Christeliicken waerseggher

[p. 144]

Cap. XLV.

De vveerelt houdt den spot, met sulck' als snoo en sleght.

De vveerelt die is sot, s'en vveet niet vvat sy seght.

⁺EEn ieghelijck soeckt saligheydt en wel zijn: maer luttel bevroeden, waer in dat de waerachtighe saligheydt gheleghen is. Daerom, de Heydenen sochten in alle hoecken. D'een seyde, dat die gheleghen was in rijckdom, ghelijck eenen Cresus: maer Solon leerde hem wel anders: Soo hy oock by experientie bevondt, als hy van Cyrus ghevanghen, ende ten brande verwesen zijnde, riep met luyder stemme: O Solon, Solon! O Solon, Solon! Cyrus hem vraghende, wat hy daermede segghen wilde: hy antwoorde, dat hem Solons eens gheseyt hadde (als hy hem liet veur-staen, dat hy, midts sijn rijckdommen en macht, de gheluckighste ende salighste was) dat niemandt ten rechten saligh en moghte ghenoemt worden, oock in de hooghste maght en weelde, soo langhe als hy noch leefde. Ende dat hy nu t'selue alsoo metter daedt bevonden hadde. Des-haluen Cyrus dit oock t'hem-waerts treckende, ende wel aen-merckende, heeft hem los ghelaten, ende heerlijck sijn leuen lanck by hem ghehouden.⁺ Andere stellen de opperste wel-vaert en saligheydt in eten en drincken, ende hunne lusten te volghen: soomen ghemeyndelijck meynt dat Epicurus ghehouden heeft: hoe wel hy de ghenoeghte des gheests veur d'opperste goedt hielt: maer Aristippus de wellust des vleesch bouen al stelde. Enimers heeft Epicurus dien lof, ende sulcke mestverckens:⁺ waer van den Poete seght: Epicuri de grege porci: Verckenen van Epicurus cudde en hoop, slampampers, ende inboorlingen van t'leegh lecker-landt.

Alsoo seght de H. Schrifture, dat de menschen vander weerelt, de sulcke heeten saligh te wesen, die gheluck veur-spoedt, rijckdom, eere, vele vrienden hebben, ende sulcks, als de weereltsche menschen pleghen groot te achten. Soo sprekt den Prophete Dauid van alsulcke verdraeyde ende ongheluckighe salighe: Promptuaria eorum plena,⁺ eructantia ex hoc in illud: Haer-lieder solders, schapraepen, kisten en kelders zijn vol, soo dat sy crielen, ende van d'een in d'ander moeten verlegghen, dattet al-om ouer-loopt. Beatum dixerunt populum, cui haec sunt: Sulcke (seyt hy) heetmen saligh, die soodanighe ouervloedigheydt ghenieten: maer, al oft hy segghen wilde, het is al anders. Hoe ist dan? en wie isser op-recht saligh? Beatus populus, cuius Dominus Deus eius: Saligh is dat volck, wiens Godt den Heere

+ Ongheluckighe saligheydt des Weerelts. Herodot.l.1.Solon.

+ Epicurus. Aristippus.

+ Horat. li. 1. Epist. 4.

+ Psal. 143.

[p. t.o.144]

Mvndvs delirans, non sapit, qvae Dei svnt. 45.

At nonne hos Mundus, mera ceu ludibria, spernit?
Delirat: nec vera videt: nec iudicat aequa.

De Weerelt houdt den spot, met sulck; als snoo en slecht.
De Weerelt die is sot: s'en weet niet wat sy secht.

Toutefois la race, Du mondain rachasse, Et hait ceste voix.
Le Monde radotte, Et son humeur sotte, N'entend pas ces loix.

