Christeliicken waerseggher

[p. 182]

Cap. LV.

Ist soo quaedt, achter-clap te hooren oock alleen?

Sprekt oft hoort sulcken snap, soo knaeght ghy beyd' een been.

⁺OM dat de veur-gaende antwoorde, veur den lesten raedt gaf, van daer te gaen, oft emmers den achterclap niet te willen hooren: Daerom vraeghtmen nu, oft soo quaedt is, alleen te hooren. De Wijse-man seght noch meer, alst soo comen moghte, ghelijck't som-wijlens ghebeurt, datmen den achter-clap in geender manieren en can beletten, noch oock van daer gaen om seker geender manieren en can beletten, noch oock van daer gaen om seker geender manieren en can beletten, noch oock van daer gaen om seker beletselen, bedwonghen zijnde te blijuen ende te hooren: Als-dan wat ⁺ raedt? Sepi aures tuas spinis: & linguam nequam noli audite: Vlecht [A] eenen doornen tuyn om v ooren, ende en wilt de quaede tonghe niet hooren. Hoe salmen dat doen?

Als-dan zijn v ooren met eenen doornen tuyn bevrijdt, als hy die t'quaedt sprekt, gheenen toe-ganck en heeft tot v ooren: maer deur t'ghesichte, deur v ghelaet, woorden, ende deur v ander manieren van doen, daer ghy mede toont, dat ghy't niet gheerne en hoort, soo werdt hy ghestraelt, ende af-ghestooten, als oft hy t'allen canten doornen inden wegh vonde, al daer hy aen v soeckt te gheraecken, om v sijn quaedt in d'oore te schieten, deur sijn quaedt spreken.

Bouen dien, als ghy de doorne croone Christi Iesu, soo in t'herte, ende ghedachten hebt, al oft ghyse aen v hoofdt, totten ooren ingedruckt hadt: oft oock de vreese Godts, ende de vier uyterste, oft andere der-ghelijcke puncten, soo ghedachtigh zijt, dat ghy uyt sulcks v seluen als doof maeckt, aen-gaende het quaedt te hooren: soo zijt ghy bevrijdt, al seyde-men eenighen achter-clap in uwe tegenwoordigheydt, om niet te hooren, dat is, om gheen schuldt, oft hinder daer van te behalen: als ofter een doorne haghe veur v ooren ware, die't al af keerde.

⁺Het is als-dan oock soo vele, als oft ghy v ooren met was ghestopt [B] haddet, ghelijck Vlysses aen sijn soldaten dede, om alsoo de perijckelen der meer-minnen sanck (soomen seyt) veur-by te varen. Dit oock soo vele, als oft ghy v vingheren in d'ooren staekt, om dien schadelijcken voys niet te hooren. Dat is oprechtelijck, al hoorende doof wesen. noodtsakelijck moetende hooren, ende deur patientie, ende bewaernis der conscientie als doof zijnde.

Nu dan, hoe quaedt ist, achter-clap te hooren alleen? dat is: ghehoor te geuen, met sijnen dancke de ooren biedende, ende soo, eens wesende met sen seggher. Hoe quaedt is dat?

+ Achterclap hooren, quaedt.

+ Eccli.28.

+ Homerus lib. 12.Odyss.

[p. t.o.182]

Avribvs aeqvè ac lingva detrahitvr. 55.

Quisquis amat dictis absentum rodere Vitam. Hanc mensam vetitam nouerit esse sibi.

Quid magnum, solas mala verba admittere in aures?
Mornus hic est, auidâ Momum qui combibit aure.

Ist soo quaet, achterclap te hooren ooc alleen?
Spreeckt, oft hoort, sulcken snap: soo knaecht ghy beyd' een been.

Quel mal qu'on l'escoute, Dont la langue esgoute, Son mortel verun?
L'enuieuse oreille, Aura la pareille, Du causeur malin.

