Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LX.

 
Wie sal my best van al, hier Patientie leeren?
 
De Geessel, Croon, en Gal, en t'heyligh Cruys ons Heeren.

+HIer wordt den cortsten ende besten middel gesocht, om patientie en lijdtsaemheydt te leeren. Patientie oft verduldigheydt is, als iemandt ghelijck sinnelijck ende vry-moedelijck lijdt ende verdraeght, t'ghene dat hem teghen-comt, van wien dattet hem gheschiedt: ende weder dat hy't verdient heeft oft niet. Soo datmen dese deughdt te wercke stelt in tribulatie, teghen-spoedt, ende in al dat pijnelijck is, inwendigh oft uytwendigh: het zij dattet ons Godt toe-seyndt, oft van rechts-weghe aenghedaen wordt, oft oock deur het op-stel des vyandts, ende al t'ghene dat hy daer toe pleegh als instrumenten te ghebruycken: als zijn quade menschen, de weerelt, ende onse eyghen rebellighe nature. Dit wordt al geleden vanden patienten en lijdsamen, om meerder goedt en ghewin te crijgen, t'welck hy verhoopt. Alsoo draeght den aenbeldt de treffende slagen der hameren, om het [A] ijser dat heet is te smeden, ende ten behoeue des wercks op te maecken.

De excellentie ende lof der patientie is soo groot, dat S. Gregorius met een corte sententie al seght datmen segghen moght: te weten:+ Ego virtutem patientae, & signis & miraculis maiorem credo: Ick achte de deughdt van lijdtsaemheydt meer dan de cracht van teeckenen en mirakelen te doen. Item: Sine ferro & flamma martyres esse possumus, si patientiam in animo veraciter conseruamus: Wy moghen sonder sweerdt oft vier martelaers worden, ist dat wy patientie waerachtelijck in ons herte bewaren. Wat isser prijselijcker onder alle vromigheden, dan martelaer te worden? ende wat meerder eere, dan de croone der martyrien t'ontfanghen? Sulcks magh v ghebeuren deur lijdtsaemheydt. Hoort eens hoe Christus sprekt, die niet alleen als d'eeuwighe Waerheydt sijns vaders, maer oock als die by experientie alderbest gheweten can, wattet van lijden is, ende+ wat cracht en heerlijckheydt daer in gheleghen is. Aldus seyt hy: In patientia vestra possidebitis animas vestras: In patientie sult ghylieden v sielen besitten. Ist niet een costelijcke, crachtighe, ende loflijcke saecke, deur welcke men tot ghewin, bewaernisse, ende glorieus besitten sijnder sielen in d'eeuwighe glorie ghecomen can? D'welck met alle de cloeckheydt, cracht, en gheweldt des weerelts niet en is te becomen.

+Dit versterckt de Wijse-man met corte woorden: Melior est pa-

Perfectvm Patientiae exemplar, Christus passvs. 60.



illustratie
PATIENTIA.


 
Non frangi aduersis, Vbi per compendia discam?
 
Hoc lege descriptum Flagris, Cruce, Sanguine Christi.
 
 
 
Wie sal my best van al, hier Patientie leeren?
 
De Gheesel, Croon, en Gal, en theylich Cruys ons heeren.
 
 
 
Quel exemple enhorte, Que paisible on porte, Les maux, et le tort?
 
L'iniure felonne, Le fouet, la couronne, Et du Christ la mort.

tiens viro forti: Een verduldigh mensch is meer te achten, dan eenighen vromen man. Ghy hebt den aldercostelijcksten schat, dat is v siele, te bewaren in een cleyn cranck aerden vatken uwes lichaems. De prince deser weerelt ende der hellen, die is uyt, met al sijn maght, loosheydt, en wreedtheydt, om v die te ontsetten ende te nemen. Wat raedt, om die te bevrijden, ende die soo hier te besitten, in d'midden der strijden en perijckelen, dat ghy die hier-nae-maels mooght inder eeuwigheydt met vrede en triumphe besitten? Gheen wapenen, gheen cracht, gheen wijsheydt, gheen goedt, of vrienden en connen v te stade comen oft helpen, sonder patientie: ende hebt ghy die, ghy hebt ghenoegh, want die en is niet om verwinnen. Qui patitur, vincit:+ Die lijdt, die wint. T'is wel gheseyt.

