Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. LVIII.

 
VVat doe hy, die my quelt, met lieghen, en bedrieghen?
 
V schipken hy versnelt; en doet ter hauen vlieghen.

+DE nature heeft wonderen raedt ghehadt, dat sy d'alderbeste, crachtighste, en costelijckste saecken, met eeuigh uytwendigh cleedt oft decksel, t'welck niet seer behaghelijck in d'ooghe en is, bedeckt en verborghen heeft. Als goudt, siluer, peerlen, ghesteenten, costelijcke specerijen, ende derghelijcke andere, die in haren uytersten rock, niet seer cierlijck noch bevalligh en zijn: maer ter contrarien seer leelijck ende verworpelijck. Alsoo is niet tribulatie, verdriet, onghelijck, teghen-spoedt, ende versmaedtheydt. Onder al welcke dinghen, luttel menschen gheloouen, wat grooten schat, rijckdom, saligheydt, ende gheluck, datter schuylt ende in te vinden is, veur de ghene diese weten te ghebruycken.

+Daerom, den meesten deel der menschen, het uytwendigh habijt en schijn der tribulatie en teghen-spoedt aensiende, zijnder af vervaert, ende loopender af wegh: die schouwende als haerlieder meeste quaelijck-vaert. Maer, die beter bedacht zijnde, weten watter onder schuylt, die soecken en beminnen sulcks. Eens-deels, om dat Christus sulcks als d'alderbeste ende t'salighste vercosen en aenveerdt heeft, in sijn leuen (t'welck een groote saecke is: sijnen Heere daer in eenighsins ghelijck te wesen) ten anderen, om de groote bedeckte saligheydt en wel-waert, die deur al-sulcke saecken te crijghen is.

Onder het quellen, belieghen, ende bedrieghen, wordt oock alle teghentheydt [A] en lijden begrepen. Dese en doen alleen gheen quaedt, [B] maer dat meer is sy helpen v ten eeuwighen leuen. Het welcke de [C] antwoorde niet een ghelijckenisse bediet, van een schipken, dat [D] goeden windt heeft om veurspoedelijck te comen daer't henen seylt, dat is, tot sijn behoorlijcke hauen. Want onse siele, werdt soo, deur quellinghe, en verdriet dat onsen naesten ons aendoet, oft van waer het oock comt, als met spoedighen windt, ter hauen des eeuwighs leuens, deur dese woeste, groote, ende onghestadighe zee des weerelts, ghedreuen.

+Dit comt wel ouer een, met t'ghene dat S. Gregorius schrijft: Onse siele is in dese weerelt, als een schip teghen stroom op-varende: [E] d'welck t'eener plaetse niet en can blijuen stille staen: want het altijdts metten stroom neder-waerts ghedreuen wordt, ist dattet sijn beste niet en doet, om altijdts ten hooghsten op te varen. Onse na-

Adversa Secvndant. 58.



illustratie

 
Ecquid agunt, qui me fallunt, agitantque, notantque?
 
Ad portum impraegnant flabis tua vela secundis.
 
 
 
Wat doet hy, die my quelt, met lieghen, en bedrieghen?
 
V schipken hy versnelt, en doett ter hauen vlieghen.
 
 
 
Fait on par le blasme, Grand'plaise a mon ame, Quad i'endure a tort?
 
Le tort, et l'iniure, Que le iuste endure, Le meine a bon port.

ture, als een stroomende water, trekt ende drijft ons altijdt van+ selfs neder waerts, ende achter waerts. het gaet soo ghemackelijck, en sonder arbeydt: maer het eynde is, versmooren tot in de diepte des helschen vloedt. Daerom, alsmen op-waerts, ter deughdt, ende tot meerder volmaecktheydt hem seluen stouwen en sturen wilt, de nature met gheweld teghen-staen en verwinnen: soo ghevoelt-men oock dat nature teghen creunt, haer seluen als baren om hooghe teghen op-heffende: want sy totter deught, en perfectie des heylighs leuens, als teghen stroom, en teghen haeren ghewoonelijcken loop ghedreuen werdt: t'welck sonder grooten arbeydt niet en can gheschieden.

