Logo DBNL
Christeliicken waerseggher (1603)

Christeliicken waerseggher

(1603)–Jan David–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. VI.

 
VVat moetmen van al die, meer schouvven dan de peste?
 
Argheydt der Ketterie, ghebroedt in s'duyuels neste.

+WT de veurgaende antwoorde heeftmen verstaen, hoe schadelijck een saecke dattet is, quaden raedt, quaedt exempel, en bouen al quae medeghesellen. Nu vraeghtmen, wan van alsulcke saecken aldermeest te schouwen is, als d'arghste van al. Ende aenghesien datmen gheen dinghen soo seer en schouwt als de peste, om dat die onder [A] alle smettelijcke sieckten de sorghelijckste is, lichst om behalen, maer quaedtst om t'ontcomen: Soo vraeghtmen watter noch argher, smettelijcker, ende meer te schouwen is, dan de pest?

De antwoorde seght: Ketterie. Ende soo ist. Want alsoo vele als de siele meer te achten is dant lichaem: soo veel te meer is de peste ende [B] doodt der sielen te schouwen, dan eenighe sieckte oft quale vant lichaem.+ Hier van heeft ons Godt ghewaerschouwt, als hy int oude Testament beval, dat de melaetsche met ghestopten ende verbonden monden souden gaen, ende uytten volcke woonen, iae sylieden selue van verre roepende, dat sy besmet en vuyl waeren: op dat niemandt deur haerlieder en soude besmet worden.

Dit heeft ons oock Christus sterckelijck bevolen, wel wetende hoe groot een perijckel dat van sulcke ghemeynschap pleeght te comen:+ als hy ons die ontdeckt heeft, ende belast wel te wachten. Want al [C] schijnen sy van buyten schaepen te wesen, nochtans (seyt hy) zijnt van binnen grijpende woluen. Wie sal met eenen wolf gaen, staen, oft willen te doen hebben? Iae wie en sal niet terstondt van dien wegh loopen? Want al ist dat Godt van eenen wolf een schaep can maecken (soo sommighe hier mede haer seluen en andere willen verstouten, om met ketters te hanteren) nochtans en moet ick daerom niet laeten den wolf te schouwen, soo langhe hy noch een wolf is. Als Godt hem in een schaep sal verandert hebben, dan sal ick hem oock daer veur houden. Maer te wijle hy noch een wolf is, soo sal ick hem houden veur sulcks als hy is, ende veur sulcks oock schouwen: iae oock niet groeten, noch eens hooren spreken: my bevreesende veur die quade+ locht ende stinkenden asem, sijnder kele ende mondt. Dese moet ick wachten en vlieden, als een open stinckende graf, daer de doodt in sit, ende haer fenijnighe schichten uytschiet. Want het fenijn vant+ serpent Aspis sit onder haerlieder tonghen en lippen: t'welck, soo den Prophete Dauid seght, niet om ghenesen en is. Ende haerlieder

Haeresis, peste perniciosior. 6.



illustratie

 
Peius letiferi vitem quid peste veneni?
 
Haeresin: hanc Stygiae nidus confouit Echidnae.
 
 
 
Wat moetmen van al die, meer schouwen dan de peste?
 
Arrheyt der Ketterie; ghebroeit in sduyuels neste.
 
 
 
Y at il de reste, Rien de plus funeste, Que peste, ou poison?
 
Ouy; c'est l'Haeresie, Qui a prins sa vie, Au nid du demon.

sprake, eens deur de oore ontfanghen, cruypt voorts en voorts, als+ den cancker, tot dattet aent herte slaet, ende den armen mensche in sijn siele doodt.

Daerom sylieder self, dit wel wetende, en versoecken noch en roepen aen d'ooren der simpele menschen niet anders dan, Comt, comt, hooret eens, hoort onsen Minister eens preken: het is quaedt datmen niet hooren en magh, etc. Dats waer: ende om dat kettersche woorden soo quaedt zijn, datmense niet hooren en magh: daerom en willickse niet eens hooren: iae oock ter seluer plaets niet comen oft blijuen daer sy zijn.

