Christeliicken waerseggher

[p. 22]

Cap. VII.

VVelck is doch desen nest? de saeck is vveerd te vraghen.

Helle, en boose herte-pest: als bosschen oock, en haghen.

⁺GHelijck elck dier gheern omtrent sijnen nest is: soo cant gheschieden, ghelijckmen uyt den nest den voghel kent, datmen oock alsoo uyt het ghebroedtsel can bevroeden ende verkennen, uyt hoedanighen nest dat het voorts is ghecomen. Want, ghelijck de duyfkens ende tortelkens in gheen serpents-cuylen oft vossen-holen ghebroedt en worden: Alsoo de lammerkens ende gheytkens en worden in gheen cauernen oft speloncken der woluen oft leeuwen gheworpen: noch ter contrarie, sulcke felle ghedierten in de stallekens en huttekens, daer oock de herderkens int ghemeyne met de temme dierkens rusten, woonen, iae oock dickmael tsamen eten.

Christus seght self, dat de leughen vanden duyuel comt, als sijn ⁺ eyghen vrucht van hem ghegenereert: Cùm loquitur mendacium, ex propriis loquitur: Als den duyuel loghen sprekt, soo sprekt hy t'ghene dat van sijn eyghen comt: ghelijck een coppe-spinne uyt haer eyghen inwendighe rotheydt, als haer nature voorts-brenghende, dat ghespin uyt treckt. Soo onsen Heere noch claerlijck daer by seght: Quia mendax est, & pater eius: Want hy is een loghenaer, ende vader vande loghen.

Nu dan, den vader der loghen vonden hebbende, van welcke de ketterije de principaelste hoir is: soo ist licht den nest te vinden, daer sulcke voghelen, draecken, serpenten, met derghelijcke ghebroedtsel pleghen te nestelen (ende gheern omtrent te verkeeren. Want soomen ghemeynelijck seyt, het voghelken is gheern inden nest daer ghebroedt is. Ende soo comen de kinderen het nestken te vinden, siende waert voghelken meest omtrent vlieght ende beett: sy volghent dan van d'een ten anderen, tot dat sy byden nest comen. Is de duyuel vader der loghen, ende der ketterije, als de principaelste loghen: soo moet dan de helle den nest zijn.

⁺Dit seght de antwoorde, de welcke drij principale nesten noemt, [A] maer al uyt den eersten en meesten spruytende, te weten de helle. Van desen eersten en meesten nest moghtmen wel segghen t'ghene dat Dauid seght vanden reyghers nest. Als hy gheseyt hadde dat de musschen inde tacken der ceder-boomen nestelen souden: te kennen gheuende, deur den gheest der Prophetie, de puerheydt, gansheydt, simpelheydt, ende vreedsaemheydt der kinderen Godts, soo seght hy

+ Drij besundere nesten der ketterije.

+ Ioan. 8.

+ Helschen nest.

[p. t.o.22]

Tres diabolici nide Haereseos. 7.

Quem mihi tu nidum? Res haud indigna rogatu.
Tartara, lucifugas, nigro cum Pectore, Siluas.

Welck is toch desen nest? de sake is weerdt te vraghen
Hell; en boos herte-pest: als bosschen oock, en haghen.

De quelle voirie, Vient ceste furie, Quest-ce que ce nid?
Cachots de l'Auérne, Boys, hayes, cauernes, Coeurs gros de despit.

[p. 23]

voorts: Herodij domus dux est eorum: T'huys oft nest des reyghers⁺ is den leydsman oft prince van allen. Int goedt nemende, soo magh de geestelijcke Ouerheydt daer by verstaen worden: int quaedt, dien grooten helschen nest, die den meester maecken wilt, ende al naer sijn handt stellen.

Dit heeft Christus ghenoegh te kennen ghegheuen, als hy sijn Kercke soo fundeerde, dat oock al de cracht ende argheydt van desen nest, niet daer teghen hebben en soude. Ende uyt desen nest comt het beghinsel van alle quaedt: al-waer, als in een groote smisse, alle quade⁺instrumenten ghesmeedt worden, om de goede menschen, ende de⁺[B] gheheele H. Kercke opder aerden mede te quellen. Van desen nest comen de helsche ghedrochten, ende nestelen inde herten der boose menschen. Soo S. Ian opentlijck van Iudas sprekt, het broeden van dat quaedt ey te kennen gheuende, daer dat verdoemelijck kiecken af quam, het verraedt, ende leueren des onnoosels bloedts Christi Iesu. Cùm diabolus iam misisset in cor, vt traderet eum Iudas: Als nu den ⁺ duyuel int herte van Iudas inghestort hadde, dat hy Iesum verraden soude. Alsoo stort ende leght den vyandt int herte der menschen t'fenijn van ketterije, als een quadt saedt oft ey, om daer te broeden, ende als nieuw slanghen voorts te brenghen.