Daerom, ghelijck iemandt in sulcken noodt ghestelt zijnde, hem verblijdt, als hy goeden windt crijght, die hem behulpigh is: alsoo moeten wy oock, alsmen ons quelt, belieght, bedrieght, quaedt van [F] ons seght, ende meest achter-clap. Want, dat is op-recht goeden windt, die t'schip van achter aen comt ghewaeyt, om veur-waerts te varen. Sulcks ist al datmen iemandt achter rugghe seght. Ende al ist dat ons sulcks al schijnt somtijdts seer contraire te wesen: nochtans ist al behulpelijck tot onse veur-nomen vaert.

Hier toe dient, dat S. Paulus seght: Omnia cooperantur in bonum,+ his qui secundùm propositum vocati sunt sancti: Alle saecken wercken mede, ende helpen de goede, die tot heyligheydt des leuens gheroepen zijn, tot goedt ende tot veur-spoedt. dat is, het keert ende slaet hun al ten veur-deele, en tot ghewin. Soo oock de wijse ervaren schip-lieden hun weten te behelpen met contrarie windt: wetende te laueren, en windt te halen: emmers dat sy't al in d'beste keeren, tot eenighen voort-ganck. Soo schrijft ende ghetuyght S. Augustijn van+ sy seluen: dat hem vele dinghen binnen sijnen leuen ouerghecomen zijn, die hy als-dan veur seer quaedt, ende hem contrarie hiel, die nochtans (soo hy nae-maels bevonden heeft) hem seer goedt, veur-spoedigh, en saligh gheweest hebben. Soo datmen hem daer in verlijden soude, alst gheschiedde, waert datmen als-dan bevroedde en wist, t'goedt en t'gheluck datmender naemaels in vindt.

[G] Nu voorts, hoe d'water ten tijde van de Diluuie hoogher wies en+ clam, hoe oock de Arcke van Noe naerder den hemel rees en hief, deur de wateren hoogher en hoogher op-gedreuen zijnde: alsoo comen wy [H] naerder Godt al maghtigh, ende ons Vader-landt, dat is, de hauen van d'eeuwigh leuen, hoe onse tribulatie, tentatie, en lijden, op deser weerelt, meerder is, ende hoogher op rijst. Want die heffen ons schipken soo vele te hoogher, hoe de baeren meerder zijn.

Dat de antwoorde seght, dat alsulcks ons schipken doet vliegen, reden is dese: want het oock veur sterck-blasende winden dient.

Want, al wel doende gaet het schipken ons leuens voorts: maer, met bouen dien noch quaedt te lijden, soo vlieghet als eenen pijl uytten boghe. Dit is de cortste vaert, ende de sekerste strecke, die de Heylighen in dese wilde zee des weerelts ghekosen hebben, om te eer daer te wesen, daer sy weten, datmen eeuwelijck blijuen sal, alsmender slechts gheraecken can: wel wetende, dat sy ons goeden dienst, en groote vriendtschap doen, die ons daer-waerts (als deur den cortsten wegh) helpen, ende de hanen versekeren.

+Hier toe dient seer wel het exempel van S. Alexius, van edelen Romeynschen gheslachte gheboren. Dit heeft desen veurspoedighen teghen-spoedt wonderlijck waer-genomen, ende isser wel mede ghevaren. Want, bouen de ghewillighe armoede, die hy aen-nam, broodt in vremde landen bedelende, ten eynde t'huys comende, is als een arm pelgrim van sijn eyghen ouders ontfanghen, ende in een verworpen hutteken laten woonen: daer hy alsoo seuen-thien iaer lanck, hun onbekent, ghewoont ende hem ghehouden heeft. Binnen dien middelen tijde, vande knechten en maerten bespot, begoten, beloghen, ghestooten, ghesmeten, ende met alle schimpernije ghequolen zijnde, sonder claghen, sonder murmureren, maer al stillekens draghende, ende in sijn herte hem in als, als in groot ghewin en veurspoedt verblijdende: soeckende Christum in lijdsaemheydt ende versmaedtheydt naer te volghen, ende corts te meer metten seluen te verblijden. Ende met soo spoedighen windt ter hauen van d'eeuwigh seuen comende, deur de poorte des doodts, alst eyndeken dan dit steruelijck leuen, soo heeft het Godt almaghtigh laten kennelijck worden, dat hy den sone vanden huyse was.

