Christeliicken waerseggher

[p. 158]

Cap. XLIX.

VVat doen de moeders op, die haer kinders bederuen?

Sy spinnen strick en strop, daer sy aen sullen steruen.

⁺Midts dat ghemeynelijck de moeders meerder affectie [A] tot de kinderen hebben dan de vaders, daerom pleghen sy oock die meer te bederuen: ende om beter te segghen, met een sotte liefde te behaten, dan de vaders. Soo doet de simme, die haer ionghen, uyt grooter [B] liefde soo stijf omhelst ende aen haer borst douwt, dat syse dickmael al cussende doodt perst. De Wijse-man gheeft met een sententie seer wel te kennen het profijt der castijdinge, ende de schade ⁺ van slappigheydt, aldus: De roede en straffe die geuen wijsheydt: maer een kindt dat t'sijnen wille ghelaeten wordt, dat maeckt sijn moeder beschaemt. Hy gheeft daer mede te kennen, dat de moeders ghemeynelijck meest in de schuldt zijn, als de kinders niet en deugen: eens-deels, om dat syse self niet en castijden: ten anderen, om dat syse [C] niet en laeten castijden: maer beschermense teghen de roede, veur vader, en meester oock somtijdts tot vechtens toe.

⁺Het is een groot ghebreck heden-s'daeghs in d'ouders, dat sy somtijdts [D] aen de school-meesteren bespreken, datmen hun kinderen niet en smijte: ende dies grooten ondanck weten, als syse souden castijden. Iae oock van daer trecken, ende soecken eenen meester die de kinderen met eenen vosse-steert gheessele, soo ick eenen gheweten hebbe: ende met sachte palmen strijcke, en schoon toe-spreke, oock als sy een goede straffe, en scherpe roede verdient hebben.

⁺Hoort hoe contrarie (noch eens) dat die van Lacedemonien waren. Het was by haer-lieden een groote schande, veur eenen vader, als hy sijn kindt niet wederom t'huys een goede roede en gaf, alst quam claghen datten inde schole ghegeesselt hadde geweest. Iae, soo wie een kindt, oock vremde, niet en strafte, alst in sijn teghenwoordigheydt iet misdede: die wierdt ghevonnist de selue straffe verdient te hebben, diet kindt met sulck een stuck verdient hadde. Ende alsoo, de kinderen, niet alleen in schole en t'huys, maer oock (waert was) van eenen ieghelijcken berispt ende ghestraft zijnde, diet in t'quaedt bevondt, gheschiedet dat sy altijdts, goede, wijse, ende gheschickte ionckheydt hadden, ende soo oock des-haluen treffelijcke opcomende mannen, bequaem tot alle ampten, officien, en staten te bedienen: tot goeden standt, ende onder-houdt der Republijcke ende ghemeynte. Ende wy,

+ Sotte moeders hun kinders bederuende.

+ Prou.29.

+ Toelatentheydt, verderuenis der ionckheydt.

+ Costuyme der Lacedemonianen prijsbaer.

[p. t.o.158]

Indvlgens mater filio net laqvevm. 49.

Quid bona discingens teneros Matercula natos?
His laqueum molli perituris stamine ducit.

Wat doen die moeders op, die haer kinders bederuen?
Sy spinnen strick en strop, daer sy aen sullen steruen.

Que fait la main molle, D'une mere folle, A son ieune fol?
Pire qu'un Barbare, Elle luy prepare, Vn triste licol.

[p. 159]

ter contrarie, quade, ende boose kinderen, woester, en felder, dan wilde⁺ dieren: ende dat uyt oorsaecke, dat noch ouders noch meesters, ende veel min vremde, de kinderen vrijelijck castijden en moghen.

Van waer comt anders dat ghemeyn sprek-woordt, onder sulcke ouders: Smijt, die ghy t'eten gheeft? Ende onder de meesters heden-s'daeghs: Smijtt'ick: quijtt'ick. dat is, will'ick de kinderen castijden, soo en behoude ick niet een. Wat goedts oft hope can van sulcks verwacht worden, om den bedoruen, bedruckten, ende vervallen ghemeynen staet, op eenen beteren voet te brenghen? Ist dat t'saedt selfs bedoruen wordt, wat salmen verbeteren?

[E] De antwoorde seght, dat sulcke sotte moeders den bast spinnen,⁺ [F] om haer kinders aen te hanghen. Te weten, siende veur ooghen, hoe haer kindt den costelijcken tijdt der ionghe iaeren verquist, t'geldeken verspelt, t'quaedt van ionghs in-drinckt, vloeckt, sweert, steelt, vecht, tuyscht, oncuyscheydt aennemt, oft in eenige maniere hem ter boosheydt begheeft, sonder een woordt daer teghen te segghen: iae voetsel gheuende, in sijn quaedt beleedt. Maer, soude eenighe moeder den strop willen spinnen en draeyen, daer haer kindt eens mede soude opgheknoopt worden? Neen't, gheloou'ick wel, op die maniere niet: maer sulcke doen't nochtans waerachtelijck, die haer kinderen bederuen: want soo doende, maecken sy metter tijdt, dat sy aen een galghe gheraecken, oft emmers sulcks van rechts-weghe weerdigh zijn.

[G] Sulcks in sy seluen, bevindende, ende te kennen gheuende, eenen die te galghe-waert gingh, badt om sijn moeder eerst te cussen: t'welck hem toe-ghelaten zijnde, beet hy sijn moeder de oore af, segghende: Hadt ghy my ghecastijdt, als ick cleyne was, ick en waer hier toe noyt ghecomen. Dit verhaelt Boetius van eenen sone die ter sulcker⁺ oorsaecke sijnen vader den neuse af beet. Dit belijden oock ghemeynelijck al sulcke ghesellen, op de leere noch staende: beclaghende dat sy van haer ouders van ionghs niet en hebben ghecastijdt gheweest. Dan zijn sy wijs ghenoegh gheworden, en hoogh ghenoegh geleert, om alle andere te leeren, ende te preken, roepende veur haer teme: spieghelt u-lieden aen my: hy spieghelt hem sacht, die hem aen een ander spieghelt. Daerom, siet eens, wat een groot quaedt canmen met de weerde van een cleyn roeyken beletten, als in tijden en stonden ghegeuen wordt.

+ Slappigheydt der castijdinghe schadelijck der Republijcken.

+ Wonder ghespin.

+ Boetius libr. de discipl. schol.

Ghebedt des moeders, ouer haer kindt.

O Alderliefste Iesu, die, om ons al te samen kinderen Godts te maecken, een kindt des menschens gheworden zijt: gheeft my de gratie, mijn kindt soo te beminnen, dat ick sijn siele ende de mijne wel bewaren magh. Amen.