[p. 183]

[C] De antwoorde is goedt ende seker: te weten, Die 't sprekt en hoort, knaghen beyd' een been. Die ghelijckenis is ghenomen, van twee honden, die aen een been knaghen. Niet aensiende dat den eenen den anderen begrijnts ende benijdt: maer dat sy euen ghelijck staen, ende euen dapper in d'werck zijn, om het been op te eten: soo wercken sy beyde t'samen, den spreker ende den hoorder, tot verderuenis vanden derden, daer sy mede onledigh zijn. Dit accordeert met t'ghene dat S. Paulus sprekt, als hy seght: Quòd si inuicem mordetis & comeditis, videre⁺ ne ab inuicem consumamini: Ist dat ghy-lieder d'een den anderen bijt en eet, siet toe, dat ghy van malckander niet vernielt en wordt. D'eerste in alle spijse, is bijten: sulcks is, met een haestigh woordt iemandt eenen snauw gheuen. Het tweede is eten, dat is knauwen en swelghen: soo ist, alsmen met achter-clap, schimpighe woorden, twist, ende tweedraght, d'een den ander lastert, ende vermindert. Daer naer volght het leste, dat is verteeren, ende de spijse consumeren, soo't Latijnsch woordt luydt. Het welcke gheschiedt, alsmen deur quae-sprake d'een den anderen oft in name en faem, oft in sijn goedt, en tijdelijck wel-varen, maer aldermeest in de conscientie, en siele, veur Godt te niete brenght: dat is, in quaden staet stelt, in staete van d'eeuwige verderuenisse. Waer van de Prophete Dauid⁺ seght: Mors depasceteos: De doodt salse af-weyden, ende op-eten. Daerom vermaent ons seer wel de Wijse-man, sulcke schroomelijcke maeltijden ende etinghen te schouwen, aldus: Noli esse in conuiuiis⁺ potatorum: nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt: En weest in de maeltijden der dronckaerts niet: noch in de slemperijen, oft brasseringhen, der ghener die vleesch t'samen te veuren brenghen, om te eten. Carnes ad vescendum conferre, est in collocutione derogationes vicissim in proximorum vitam dicere: Vleesch t'samen by brenghen, om te eten (seyt S. Gregorius)⁺ dat is in t'samen couten deur achter-clap, by ghebeurte, als ouerhandt, op d'leuen sijns naestens spreken. Ende, des-haluen, daermen vleesch eet, daer knaeghtmen oock ghemeyndelijck de beenen. Daerom, die achter-clap sprekt ende hoort, die sitten metten tanden in t'vleesch huns naestens: oock de beenen knaghende, in't nauwe onder-soecken en vonnissen sijnder deughden, en goede vrome wercken, die als de beenen de reste zijn onder-houdende.

[D] Op desen seluen sin wast, dat S. Augustijn bouen sijn tafel dese⁺ twee verskens stelde, in't ghesach sijnder gasten:

[E] Quisquis amat dictis absentum rodere vitam:⁺

Hanc mensam vetitam nouerit esse sibi.

Soo wie eens anders leuen hier wilt beknaghen,

Die magh wel elders den cost gaen beiaeghen.

+ Galat.5.

+ Psal.48.

+ Prou.23.

+ Gregor.

+ S. Augustijns vondt, tegen achter-clap.

+ Augustin.

[p. 184]

Te kennen geuende met dat op-schrift, aen alle die tot sijnder tafel quamen, dat sy hun wachten souden, van besigh te wesen met quaedt te spreken van die absent waren, en van allen achter-clap- oft, dat sy daer noch plaets noch dagh en hadden, en vertrecken souden.

Als een seer quade costuyme zijnde, als-men aen tafel gheseten is, om t'eten en te drincken, sulcks als daer ter tafel ghestelt wordt, dat men dan gaet by brenghen, ende metten monde roeren, de ghebreken van andere menschen. Het welcke hy oock noemt eens anders leuen beknaghen, soo onse antwoorde sprekt.

Met dus-danighe maniere van spreken, toont-men, als met eenen natten vingher, de argheydt, onmenschelijckheydt, ende schroomelijck mis-bruyck, dat inden achter-clap ghelegen is, soo in t'hooren, als in t'spreken, al en schijnet maer spel ende ghenoeghte te wesen: maer het eynde sal't ons wel naders wijs maecken, ist dat wyt niet en laeten. Wat moghtmen claerder en stercker ghetuyghenis wenschen, van t'quaedt dat in t'spreken, ende oock in t'hooren van achterclap gheleghen is, dan dat ons S. Bernardt, met een grouwelijcke⁺ sententie gheeft: aldus: Detractor, & libens auditor, vterque diabolum portat in lingua: Den achter-clapper, ende den ghewillighen hoorder, draghen beyde den duyuel op hun tonghe. Want de hoorder, deur sijn ghewilligh toe-hooren, is de oorsaecke en cause, dat den anderen t'quaedt sprekt: dies werdt hy met hem een gherekent. Ghelijck die den dief herberght, duyckt, oft sijn diefte af-coopt, bewaert, oft mede-deylt, die wordt metten dief gherekent ende gestraft: want waerender gheen sulcke, daer en waren gheen dieuen: al-soo waerender gheen hoorders van achter-clap, daer en waren oock gheen segghers.