Aengesien dan dattet soo is, dits al te wonderlijcke een saecke, datmen patientie anders niet te wercke en stelt, alst emmers pas gheeft: iae oock al schijnet dat wy die by ons ende in ons hebben. Maer wy slachten sommighe luyden, die de kist van winter-cleederen wel ghestoffeert hebben, ende die niet aen en doen, oock alst den tijdt des iaers wel vereyscht. Wy zijn al patientigh, soo't schijnt, tot datter toe comt: maer dat blijckt alderbest, alsser iet te lijden is: al en waert maer een woordeken, ons t'ontpasse ghesproken: dan bevindtmen metter waerheydt, datter niemandt t'huys en is, alsmen op ons deurken clopt: al scheent wonder te wesen, alsoo langhe alst al wel ghinck. Hier toe seght de Wijse-man seer wel: Den houen proeft+ des pot-backers aerden vaten: ende de tribulatie beproeft de rechtveerdighe menschen. Soo langhe als al naer ons sinneken gaet, wy hebben de beste patientie vander weerelt: maer een weynigh teghenspoedts leert ons wel anders. Dan springht den pot in stucken, als hy metten viere versocht werdt. maer die dat proef-vier can verdraghen, die comt tot volmaecktheydt: diets niet en can lijden, die vaertter qualijck mede, ende wordt, als eenen ghebroken en ongetrouwen pot, verworpen.

Nu, want dese preuue altijdts in wesen is, van d'een sijde oft van d'ander: soo moetmen altijdts op sijn hoede zijn, om wel te verdraghen. Sinte Augustijn sprekt van derghelijcke oeffeninghe, en beproeuinghe van lijdtsaemheydt, ghenoegh gelijck de Wijse-man bouen heeft ghesproken: Quotidiana fornax nostra, est, humana lingua: quia scilicet, dum nunc laudat, nunc vituperat; nos, vt fornax+ vas figuli probat: S'menschens tonghe (seyt hy) is als onsen daghelijckschen houen: want, als die ons nu prijst nu mis-prijst, soo proeft sy ons, ghelijck den houen des pot-backers werck proeft. Soo ist dan ons daghelijcks werck, Patientie ende ghestadigheydt veur ooghen ende ter handt te hebben.

+Aen-ghesien dan, dat dit cruydt van Patientie soo excellent ende soo crachtigh is, soo wy bouen gheseyt hebben, maer in een ieghelijcks [B] hofken niet en wast: wat raedt om die te becomen? De vraghe is: Wie sal my best Patientie leeren? De antwoorde seght soo: De Gheessel, de [C] Croon, en t'Cruys ons Heeren. dat is te segghen: Het innigh ende gheduerigh ouer-dencken van't lijden ende doodt Christi Iesu. Want, al t'leuen, en namentlijck de passie ons Heeren, iae Christus selue, is als eenen grooten openen boeck, van buyten en van binnen met groote [D]+ tastelijcke letteren vol beschreuen. In welcken, wy, bouen de wonderlijcke wijsheydt ende moghentheydt, anders niet en lesen, dan onsprekelijcke liefde, oneyndelijcke bermhertigheydt, onbegrijpelijcke sachtmoedigheydt, de grondeloose goedtheydt, ootmoedigheydt, verduldigheydt, en patientie: ende derghelijcke salighe lessen, t'onser allen onderwijsinghe. Soo datter (aen-gaende ons veur-nemen van Patientie) niet ter weerelt en is, dat eenigh mensche moght toekomen, in naem, faem, lijf, goedt, vrienden, ende al datter is, oft hy en heeft van als exempel en bewijs van lijdtsaemheydt, in onsen Heere. Siende claerlijck en bevindende in sy seluen, aldus: niet alleen en hebb'ick vele meer lijdens verdient, niet alleen en hebben de Heyligen veel meer gheleden: maer oock Christus mijn Heere, mijne capiteyn, mijnen leydts-man, heeft vele meer ghelden, sonder eenighe schuldt.