+Nu eens hier oock een exempel van vrouwe-persoonen by ghevoeght: namentlijck van eene, die sulcken veur-windt van laster, verwijt, en quellinghe ghesocht heeft, ende wonderlijck ghevonden. Daer was ten tijde van S. Athanasius, te Alexandrien, een edel matrone, die van desen H. bisschop een weduwe begheerde te hebben, van de sulcke die metter aelmoessen der kercke onder-houden wierden, op dat sy die houden en dienen moghte, om soo daer mede te verdienen. Ende, soo hy haer een van d'alderbeste dede hebben, sy claeghde dat sy niet vercreghen en hadde, sulcks als haer herte begheerde. Dese dan weder-nemende, gaf hy haer cen ander, d'alderonbestierighste, ende quaedtste wijf vanden hoope. Soo dat, als die goede edele matrone dese arme weduwe met alder soetigheydt ende goedthertigheydt diende, in cost, cleederen, ende daghelijcksche noodtdruftigheydt: soo en creegh sy niet anders, dan ondanck, opspraeck, onweerdigheydt, verwijt, en vloecken, veur haer moeyte: iae oock somtijdts noch slaghen daer-en-bouen. Des heylighe vrouwe, haer

daer in (als in goeden windt ende veur-spoedt) verheughende, is tot S. Athanasius ghecomen, hem seer bedanckende van de goede ghevaerte, dat hy haer soo goede een oorsaecke verleent hadde, om daghelijcks soo vele te verdienen: ende te spoedigher eens ter hauen van d'eeuwighe ruste aen te comen.

Dit waer ons oock soo wel doenelijck, als sulcke gheweest is,+ waert dat wy alsoo goede werdeerders en iugen van saecken waren, ende weer-wijs, als goede onder-kenders van winde pleghen. Maer (soo in d'beghinsel van t'Capitel gheseyt werdt, wy aensien en vonnissen al van buyten; de tribulatie, verwijt, spot, lijden, versmaedtheydt, en zijnder al niet ghesien by onser sinnen seghelen. Wy aensien al den uytwendelijcken vuylen ghelapten rock, van sulck goedt, niet den prijs, weerde, cracht, ende deughdt, der verholen schatten in de selue. Ende des-haluen, wy scheuwen alsulcke dinghen, als quaedt: ghelijck onwijse kinderen de castaignet versooten souden, om die eyselijcke stekende schorsse, daer sy uytwendelijck mede ouertrocken zijn, van nature weghe: soo wordt tribulatie met al haer gheslachte verstooten, ende ongheacht, om dat sy inden uytwendighen schijn, vreeselijck schijnt te wesen.

Anders, wisten wy, wien dat wy met ons in tribulatie te schepe hebben, wy souden te gheruster ende te vrolijcker voort varen, deur d'midden van alle baren. Met meerder reden, dan dien, wien Cesar+ moedt gaf, in de benauwtheydt: Ne time: Caesarem & fortunam eius vehis: En vreest niet, seyt hy, want ghy voert Cesarem, en sijn fortuyne. Maer wel anders luydt in onsen ooren de voys Christi: Ego sum, nolite timere: Ick ben't: en vreest niet. Ick ben met ulieden+ in tribulatie: Ick sal u-lieden verlossen, ende in glorie mijn saligheydt+ gheuen.

Ghebedt om lijdtsaemheydt in tribulatie.

Mijn herte, o Heere, snackt naer v, als een hert naer de fonteyne, ende als eenen visch naer t'water: wanneer sal ick doch tot v gheraecken? Laet my alle tribulatie patientelijck lijden, ende als goeden windt te bate nemen: op dat ick te eer ter saligher hauen comen magh. Want, Hoe langher hier, hoe spader daer. Amen.


Vorige Volgende