⁺Sint Hieronymus seyt oock sijn goed-duncken op dit stuck, in dese voeghe: Ruinam vtriusque quis nouit? Tam scilicet eius qui loquitur, quàm illius qui audit loquentem? Wie weet oft begrijpt den val van dese twee? soo des ghenes die sprekt, soo des ghenes die den sprekenden aen-hoort. Want achter-clap spreken, oft achter-clap hooren, welck van tween t'quaedste, en t'doemelijckste is, dat en is niet licht om t'onder-scheyden. Te kennen geuende, dat sy beyde soo ghelijckelijck daer in den vyandt vander hellen dienst ende vriendtschap doen, dattet quaedt om segghen waer, wie de naeste is, wie sijnen naesten, ende sy seluen schadelijcker is, ende meest sondight.

Ist soo (soo't is) elck sluyte dan deure en venster toe, als sulck een roere op staet. dat is, Elck beware mondt en ooren, als achter clappers sulcken brandt beghinnen t'ontsteken, met haer-lieder quade tonghe: t'welck nu een seker saecke is, met datmen erghens neder gheseten is.

+ Bernard in Sermon.

+ Hieron. Achterclap spreken, en achterclap hooren, euen quaedt.

[p. 185]

Merckt eens den wijsen vondt, ende raedt, van dien wijsen Agesilaus,⁺ coninck van Lacedemonien. Soo wanneer hy eenighe hoorde andere seer mis-prijsen, oft prijsen: soo hadde hy veur raedt, en costuyme, niet min te bemercken, wie ende hoedanigh sy waren die't seyden, als van die't gheseyt wierdt. Te kennen gheuende, dat achterclappers meer haer selfs sieckte en quaedt baren, en kennelijck maecken, dat waerachtelijck de ghebreken van andere. Ende soo doende, crijghen sy cleyn vente, ende cleyn ghewin.

Vespasiaunus en Titus haetten soo de lasteraers, ende achter-clappers, als eenen hoop, die ter quaelijck-vaert der ghemeynte schijnt gheboren te wesen, dat syse in d'amphitheatre deden gheesselen, ende ten toone rondts-om leyden, op dat alle andere hun van sulcks wachten souden.

Ick wille hier, als met een vingher, aen-wijsen, waer in⁺ dat ghemeynelijck bedroghen werden de ghene die achter-clap hooren, ende gheloouen. Als iemandt soo stout, ongheducht, ende argh van inborste is, dat hy quaedt derf versieren, hoe groot dattet zijn, en van wien dattet oock zij: hy vindtter terstondt die't gheloouen, ende voort segghen, als een seker saecke. Hoe comt dat by? Het bedrogh light hier in, dat-men eer ghelooft, t'quaedt dat desen vanden anderen seght, dan dat desen lieghen moghte, en t'selue versieren. Dat dit den toe-hoorder bedrieght, dat blijckt daer aen, dat hy terstondt peyst, ende oock seght: Dien heeft het gheseyt: waerom soud' hy lieghen? Maer, waer't datmen daer teghen peysde: Waer-om soude dien anderen sulcks doen, t'welck van hem niet te gheloouen en staet? Dan soude-men (al-soo denckende) tegen den achter-clap te hooren, te beter bevrijdt zijn. Want, waer-om ist meer te gheloouen dat dien anderen sulcks soude willen doen, dan dat desen iet soude willen versieren oft lieghen?

+ Plutarch. in Apopht. Lacon.

+ Ghemeyne faute, in achterclap te gheloouen.

Ghebedt om den achter-clap gheen ghehoor te gheuen.

Ick dancke v, o Heere, dat ghy my de gratie ghegheuen hebt, van mijne tonghe en mondt te besnijden: maer, op dat ick my deur eens anders quaedt spreken niet en besmette, wilt mijne ooren met uwe vreese bevrijden. Amen.