[p. 145]

is. dat is, die hem veur sijnen Godt houdt en dient, die Heere van al is. Want, die leert sijn volck al anders, dan de weerelt doet. Want tot sulcke, die de Weerelt gheluckigh, en saligh heet, seght hy ter contrarien: Wee u-lieden, ghy, die rijcke zijt, want ghy hebt hier u-lieder⁺ vertroostinghe: wee u-lieden die versaedt zijt, want ghy sult noch hongher lijden: wee u-lieden die nu lacht, want ghy sult eens schreyden en droeuigh zijn. Ter contrarie, saligh ghy-lieden die arm, hongherich en droeuigh zijt, etc. Tot die salighe des weerelts roept hy deur sijnen Prophete: Popule meus, qui te beatum dicunt, ipse te⁺ decipiunt: O mijn volck, die v saligh heeten, die bedrieghen v: ende sy verderuen den wegh onder v voet-stappen: soo dat ghy, dien wegh ingaende, ter eeuwigher saligheydt gheensins gheraecken en cont. Alsoo S. Augustijn wonderlijck wel seyt, hier op dienende: Mundus⁺ inimicus est iis quos beatos facit: De weerelt is vyandt, vande ghene die sy saligh maeckt: wat moet sy dan noch bedrieghlijcker zijn, veur de ghene die sy maer saligh en heet te wesen?

Daer-om seght de antwoorde seer wel, dat de weerelt sot is, ende [A] deur sulcks, niet en weet wat sy seght. Want sy seght ende heet quaedt⁺ goedt, ende t'goedt quaedt te zijn. Ende dit, soo wel in t'verworpen ende berispen der acht Saligheden, die Christus self uyt-ghesproken heeft, als oock in t'betuyghen ende veur-houden der valsche Saligheden, daer sy de sinnelijcke menschen mede vertwijfelt ende bedrieght. De [B] ghenoeghte ende vreughdt der deughden versmaedt sy, als d'aldermeeste bitterheydt en droefheydt. Ende dit al naer de bedrieghelijckheydt [C] haerder weegh-schale en balance: daer deughdelijcke saecken van [D] gheenen ghewichte oft weerde en schijnen te wesen. Maer den swaren arbeydt ende bitter verdriet, in de lastighe ghenoeghte des weerelts en hoogheydt, die heet sy al blijdtschap, weelde, en saligheydt. Dese dinghen zijn by haer al van grooten ghewichte. Ende sy en siet niet, binnen dien, dat sy die te hoogherten hemel-waert verheft, die sy als te licht wesende veracht, ende dat sy die te meer ter helle-waert druckt, die hy schijnt groot en ghewichtigh te maecken. Niet denckende, dat [E] Godt van contrarien sinne en sede is: de ootmoedighe verheffende, [F] ende de hoouerdighe vernederende.

O sotte weerelt! hoe luttel weet ghy wat ghy al seght! Maer wat⁺ wonder ist? deur den duysteren nacht van uwer onwetentheydt, deur t'moorigh slijck uwer vuyligheydt, deur d'onhelpelijcke verblindtheydt uwer ijdelheydt, ende sotte eyghen liefde, soo en siet ghy niet voorder, dan uwen neuse lanck is: dat is, dan dat ghy met v selfs sin ende bevroeden cont begrijpen: ende binnen t'bevanck der palen van dit verdoruen landt des lichaems, ghevoelen oft versinnen cont. al dat voorder is, buyten, oft bouen sulck berijdt en bevrijdt, als

+ Luc.6.

+ Isa.3.

+ August.

+ Isa. 5.
Sot vonnis des vveerelts.

+ Dus soude men de vveerelt byden neuse grijpen.

[p. 146]

voorder dan uwen neus, dan v iugement, v verstand, en wijsheydt streckt, daer en weet ghy gheenen wegh mede. Iae, zijt oock blindt in v selfs saecken, tot inden grondt uws herten toe. Wat ist dan wonder, dat ghy van soo goddelijcke, ende hemelsche leeringhe en philosophie der acht Saligheden, soo dwaselijck sprekt, ende t'eene-mael contrarie ghevoelt ende oordeelt? Die en rekent ghy niet saligh, die arme zijn, sacht-moedigh, droeuigh, hongherich, dorstigh, en vervolghinghe lijdende: maer ter contrarie, katijuigh, ende allendigh: ende die rekent ghy saligh, die al metten winde en vloedt wel veur-waerts gaet, naer den drift ende lust des weerelts: maer ghy dwaelt.

