Volksleesboek voor middelbare en lagere scholen en Vlaemsche huisgezinnen

[p. 339]

XXVI
Vorstinnen van Belgie.

Dat vrouwlyke in de vrouw (hoe zal de kunst het noemen)?
Dat ons altijd bekoort, dat wij zoo gaarne roemen:
Het leent der rijksvorstin de zoetste aanminnigheen,
En blinkt door 't ruwe kleed der schaamle werkvrouw heen.

Spandaw, de Vrouwen.

Het is een in der daed merkwaerdig schouwspel, dat onder de talryke vorstinnen, die gedurende eene lange reeks van eeuwen, in Belgie 't staetkundige tooneel betreden hebben, allen (misschien op de enkele Richilde na) haren geslachte tot eer en den lande tot welvaert hebben gestrekt: iets, dat geen oprechte geschiedkundige toch van alle belgische vorsten zoude durven getuigen.

Het overzicht dier princessen, zoo beknoptelyk voorgedragen, als de aerd onzes werks zulks vereischt, moge dus tot eene doelmatige inleiding dienen tot de regelen, die de vaderlandsche dank aen de onlangs in ons midden zalig ontslapene koningin te wyden heeft.

Wy zullen dit hoofdstuk aenvangen met te zeggen uit welken nood de vrouwe van Boudewyn den IX^e, gezeid van Constantinopolen, haren echtgenoot wist te trekken,

[p. 340]

na aengestipt te hebben, hoe hy in zulken gevaerlyken toestand was gekomen. Dezes onderdanen waren, en denkelyk wel te rechte, bedacht, dat de fransche koning Philip-August het Atrechtsche aen zyne kroonen mocht willen voegen. Zy spoorden deshalve graef Boudewyn aen, om het tegen dien machtigen vorst niet op te geven: Boudewyn eischte 't Atrechtsche op: hy ontfing alleen eene weigering van 's konings wege. Weldra zegt hy hem den oorlog aen, maekt zich meester van Douay en begint de belegering van Arras. Doch toen hy vernam, dat Philip-August, aen 't hoofd eens machtigen legers op hem afrukte, bracht de graef zyne troepen in zyne staten terug. Hier vond hy 't middel om zynen vyand naer moerassige streken te lokken, en, door 't openen van sluizen, als 't ware in eenen kring van water te sluiten; zoo dat er voor den franschen koning aen voor-noch achtertrekken te denken viel. Het water kwam, zoo als men gemeenlyk zegt, Philip-August tot den lippen; wat deed deze nu? hy stelde list tegen list; hy beloofde alle eischen Boudewyns te voldoen. Maer nauwelyks aen 't gevaer ontsnapt, hield hy staen, dat hy zyn woord niet moest houden, als gegeven in den onwettigen kryg eens vassaels tegen zynen heer en meester. Reeds was de graef van Namen, Philip-de-Edele, schoonbroeder der gemalin van Boudewyn, als krygsgevangen in 's konings handen gevallen. Nu kreeg het Boudewyn andermael te erg: hy had nu den franschen vorst te goed leeren kennen om geene angst te voeden; hy wist nu te wel, dat Philip-August, schoon de oom zyner vrouw, geen man was, om zich door zulken band te laten bedwingen. In deze omstandigheden begeeft zich deze goede en verstandige vorstin, buiten de wete haers gemaels, ter legerplaetse haers vorstelyken ooms. Zy valt hem ootmoedig te voet, en smeekt hem de invryheidstelling van graef Philips af. De koning kon zulks niet alleen niet weigeren, maer die grootmoedige stap

[p. 341]

bracht tusschen haren echtgenoot en dien vorst eenen vrede tot stand, die te Peronne geteekend werd (a^o 1199).