Iae, dat meer is, wy connen in elck lijden, dat ons bysonder aencomt, hoedanigh het zij, oock eenighe besonder saecke in d'leuen en lijden ons Saligh-maeckers vinden ende bemercken, daer wy ons mede moghen troosten, ende tot verduldigheydt in ons lijden verwecken.+ Daerom, S. Bernardt dede soo, ende gaf oock raedt sijn medebroeders het selue te doen, segghende aldus: Van dat ick eerst-mael in t'clooster ghecomen ben, soo hebb'ick my, uyt al t'lijden Christi, als een hoppeelken en bussel van myrrhe ghemaeckt, ende dat op mijn borst ghesteken, om in alle swaerigheydt, teghen-spoedt, ende lijden, mijn toe-vlucht daer aen te nemen: ende als deur den reuck van sulcks versterckt te worden. Tu quoque; si sapis; Doet ghy oock soo (seyt hy) zijt ghy wijs. Ende dit bewijst die schilderije van S. Bernardt, daer hy alle de instrumenten van der Passie Christi, in sijne armen als een bondel is omhelsende: met dese sententie daer by ghevoeght, uyt+ der Cantijcken ghenomen: Fasciculus myrrhae dilectus meus mihi: inter vbera mea commorabitur: Mijnen beminden is my als een busselken van myrrhe: dat will'ick altijdts op mijn hert en borst draghen. Ende dat is de passie Christi altijdts danckelijck ghedachtigh wesen- ende sy selfs daer mede verstercken.

Hoemen sy seluen in allen noodt van tribulatie en teghen-spoedt

met de passie Christi behelpen magh ende moet, als met een ghereedt crachtigh remedie, dat leert ons Sinte Peeter, aldus: Christo igitur passo in carne, & vos eadem cogitatione armamini: Aenghesien+ dat Christus selue in sijn lichaem soo gheleden heeft, weest ghylieden oock, deur sulcks te ghedencken, als wel ghewapent, teghen alle lijden in patientie.

 
Hebt het cruys en lijden Christi, in uwe ghedachten:
 
Soo sult ghy v wel van onverduldigheydt wachten.

[E] De coninck Dauid, als een sonderlinghe figure Christi, ouer de+ beke Cedron ghevlucht zijnde, en gaende al schreyende, bloots-voets, ende met ghedeckten hoofde, heeft sijn lijden verduldelijck ghedragen, ende nam entlijck het verwijt, ende groot laster dat Semei hem naer-riep, segghende: Egredere, egredere, vir sanguinum, & vir Belial: Gaet uyt, gaet uyt bloedt-ghierighen man, ende duyuelsche mensch. Als Abisai een vroom Capiteyn van Dauid, om desen schimp en laster, Semei t'hoofdt af slaen wilde, soo heeft hem de coninck wederhouden, segghende: Dimitte eum, &c. Laet hem vrij gaen, ende laet hem gheworden: het is Godts wille soo, die't soo laet gheschieden.

[F] Soo heeft Iob oock een sonderlinghe exempel van patientie ghegeuen,+ als selfs sijn eygen huys-vrouwe hem quelligh viel, ende als vervloeckte, in sijnen meesten noodt, ende allende, sittende opden misthoop.

Soo hebben de Apostelen ende ander Heylighen hun met de passie Christi ghewapent: ende midts dien in alle hun lijden wel ghemoedt gheweest. niet alleen sommighe van dien naer d'exempel Christi oock ghecruyst wesende, maar al het lijden Christi in t'herte draghende, als oock S. Franciscus de principale litteeckenen in sijn lichaem, S. Clara de monte Falco, de instrumenten der passie Christi uytdruckelijck in t'herte gheprint hebbende. Met reden roert ons dit. Want, hebben de Heylighen in d'oude Testament sulck een patientie ghehadt, eer sy sulck eenen spieghel ende openen boeck der passie Christi hadden, ende daer naer de Heyligen des nieuwen Testaments hun soo cloeck ghedraghen, hoe veel te meer behooren wy patientie te leeren, als die exempelen van veur-gaende ende naevolghende Heylighen hebbende, ende sonderlinghe in hem, die't al uyt liefde van ons gheleden heeft!

Ghebedt om patientie te crijghen.

GHy hebt ons, o Heere Iesu, deur v lijden verlost en gheleert: Laet v Heyligh cruys soo mijn herte deur-printen, dat ick de vrucht uwer passien ghenieten magh: ende uwe voet-stappen deur patientie oock naer volghen in't lijden, op de beloofde sekerheydt, van met v te verblijden. Amen.


Vorige Volgende