Dit versterct S. Gregorius, aldus segghende: Diabolus in reproborum⁺ cordibus, quasi in antro suo latet: Den boosen gheest schuylt inde herten der boose menschen, als in sijn hol. Ende ghelijck de ghedierten niet en nestelen dan daer sy eenighe bequaemheydt vinden, ende de selue dan noch beter schicken naer haerlieder behoef: alsoo oock den vyandt en comt in gheen herten nestelen (namelijck om daer kettersche padden en slanghen te broeden) dan daer hy van te voren eenighe ghereedschap en bequaemheydt vindt, ende die dan noch bet naer sijnen eysch schickt, soo wy int naeste Capittel sullen verclaeren, dat van quaede ende bedoruen Christenen ketters werden.

Van sulcke sprekt Godt tot Iob, seer wel tot desen veurnemen.⁺ Sub vmbra dormit, in secreto calami, & in locis humentibus: Behemoth den duyuel die rust en slaept gheern onder de schaduwe: dat is, onder t'decksel en schijn als maer een schaduwe van Christene: ende int secreet van holle rieten: dat is, int herte van ijdele menschen: Ende in wacke plaetsen: dat is in gulsighe, oncuyssche, ende dierghelijcke Christenen, die in vleesschelijcke wellustigheden ghenoeghte maeken. Van sulcke nesten, oft kettersche boose herten, lesen wy byden Prophete Isaias: Erit cubile draconú: & occurrent daemonia: & pilosus clamabit alter ad alterú: Ibi cubabit lamia: & inuenit sibi requiem: Het sal als een slaep-stede ende nest der draecken zijn: daer sullen de duyuelen d'een den andere te ghemoete comen gheloopen: ghelijckmen om-

+ Psal. 103.

+ Isaiae 54.

+ II. Nest, boose herten.

+ Ioan.13.

+ Gregor. Moral 27. cap. 17.

+ Iob 40.

[p. 24]

trent speloncken en holen van beesten siet ghebeuren: d'een gaet d'ander comt: d'een vlieght uyt d'ander in, om halen en draghen: ende om soo doende, den nest oock altijdts met het ghebroedt te bewaren. Daer sal dien rouwen ghehaerden, den eenen totten anderen roepen: als in sulck werck ende op-stel wel eens zijnde, en ghelijckelijck huylende. Daer sal dat hardt, onghenadigh, ende bedrieghlijck serpent Lamia⁺ oock nestelen. T'welck serpent (soo S. Gregorius, en S. Hieronymus segghen) een schoon vrouwen aenschijn heeft, maer seer valsch ende wraeck-ghierigh is, oock haer eyghen ghebroedt vernielende.

De Caluinisten werden by dit serpent seer wel gheleken: die nu deur sulcke treken, eerst met schoon-spreken, en blijde ghelaet: ende dan, als anders niet gaen en wilt, met felheydt, gheweldt, en wrake, seer verre den gheheelen nest besletsen en besitten. Ende daer vindt Lamia ruste. Niet eer en zijn de Caluinisten gherust oft weltevreden, waer sy comen, dan als sy al t'segghen en t'crayen alleen hebben, ende dattet al dansse soo sy pijpen: oft anders en canmer niet mede te stalle ghestaen.

