Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LXI.

 
VVat vvint den armen dvvaes, die een ander benijdt?
 
Hy quetst sy self (eylaes) eer hy een ander smijt.

+DE intentie en meyninghe van soodanige vraghen, en maniere van spreken, is, om deur de vremde maniere van antwoorden, ter kennis te comen vande vremdigheydt ende onbehoorlijckheydt, van t'ghene datter ghevraeght wordt. Ghelijck, by exempel, in dese vraghe: om te toonen hoe quaelijck en hoe sottelijck dat hy doet, die een ander benijdt: soo vraeghtmen wat hy wint. Als oftmen seyde: Maeckt my niet eenighe beseffelijcke reden wijs, hoe onwijselijck dat hy doet, die iemandt benijdt.

De antwoorde seght: Hy quetst sy seluen, eer hy een ander smijt: dat is, [A] Hy doet so sottelijck, als oft iemandt, willende een ander smijten, eerst sy seluen quetste, eer hy den slagh wel op heft. als oft hy met het sweerdt, daer hy een ander mede wilt te keere gaen, in't heffen sy seluen in t'hoofdt kerfde, ende binnen dien den anderen onghequetst ontginghe. Oft, dat iemandt een heete tanghe, brandt viers, oft gloeyende ijser grepe, om een ander naer t'hoofdt te slaen oft te worpen, ende in t'grijpen sijn handt verbrandde, eer hy't wel op heft om slaen. Soo doet een nijdigh mensche: volghende dat segghen vanden+ Prophete Dauid: Conuertetur dolors eius in caput eius: & in verticem ipsius iniquitas eius descendet: Sijn droefheydt, en quaedt sal hem op sijnen eyghenen cop comen: ende sijn boosheydt sal ouer sijn eyghen hoofdt dalen.

Want nijdigheydt is als een vier ende pestilentiaelen brandt, in t'herte van hem die't draeght. Ende als hy een ander daermede benijdt, soo quetst hy sy seluen, eer't den anderen wel ghewaer werdt. Aldus+ seyt S. Hieronymus: O inuidia, primùm mordax tui! O nijdigheydt, [B]+ die altijdts v seluen eerst bijt en vernielt! Putredo ossium inuidia: Nijdigheydt is een verrottinghe der ghebeenten. Want sy bederft inwendigh al de cracht des gheests, van hem diese in t'herte+ draeght. Ghelijck den roest het ijser eet, alsoo eet de nijdigheydt de nijdighe menschen. Item: Een nijdigh mensche is sijns selfs vyandt.+ Item een ander, aldus: Inuidia supplicium suum est: Nijdigheydt is haer selfs torment en straffe. Een ander Poete seyt soo:

 
Inuidiâ Siculi non inuenere tyranni Maius tormentum.

+Die alderwreedste tyrannen van Sicilien en hebben noyt meerder torment versiert oft vonden, dan nijdigheydt en is. Te weten veur

Plvs sibi, qvam aliis, Invidvs nocet. 61.



illustratie

 
Quid lucrer, obliquans socios liuore maligno?
 
Ipse tibi, ante omnes, sis carnificina doloris.
 
 
 
Wat wint den armen dwaes, die een ander benydt?
 
Hy quetst sy self (eylaes!) eer hy een ander smyt.
 
 
 
Que gaigne l'Enuie, Qui tousiours espie, La vie d'autruy?
 
Avant qu'elle greue, Persone se creue, Son coeur gros d'ennuy.

[C] hem die nijdigheydt draeght, als een knaghende slanghe, oft brandende vlamme in sijns selfs herte: ende als een scheere haer seluen etende.

De nijdigheydt moet oock wel een schadelijcke saecke zijn, dat sy altijdts d'alderbeste, d'alderschoonste, en d'alderprijselijckste dingen vervolght, ende soeckt te verderuen, oft ommers te verdrucken, en te verduysteren. Den heylighen Basilius seght aldus: De nijdt is s'duyuels+ wapen. Iae noch meer seyt hy: De nijdigheydt maeckt dat de duyuel een duyuel is. Anders, waer hy noch eenen goeden engel. De Wijse-man seght: Deur den nijdt des vyandts is de doodt ter weerelt+ [D] ghecomen. Ende de nijdigheydt ons eerste ouders uyttet Paradijs gheworpen hebbende, ende ons in d'bedwanck des doodts naer siel en naer lichaem ghebraght, heeft bouen dien den eersten doodtslagh [E] ghedaen, deur Cain. Aldus seyt S. Ian: Propter quid Cain+ occidit Abel, quia opera eius erant maligna, fratris autem eius iusta: Waerom heeft Cain Abel sijnen broeder vermoordt? om dat sijn ghewercken [F] quaedt waren, ende sijns broeders goedt en rechtveerdigh: en dat benijdde hy.

Maer, al sloegh Cain Abel doodt, nochtans quetste hy ende doodde hy sy seluen eerst naer de siele, deur den nijdt die hy in t'herte op sijnen broeder droegh: oock van eer hy dien uytwendelijck te kennen gaf. Ende ter contrarie heeft hy met sijn nijdigheydt sijnen broeder Abel de croone der martyrien doen hebben ter eeuwiger glorie: ende sy seluen katijuigh ende onsaligh ghemaeckt in siele en lichaem.

Hier in volghen hem alle nijdighe menschen naer, als hunnen patroon ende leyds-man, naer den boosen gheest. Aldus sprekt den H. Apostel Iudas in sijnen seyndt-brief: Vae illis, qui in viam Cain+ abierunt: Wee hen-lieden, die den wegh van Cain in-gaen. Ende deur sulcks oock den wegh des duyuels: des-haluen oock versekert zijnde, van by hem eens te gheraecken, die hem in soo vyandelijcke gheneyghtheydt en werck nae-volghen. Want, ghelijcker gheen sonde en is de liefde soo contrarie als nijdigheydt: soo ist oock seker, dat nijdigheydt t'eenemael contrarie gheloont en vergolden sal worden, dan de liefde. De liefde met de eeuwighe ende hooghste glorie: ende de nijdigheydt met de eeuwighe diepste verdoemenisse.

Ghebedt teghen haet en nijdt.

GHelijck, o Heere, de liefde het teecken uwer kinderen is: soo is de nijdigheydt het merck van s'vyandts dienaren: Wy bidden v, dat uwe liefde soo onse herten vervulle, dat de nijdigheydt al-daer gheen plaets en vinde. Amen.


Vorige Volgende