Alsoo dese S. Ian Euangelist, comende int badt, ende Cerinthum+ een ketter daer vindende, track terstondt achterwaerts, segghende tot sijn medeghesellen: Rasch, laet ons van hier gaen, op dat ons Godt met desen Ketter ter seluer plaets niet en plaghe, oft en laete versincken. Siet van sulcker stoffe, goede prouisie inde Kettersche spinnecoppe: opt eynde.

Daerom beval oock S. Paulus die van Ephesien, dat sy ouer+ haer seluen, en ouer de gansche cudde der Christenen sorghe draghen souden, hun waerschouwende van dese grijpende woluen. ende tot Titum, als tot alle andere: Haeretieum hominem, post+ vnam & secundam correptionem, deuita: Schouwt eenen ketter, naer dat hy eens, ende de tweedemael vermaent is gheweest: wel wetende, dat sulck eenen teenemael verkeert, ende verdoruen is: ende deur sijns selfs vonnis verwesen ende verdoemt.

Wt dit scherp woordt van S. Paulus en de veurgaender redenen, blijckt, hoe onwijselijck, vermetelijck, en qualijck, dat sulcke Catholijcke doen, die hun verstouten met heretijcken en suspeete menschen te conuerseren ende ghemeynschap te houden: haer siel in duysent perijckelen stellende van verdoemenisse. Want, wilt eenen volder oft bleycker, met de coolmeters oft smidts ommegaen: wat moet hy anders verwachten, dan dat hy ende sijn laeckenen swert werden sullen, in de stede van te witten? Soo seyt den Wijseman tot desen eynde: Qui tetigerit picem, inquinabitur ab ea: & qui communicauerit superbo, induet superbiam: Diet peck handelt, salder af besmet worden: ende die metten hooueerdighen ghemeynschap houdt, die sal oock hooueerdigheydt aendoen. Zijnder eenighe menschen die hooueerdigh gheheeten moghen worden, dat zijn alvoren de ketteren: want hooueerdigheydt is haerlieder moeder: soo wy noch segghen sullen.

[D] Daer staet noch by in d'antwoorde: ghebroedt in s'duyuels neste. Dat is te segghen, dat den duyuel auteur, fauteur, broeder en voeder, meester en vader van alle ketteren en ketterijen is. In teecken van

welcks, den H. Apostel Iacobus ghetuyght van haerlieden leere,+ aldus: Non est haec scientia de sursum descendens; sed terrena, animalis, diabolica: Dese leere en wetentheydt, en comt van bouen uytten hemel niet ghedaelt: maer sy is aerdtsch, beestelijck, ende duyuelsch: ende desvolghende comt sy uytter hellen voorts ghestreken. Ende dit is s'duyuels nest, daer de ketterije ende derghelijcke boosheydt in ghebroedt wordt: ende als een onsalighe vrucht ter weerelt comt: soo wy breeder in het naeste Capittel sullen hooren.

+Met hoe goede reden datmen seght, dat de ketterije meer te schouwen is dan peste, dat can bouen t'veurseyde deur dit naervolghende+ exempel verclaert worden. Soo daer eens te Roome, ten tijde van den Keyser Commodus, een onsprekelijcke peste oprees en regneerde: soo datter dickmael twee duysent menschen op eenen dagh storuen: ende dat niet alleen inde stadt van Roome, maer oock t'gheheel Roomsche Rijcke deur: uyt cause dat sommighe quaedtwillighe boose menschen, met ghelde van ander uytghemaeckt, ende daer toe ghehuert, eenigh fenijnighe ende smettlijcke dinghen strooyden, ende die sy wilden aenwierpen, ende soo infecteerden: Alsoo veel lichter, subtijlijcker, ende schadelijcker, worpen de ketteren de simpele onwetende menschen hun fenijn aen, met een decksel van minnelijcken groet ende aensprake.