⁺ Waer by comt die verdraeyt oordeel? de reden is dese: om dat de menschen des Weerelts onsen Heere op den bergh niet en volghen, daer hy sijn Apostelen, ende ons allen, dese acht Saligheden gheleert ⁺ heeft. Aldus seyt S. Ambrosius: Turba non sequitur ad excelsa, non ascendit ad sublimia: De schare des volcks en volght Christum op de hooghden niet, noch en climpt op de gheberghten niet. Dat is: Sy en soecken noch en beminnen hemelsche leeringhen noch ghewercken niet, daer de volmaecktheydt ende Salighen gheleert ende beleeft worden. Maer sy blijuen beneden in t'slijck ende ghemack van aerdtsche sinnelijckheydt: t'verstandt niet op-heffende tot salighe aenmerckinghen, noch oock de handen slaende tot deughdelijcke oeffeninghen⁺ Sapientia non habitat in terra suauiter viuentium: Dese wijsheydt en woont in d'landt der sachte en wellustelijck leuende niet.

⁺Gheen wonder en ist dan, dat de dralende weerelt, sulcks noch en smaeckt noch en raeckt, dat haer t'eene-mael vremd is: om t'welck ter weerelt salighlijck te vercondighen, Christus de eeuwighe wijsheydt des Vaders selue uyt de scharen des volcks, met sijn uytghelesen leeringhen ende discipelen, opden bergh, (dit oock selue Christum beteeckende) hem was vertreckende. Ende leerde dit al sittende, als om met groote rijpe bedachtenis te spreken. Hy heeft sijnen ghebenedijden mondt open ghedaen, die te veuren den mondt der Propheten gheopent hadde, ende daer deur ghesproken: ende heeft soo sijnen eyghenen mondt nu open doende, dese Saligheden als salighe conseruen, crachtighe medicinen, en hemelsche lauenissen, tot troost deser bedruckter weerelt laten uyt-vloeden.

⁺ Den reuck van dese soete costelijcke balseme en olie, eens ter weerelt uyt-ghestort zijnde, wonder ist, hoe die haer cracht in de herten van menigh mensche ghetoont heeft: soo iongh-mans, soo ionghe dochteren, wien t'herte noch vrij ende onbelemmert was, van des weerelts wellustigheydt, ende bereedt stondt, om in eens oft in anders ghetrocken te worden: die al t'samen kenden en seyden metter herten, t'ghene dat de bruydt der Cantijcken (aller haerder patronesse)

+ Matth.5.

+ Ambr.

+ Iob 28.

+ Aerdtsche sinnen, en begrijpen de vvare saligheydt niet.

+ Cracht van Christus soetigheydt.

[p. 147]

seyde: roepende tot onsen Heere Christum Iesum, der minnender sielen bruydegom: Oleum effusum nomen tuum: Propterea adolescentulae dilexerunt te: Uwen naem is als een uyt-ghestortte welrieckende olie: Ende daerom ist, dat de ionghe herten v soo beminnen, ende op den reuck uws soetigheydts soo naer loopen.

Hoe vermakelijck ist het leuen der Heylighen te deur-loopen, ende te aen-mercken, hoe vierighlijck sy Christum, soetelijck ende sterckelijck treckende naeghevolght hebben! Dit gheluck, dese saligheydt ende weerdigheydt heeft S. Bernardus, S. Dominicus, S. Thomas⁺ van Aquinen, ende soo menighe andere ionghelinghen van grooten huyse, also oock S. Agnes, S. Cecilie, S. Catharine, ende duysent sulcke, meer gheacht, dan al den rijckdom, hoogheydt, edeldom, ende gheluck, d'welck sy behouden en becomen moghten. Soo heeft oock Paula, die rijcke, edele, en maghtighe Romeynsche weduwe, ende haer dochter Eustochium, met meer andere, ten tijde van Sinte Hieronymus, beproeft, ghesmaeckt, en wel ghevonnist, ende noch beter metten wercke betuyght. Dit ghetuyghen sy alle, die noch hedens-daeghs metter daedt bevinden, dattet de meeste saligheydt is, oock opder aerden, de hemelsche saligheydt soo naer alst moghelijck is hier te proeuen, ende nae te volghen. De sotte weerelt, met haere betoouerde minnaers, ende dulle minnaressen, spreken anders, want sy den smaeckt ende reuck deser soete saligheydt niet en hebben.

+ Versmaders des vveerelts.

Ghebedt tot versmaedtheydt des weerelts rel.

VErleckert mijn herte, o Heere, met de soetigheydt uwer salighe leeringhe, op dat my van s'weerelts rellen de walghe steke: Ende dat ick, als deur v liefde droncke zijnde, naer v, sonder op-houden, loopen magh, ende de weerelt versmadende, den hemel winnen. Amen.