Christeliicken waerseggher

[p. 38]

Cap. XIII.

Hoe lieght een heretijck, al seght hy schoone vvaer?

Dat is s'duyuels practijck, sijn meester, ende vaer.

NIemandt en is soo gheluckigh van waer te segghen, oft hy en misgaet hem somtijdts: soo den Prophete Dauid seght: Omnis homo mendax: Alle mensche is⁺ loghenachtigh. Maer midts dat de ketteren oock somtijdts waer segghende lieghen, niet alleen in de ghemeyne sprake, maer oock in hun predicatie, namentlijck seker waerachtighe sententien uytter H. Schrift by brenghende (soo wy veur gheseyt hebben) soo her-nemt de vraghe dit, tot beter kennis ende aenwijsinghe, dat oock een heretijck hier in met [A] sijnen meester ende vader desen boosen vyandt ouer een comt.

⁺Aengaende d'eerste, van t'meesterschap des duyuels, seght aldus [B] S. Bernardt: Diabolus, scandalorum magister: Den duyuel is den meester van alle ontstichtinghen. Ende daer en is gheen meerder, noch ontsienelijcker ontstichtinghe oft verargheringhe, dan heresie: die de leuende steenen der H. kercke ende huys Godts, (d'welck zijn de geloouighe [C] menschen) altijdts soeckt vant ghestichte te trecken, ende hoopen⁺ van ruinen en braken daer van te maecken. Dit zijnse daer S. Paulus af sprekt, van welcke den H. Gheest veurseyt heeft, dat sy van ghelooue af-scheyden souden, aen-hoorende ende aen-hanghende de gheesten der dolinghen, ende der duyuelen leeringhe. Soo zijn dan de duyuelen haerlieder meesters.

⁺Dat den vyandt haer vader oock is, dat blijckt metten stucke: want bouen t'ghene dat int veurgaende Capittel gheseyt is, dat sy s'vyandts ghewercken doen, soo werdt dit oock deur S. Augustijn besloten: als hy die woorden Christi uyt-leght: Den duyuel is een loghenaer, ende vader der loghen: soo seght hy daerby aldus: Ghelijck Godt den vader, vader is van sijnen sone, die de waerheydt is: alsoo is den duyuel, naer sijnen val, vader vande loghen gheworden: Ende soo desvolghende oock vader van alle loghenaers: daer de ketters d'eerste gheborene af zijn, ende liefste kinderen: haren vader soo wel ghelijckende, dat, die d'een siet, die siet d'ander.

Daerom werden de ketteren oock seer wel gheheeten, Diaboli incarnati: ver-menschte duyuelen, boose vyanden in menschelijcke nature en ghedaente. Ende sy zijnt oock: want haeren aerdt, argheydt en spraeck geuent uyt: als nijdighe honden, oock d'een teghen [D] den anderen bassende, greinsende. Ende daerom: uyt hondt:

+ Psal. 115.

+ Den vyandt, der ketteren meester. Bern. in epi.

+ 1. Tim. 4.

+ Den vyandt, der ketteren vader.

[p. t.o.38]

Haereticorvm parens et magister Diabolvs. 13.

Qui fucum faciunt, mera quamquam oracula fundant?
Qua solet arte, horum stygius Doctorque, Paterque

Hoe lieght een Heretyck, al seght hy schoone waer?
Dat is sduyuels practyck: Syn meester, ende Vaer.

La Verité sainte, Est elle vne feinte, Quand ell' est en eux.
Ouy; c'est de leur Maistre, Ce viel serpent traistre, Vn tour malheureux.

[p. 39]

niet onfanghbaer. Den boosen gheest vertoonde hem eens aen⁺ Sinte Marten, als een engel des lichts, iae als Christus selue, met een purpuren cleedt ende met een gouden croone verciert, segghende dat hy Christus was, den Coninck der coninghen, ende dat hy ghecomen was om de weerelt te vonnissen. Maer Martinus, de verwaentheydt des duyuels, ende de sachtmoedigheydt Christi wel kennende, seyde tot hem: Christus heeft niet gheseydt, dat hy soo comen sal, maer met de teeckenen sijnder passie, ende litteeckenen sijnder wonden. Als hy met sulcke merck-teeckenen comen sal, dan sal ickt gheloouen. Den vyandt, die met claerheydt ghecomen was, is met stancke verscheyden. Soo comen de ketteren aenghestreken, met een schoon schijn vermomt: maer soo sy als duyuels kinderen het cruys Christi ende alle sulcke saecken haeten, soo ontdecken sy haer argheydt, ende scheyden met eenen stanck.

Desen uyt-ghelesen truck sullen wy int navolghende exempel⁺ mercken. Sabinianus, een hoofdt-ketter, sochte sijn fenijnigh boecksken op den naem van S. Hieronymus den volcke ter handt te doen, soo S. Hieronymus nu corts ouer-leden was. Maer Siluanus, bisschop van Nazaren, heeft hem van valscheydt verwonnen: op conditie, dat hyder sijn hoofdt soude laeten, ten waere dat S. Hieronymus selue morghen de valscheydt ontdeckte: t'welck soo waer het gheschiede, datter den ketter selue den cop laeten soude. T'was soo besproken, t'wierdt soo ghedaen. Want soo het ten uyttersten ghecomen was, ende den goeden bisschop onder t'sweerdt knielde, den slagh verwachtende: siet daer S. Hieronymus quam, hielt het sweerdt stil, ende berispte des ketters valscheydt, hem veur al t'volck beschaemt maeckende. Maer, dat vertoogh vertreckende, gheschiedder een meerder mirakel: t'hoofdt des ketters viel veur sijn voeten ter aerden, af-gheslaghen sonder aen te comen.

Wt dese veurseyde dinghen gheleert hebbende hoe den vyandt der ketteren meester ende vader is: blijft noch de principale vraghe te verclaeren: Hoe een ketter oock waersprekende lieght. Dit sal int navolghende Capittel gheseyt worden.

+ Sulpit. in vita S. Mart.

+ Sabellic. lib. 5. cap 4. Cyrillus.

Ghebedt teghen bedrogh der gheveynstheydt.

O Iesu, die des Vaders eeuwighe wijsheydt zijt, helpt ons teghen der dobbele gheesten gheveynstheydt: op dat ons, noch den vyandt in de ghedaente van een engel des lichts, noch sijn dienaers onder t'schijn van deughden en bedrieghen: maer dat wy in uwe leeringhe en liefde ghestadigh blijuen. Amen.