Ende bouen dien, dat gaet alle pestilentiale infectie, en smette te bouen: dat, die de peste oft ander sieckte heeft, hy vande selue begheert ontslaghen ende ghenesen te worden: oock dickmael (soo+ S. Augustijn wel aenmerckt) een deel van sijnen vleessche ghewilighlijck gheuende, ende daer mede de peste veurby sendende, lieuer dan syt al teghen danck wegh neme. Maer die met dese peste der ketterije eens bevanghen werdt, hy wordt dan met noch een arghere besmet, van obstinaetheydt en hartneckigheydt: niet willende gheholpen zijn: iae, veur vyandt houdende, die hem wilde ghenesen. Ende hier deur comt het, soomen dese peste der sielen lichtelijck behaelt, ende qualijck quijt wordt, oft nauws helpelijck is: dat sy oock breeder ende schadelijcker voorts-gaet en verbreydt, dan oyt eenighe lichaemelijcke pestilentie dede: oock hoe schrickelijck dat sy waeren: het zij ten tijde vanden Coninck Dauid: hetzij ten + tijde van S. Gregorius, alsser by-nae niemandt ouer en bleef die sijn officie bedienen coste: het zij oock ten tijde van S. Augustijn, in Afrijcken, alsser int Rijcke van Masinissa alleen, acht hondert duysent storuen.

Gregorius Thaumaturgus, die berghen versettede, poelen+ dede uyt-drooghen, riuieren met sijnen stock belettede meer ouer te vloeden, de duyuelen uyt de af-goden ende uyt de menschen ver-

dreef: die van S. Basilius by Moyses ende andere Propheten, ende by de Apostelen midts sijn groot heyligheydt gheleken werdt: ende, summa, die den naem van Thaumaturgus, dat is, teecken ende mirakeldoender, om sijne wonderbaere ghewercken ghecreghen heeft: desen heeft met rechte, veur het alderwonderlijckste teecken ghedaen ende gherekent, in het uyt-roepen der peste van ketterije ende ongheloouigheydt: sonderlinghe goddelijcke cracht daer toe ghebruyckende, als teghen d'alderschadelijckste quaedt en arghste peste.

Daerom, niet sonder cause en heeft haer aen hem de H. Moeder Godts Maria met S. Ian Euangelist vertoont: die aen Sint Ian beval, dat hy desen Gregorium onderrichten soude, namentlijck int mysterie ende gheloof der Goddelijcker Nature: sonderlinghe als dien hoofdt-ketter Paulus Samosatenus de H. Kercke waer hy coste verderuende was, int iaer ons Heeren 233. soo dit Gregorius Nyssenus ende Nicephorus beschrijuen.

Desvolghende veurt excellenste sijnder wonder mirakelen, wast,+ dat desen heylighen Gregorius Thaumaturgus, nu ligghende om steruen, vraeghde hoe veel ongheloouighe datter noch binnen de stad van Neocesareen waeren, daer hy bisschop was: Men antwoorde hem datter noch seuenthien waren te bekeeren. Gode lof, seyt hy: soo veel gheloouighe en waerender maer, als ick het bisdom aenveerde.

Soo veel is dese peste der ketterije oock te neerstelijcker te schouwen, dat sy duyuels practijcke ghebruyckt, om de menschen te bedrieghen. Ende daerom en haddet dien H. Polycarpus martelaer niet qualijck veur, als hem dien hoofdt-ketter Marcion int ghemoet quam, ende met smeeckende woorden, ghelijck den vyandt aen Eua deurt serpent begost kennis te maecken, aen-viel ende + vraeghde: Nosti me? Kent ghy my wel Polycarpe? Iae ick, seyde hy: Agnosco primogenitum Satanae: Ick kenne v seer wel, seyt hy: ghy zijt als eenen eerst-gheborenen des duyuels. ende en wilde hem noch sien noch hooren: ons leerende, hoemen sulcke besmette gheesten schouwen moet.

Ghebedt teghen Ketterije.

O Alderbesten herder, ende beminder uwer schaepen, wilt uwe heylighe Kercke veur de grijpende woluen bevrijden: op dat wy de smettelijcke peste der ketterije schouwende, in de suyuer waerheydt der Christen Religie leuen en steruen moghen. Amen.


Vorige Volgende