⁺De derde sorte van nesten, daer den duyuel kettersche slanghen in broedt en worpt, dat zijn bosschen en haghen, ende alle sulcke eenelijcke [C] verborghen plaetsen, als oock kelders en holen. Soo Christus ghetuyght:⁺ Omnis qui malè agit, odix lucem: & non venit ad lucem, vt non arguantur opera eius: Al die quaedt voren heeft, die haet en schouwt het licht: ende hy en komt te veur-schijn niet: op dat sijn quae ghewercken niet betrapt oft bestraft en worden. Daer by comt het datmen de ketteren, als sy vanden helschen gheest ontfanghen hebben, soo siet beladen loopen, als een miere met haeren cye, oft als een hinne, soeckende waer sy stilst ende gherustelijckst haer ey sal quijt werden. Dan soudemense achter de haghen ende in bosschen vinden, metten Testamente inde handt: soo neerstelijck vurssende, ende d'een den anderen t'fenijn van ketterije en dolinghe instortenden: als oft ghy eenen hoop padde-gherecks saeght, in haerlieder boose generatie soo verwert ende vernestelt: al stillekens haer saecken doende, tot dat sy tijdt en stondt vinden, om opentlijck haer dolinghen te belijden, ende int openbaer te preken: als mette hinne caeckelende alst ey gheleght is.

⁺Sulck eenen modder-cuyl en boosen nest, was die vergaderinghe der Ariaensche ketteren te Ariminen, onder t'decksel van een Concilie, onder Constantius ghehouden, een kettersch Keyser. Int welcke de Arianen, besonder Valens ende Vrsacius, de Catholijcke bisschoppen met sulcke listen en bewimpelde woorden, onder t'schijn van te willen accorderen, ghesocht hebben te vervanghen, ende soo verre inden strick braghten, dat niet alleen de Godtheydt Christi

+ Gregor lib. 33. cap 24. Moral. Hieronym. in cap. 4. Thren.

+ III. Nest, verholen plaetsen.

+ Ioan. 3.

+ Socrates lib. 2 cap. 29. Seuer. li. 2. Anno 359.

[p. 25]

grootelijcks beschadight en wierdt: ende het besluyt des gheloofs vant Concilie van Nicen teene-mael crachteloos ghemaeckt, ende als onder den voet gheworpen was: maer oock, soo S. Hieronymus⁺ seght, de weereldt by nae op eenen bot verwondert werdt, dat sy scheen heel Ariaensch te wesen. Soo clackten Valens en Vrsacius de handen te samen, van victorie roemende, soo riepen en craeyden sy ouer-luydt, als al ghewonnen hebbende. Maer terstondt, onder den Paus Damasus, wierdt daer in voorsien, midts een Concilie te Roome houdende, daer het ghelooue vant Concilie van Nicen mede wederom bevestight wierdt, ende die schadighe wonde verbonden.

Sulcken nest was t'Concilie te Seleucien desghelijcks aenghericht:⁺ ende een vande selue stoffe te Constantinopelen, deur den vuylen Keyser Constantinus Copronymus, teghen de eere der heyligher belden.

Sulcks was dien boosen hoop der ketteren, als een Concilie te Ephesien⁺ vergadert. Daer eenen Dioscorus, als bel-hamel, den heylighen Flauianum bisschop om den hals braght. Welcke Concilie Synodus predatoria, dat is moordt-Concilie, ende roof-cuyl ghenaemt wierdt: wesende, soo Christus seyde, een speloncke der moordernaers.⁺

Elck wachte hem van dese onghestadighe dwalende swalemen onder sijn dack te laten nestelen, op dat sy hem sijn beste ghesicht, des gheloofs en gratie Godts, met hare hittighe vuyligheydt niet en benemen: t'welck niet dan met bitter galle van grooten leedtschap te her-crijghen en ware, ende sonderlinghe gratie van Godts al-moghentheydt. Ghelijck Tobias met de galle des vischs van sijn verblindtheydt ghenesen wierdt: ende dat deur hulpe en raedt des Engels Raphael: want het een Engels werck is, eenen sondaer, ende meest eenen ketter te bekeeren, ende ten rechten weghe te brenghen.

+ Hieron. contr. Luciferianos.

+ Paul. Diac. li.22. Hist.

+ Nicephor. li. 14. cap. 47.

+ Matth. 21. Tob.2.

Ghebedt teghen alle schadelijcke vergaderinghen.

GHy hebt ons, o Heer, inder Kercken onder de vleughelen uwer bermhertigheydt, als een clock-hinne haere kieckskens, vergadert: bevrijdt ons vant boos ghebroedt der argheydt ende der dolinghe: op dat ons den grooten nest der hellen niet en crijghe, maer het Rijck des hemels besitten moghen inder eeuwigheydt. Amen.