Christeliicken waerseggher

[p. 206]

Cap. LXII.

Hoe sal ick my dan hier, van mijnen vyandt vvreken?

Ghy moet hem colen vier, op sijnen cop ontsteken.

⁺DE vijf, oft ses veur-gaende Capitelen spreken al van patientie, verdraghsaemheydt, sonder benijden, verweeren, oft wreken: maer alle menschen en verstaen't soo niet, noch en laeten hun soo lichte niet om-stellen, noch ghesegghen, als sy ghevoelen dat sy ghequetst zijn. Nu dan, aenghesien dattet soo quaedt om doen is, sy seluen en onghewroken te laten: hier wordt raedt ghegeuen, om v wel ter deghe te wreken, Als ghy't emmers niet en wilt onvergolden laten⁺ veur-by gaen. Alsoo gheeft S. Paulus raedt, hoe hem iemandt moght verglorieren, als hy emmers sonder roemen en glorieren niet zijn en can. Dat hy hem inden Heere gloriere, seyt hy. Alsoo oock, als ghy v emmers in eens oft in anders wreken wilt: soo moet ghy [A] uwen vyandt colen op sijn hoofdt ontsteken. Ick meyne, als ghy [B] hem soo verre brenght in uwe onderworpentheydt, ende soo verre sijns meester wordt, dat ghy hem tot ouer hoofdt in t'vier stelt, oft ten minsten vier op sijn hoofdt maecken cont, dat ghy'ts daer mede ghenoegh sult hebben. Want, wat moet oft magh met reden iemandt anders begheeren, dan dat het quaedt ghecastijdt zij, ende diet dede, hem betere? anders, het waer een onghenadigheydt, wreedtheydt, ende onmenschelijckheydt, hem alleen in't lijden, ende pijne eens anders, oock sijns vyandts, verblijden. Dit bevroeden de⁺ Heydenen oock wel. Aldus seght Seneca: Crudelitas minimè humanum malum est. Ferina ista est rabies: Wreedtheydt is een quaedt t'eene-mael onmenschelijck. Het is een raserije, en verwoedtheydt der wilde ghedierten. Ter contrarie, een mensche uytter nature goedertieren, als hy uyt eenighe noodtsaecke moet toornigh wesen: het is hem als-dan meerder pijne, van ander, dan van sy seluen, wrake te⁺ nemen. Aldus ghetuyght dit Lucianus: Viro naturâ bono, necessitate autem seruo, multo durius est, de aliis, quàm de se sumere supplicium. Dat is t'ghene dat wy recht te veuren seyden. Iae dat meer is, ⁺ seyt Diogenes: Humanum habetur, vltionem inimici, si quando per occasionem inciderit, negligere: Het staet de menschelijck sachtsinnigheydt toe, de wraeke sijns vyandts, dies oorsaecke, en bequamigheydt hebbende te laeten lijden, en vuer-by gaen.

Maer emmers, (soo wy inden eersten seyden) ghy en zijt niet om [A] stillen, ghy en wilt v niet laten ghesegghen, ghy wilt v wreken: soo [B]

+ Salighe vvrake.

+ 2.Cor.1.

+ Seneca.

+ Lucianus.

+ Diogen.

[p. t.o.206]

Nobile ac novvm Vindictae genvs. 62.

Qua ratione meos vlciscar plenius hostes?
Aggere candentes inimico in vertice prunas.

Hoe sal ick my dan hier van mynen vyandt wreken?
Ghy moet hem colen vier op synen cop onsteken.

Quelle est la vengeance, Qui le mieux s'eslance, A vanger mon tort?
Va combler de braise, Le teste mauuaise, Qui te hait a mort.

[p. 207]

dan, doet een saecke: nemt uwen vyandt, ende stelt hem t'midden in t'vier, tot ouer hoofdt. Iae, dat ghy hem soo t'uwen segghen en doen hebt, dat ghy oock colen op sijn hoofdt ontstekt, ende doet branden: dat's emmers een strange wraeke ghenoegh: men soude seggen.

De Prophete Dauid verhaelt dese veur een van de meeste pijnen, daer Godt ouer de sondaren wraeke mede nemt. Hy seyt soo: Cadent⁺ super eos carbones: in ignem deiicies eos: in miseriis non subsistent. Al oft hy segghen wilde: De boose menschen, o Heere, die maecken's vele: sy scherpen hun tonghen als serpenten, sy draghen t'fenijn van t'serpent, Aspis, onder hun lippen: sy stellen wonder voort: maer, ghy sultse wel vinden: sy en sullen uwe goddelijcke handt niet ontcomen. Daer sullen op hen-lieden gloeyende colen vallen, als eenen vierighen reghen, oft haghel. Iae, ghy sultse in t'vier werpen: sy en sullen in hunne katijuigheydt niet blijuen staen, noch volherden: sy sullen hun moeten verwonnen gheuen.

Siet ghy wel dan, wat een scherpe wraeke dattet is, die v hier toe-ghelaten, iae gheraeden wordt, ouer uwen vyandt? hem colen op sijn hoofdt t'ontsteken, hem in 'tvier te stellen, hem ten laetsten soo verre brenghen, dat hy in sijn miserie, katijuigheydt, ende clagelijcken verdoemelijcken staet niet en sal connen blijuen staende? Maer dat hy hem verwonnen gheuende, ende uwe crachtighe handt onderworpende, als een ander mensche, en van vyandt vriendt werde?

Dit is ontwijfelijck, in alder manier, d'aldervroomste, d'aldersoetste, ende d'alderprofijtelijckste wraeke, deur welcke ghy wel ghewroken werdt, ende uwen ghehouden vyandt, in vriendt verandert: veel prijselijcker, dan oft ghy hem in vyandtschap, t'onder, ende te niet⁺ ghebraght haddet. Want, by alle natien van volcke, ende in alle historien, bevindtmen, sulcke victorien meest prijsbaer te wesen, deur welcke, de vyandt, mette minste verderuinghe, ende met meest ghewin, en wasdom, van volck, rijckdom, en van steden, tot behoef des winders, verwonnen wierdt: want sulcke victorie is oorborlijck, oock veur hem die soo verwonnen wordt. De maniere vande wonderlijcke wraeke veurseyt, die wordt nu voorts in de twee volgende Capitelen veur-ghehouden.

+ Psal.139.

+ Laert. lib.1.cap.5.
Plutarch. Panorm. de gest. Alph.lib.1.

Ghebedt teghen Wraek-ghierigheydt.

GHy hebt, o Heere Iesu Christe, veur uwe vyanden gebeden, om ons soo veel te vremder van wrake te maecken: Leert my soo mijnen vyandt verdraghen, en beminnen, op dat ick hem deur patientie, en liefde, magh verwinnen. Amen.