. Ontwijfelijck dan, soo sullen sy veur den duyuel varen. Volghende dat Iob seyt: Sy brenghen hun daghen+ met ghenoeghte en wellustigheydt ouer, ende op eenen ooghen-blick tijdts soo dalen sy ter hellen.

+Als S. Paulus in de stadt van Damascus besloten was, om ghevanghen [E] te worden, soo is hy vande gheloouighe in een mande met een coorde ouer de mueren ghelaten, tot sijnder verlossinghe. Ende+ soo oock Dauid, in d'oude Testament, van Michol sijn huys-vrouwe, wierdt met een coorde deur de venster af-laten sincken, om hem uyt de handen van Saul te verlossen, die hem ter doodt socht te brenghen. Maer ter contrarie, als eenen dronckaert hem tot dronckenschap [F] begheeft, hy doet soo vele, als oft hy dese selue practijcke en listighen vondt van af-laten, tot sijns selfs quaelijck-vaert ende verdoemenisse ghebruyckte. Als sijn siele, iae sy seluen in siel en lijf, in een mande settende, ende die aen een wippe ouer den muyl der hellen hanghende: ende soo veel teughen als hy tot dronckenschap drinckt, de coorde t'elcken toghe meer en meer latende deur de handt sleeren ende sincken: in soo grooten perijkel van haestighe seker verdoemenisse, als den dunnen draedt van dit broosch leuen onseker ende licht om afbreken is. Dit's, volghende d'antwoorde, sijn siel met ghenoeghte ter hellen sincken, ende al lacchen en schacchen, ter eeuwigher doodtwaert gaen: t'welck een stuck is van d'aldermeeste uytsinnigheydt.

Men leest van sommighe, die dul ende uytsinnigh van drincken gheworden+ zijn, ende soo ghestoruen. Sulcks was eenen Cleomenes Lacedemonius, Anacreon, Lacydes, etc. met welcke oock Darius wel moght ghestelt worden: wiens grafs op-schrift wel uyt-gaf wat het veur een vat gheweest hadde. Op sijn tombe stondt aldus: Potui & multum vini potare, & hoc probè ferre: Ick was maghtigh veel wijns te drincken, ende wel te draghen.

+Het is merckens weerdt, hoe dat dronckenschap haeren heer en meester om den hals brenght. Bennadab, Coninck van Syrien, een groot dronckaert, hadde een onsprekelijke maght van vechtende mannen te velde: ende hy, met alle sijn Princen, droncke beesten, in hunne pauillioenen ligghende, meynende verwaendelijck de stadt van Samarien op te packen, is deur de handt der iongheren ende pai-

gien der Princen van Israel te niet ghebraght. Holofernes oock een+ Prince ende hoofdt der dronckaerden, heeft metten vollen buycke, versmacht droncken ligghende, deur de handt van Iudith sijn hoofdt verloren, ende t'gansche heyr van Nabuchodonosor is verscheurt gheweest. Nabal onbeleefdt, sy seluen met dronckenschap ouer-lastende,+ meer wijns drinckende dan hy oyt te veuren dede, is van de handt Godts gheslaghen, ende is de moordt ghesteken. Balsasar, in de volle+ vloedt sijnder ongoddelijcker maeltijdt, in welcke hy met sijne Princen en Vorsten, huys-vrouwen, en concubinen, ten spijte van Godt, de heylighe gouden en silueren vaten des tempels van Hierusalem dede ter tafel brenghen, ende die ter eeren van sijne af-goden misbruycken: heeft in d'beste van sijn brasserije de handt Godts ghesien, deur eenen vingher teghen den muer drij woorden schrijuende: die hem in't aen-sien meer doodt dan leuende maeckten, soo dat hy't aen tafel meynde te besteruen.

Waer mede sullen wy dit op-sluyten? Men leest dat Dionysius+ Syracusanus, (hoe wel hy een wreedt tyran was) nochtans de dronckenschap soo haette, dat hy, niet teghen-staende de strafheydt teghen andere mis-daden, de dieuen nochtans spaerde en prees, die in de bancketten en maeltijden, de mantels en tabbaerts der dronckaerden beleefdelijck stelen costen: op dat hy met sulcken middel die van Syracusen de dronckenschap ontwennen soude, daer sy seer toe geneyght waren. Hoe veel te meer behoorden de Christene menschen hun van dronckenschap te wachten, aengemerckt dat de helsche dieuen en duyuelen altijdts ghereedt staen, niet om het opperste cleedt, maer om de siele met al haer cieraet wegh te facken? Ten minsten behoorde+ ons die costuyme van Egypten te doen verschricken. Die in't midden van d'alderbeste ciere en toef, een doodt lichaem te veur-schijne braghten, segghende: Hoc simulacrum cernens, bibe & laetare: talis enim à morte futurus es: Dit beldt en spectakel siende, drinckt, en weest vrolijck: want sulcks sult ghy worden naer v doodt.

Ghebedt teghen de dronckenschap.

O Iesu, die de boose gheesten uyt de besetene verdreuen hebt, bevrijdt my veur dien smeeckenden duyuel der dronckenschap, ende maeckt my droncken met v goddelijcke liefde: op dat ick het Rijcke Godts, daer de dronckaerts niet comen en sullen, besitten magh. Amen.


Vorige Volgende