Aldus verdween de oorlog, door de onvoorbereide tusschenkomst van Gravinne Maria, de dochter eens graven van Champagne. Hare wyze beradenheid blonk mede uit, toen zy, tydens de kruisvaert, door haren glorieryken echtgenoot ondernomen, het bestuer van Vlaenderen en Henegouwen op zich nam. By haren dood (1204) werd zy hartelyk bejammerd van haren onderdanen. De Vlamingen beminden haer bezonder.

Alix, weduwe van graef Hendrik den III^e, regeerde met geen minder beleid over de Brabanders, die haer dezelfde toegenegenheid en liefde bewezen. Zy stierf a^o 1261.

(1340) Wy wederstaen den luste niet, om hier aen Joanna van Vlaenderen eene eervolle plaets in te ruimen. Zy was de vrouwe van hertog van Monfort, die aen Karel de Blois het hertogdom van Bretagne betwistte. Ten gevolge der ingevangzetting haers mans, zag zy zich met haer driejarig zoontjen (als in latere tyden Maria Theresia) tot het uiterste gebracht. Doch de dappere, met verhevene hoedanigheden vercierde vrouw wist allen tegenstand te keer te gaen, alle hinderpalen uit den weg te ruimen. Na eene lange en bloedige worsteling gelukte zy er in, de kroon van gemeld hertogdom op het hoofd van haren zoon, Jan den IV^e, te plaetsen.

Philips van Burgondie, die in den slag van Poitiers den bynaem van den Stoute verwierf, was in onmin met de Gentenaren. Jan van Heylle, brave ridder en trouwe burger, dien de hertog tot hen gezonden had, overreedde hen gelukkig tot het nederleggen der wapenen. De gematigde party des volks doet besluiten, eenige afgevaerdigden naer den grave te zenden om den vrede te bekomen. Deze ontvangt ze, in zyne pracht gezeteld in eene abtdy by Doornik; maer zy weigeren, als genadesmeekenden, de knie voor

[p. 342]

hem te plooien; dit, zeiden zy, hebben onze lastgevers ons niet bevolen. Dit verbitterde den wreveligen vorst niet luttel, en hy was bereidvaerdig om ze staenden voets door te zenden; als zyne vrouw Margaretha, hertoginne van Braband en Margaretha, gravinne van Nevers, zyn medelyden ten voordeele der opstandelingen inriepen. De hertog laet zich door hare tranen en beden vermurwen. Zoo werd de opstand vergeven, de privilegiën van Gent weder bevestigd, de vrede bekrachtigd. Die stad, van het gevoel eigener waerde zoo zeer doordrongen, zwoer den grave weder trouw, en zag van haren verbonde met Engeland weder af. (1385).

De kleinzoon eens Gentenaers, de beroemde Tollens, bezong dit voorval in zyne ballade: de Voetval der Gentenaren. Welke Belg ziet niet gaerne den gryzen dichter, met ontroerden harte, by den voor hem onvergeetbaren name van Gent, de geboortestad zyner vaderen bezingen. By zoo vele lasteringen, die deze stad heeft moeten onderstaen, doet die hulde van Tollens onzen ouden vaderlanschen roem geschonken ook den harte goed. Men zou hier zeker met aendoening eene brok uit die ballade weêrvinden.

Nadat de dichter geschilderd heeft, hoe Philips, in zyne pracht te Doornik gezeten, vooral de Gentenaren 't eerst als deemoedige onderdanen, vóor hem had willen doen verschynen, en zy, in tegendeel zich stug hielden, ook toen een edelman van 't hof, met eenen dreigenden wenk, de knieën raedde te buigen; en hoe de graef, met grammen gemoede, hierop eenen stap vooruit trad, zingt Tollens aldus voort:

Toen - toen wierp schoone Margareeth,
Die 't zorglijk schouwspel had gezien,
Zich neder aan haars heeren kniên:
‘Vergifnis!’ riep ze met een kreet:
‘Ik ben van 't vlaamsche bloed als zij.
Vergeef hun trotscheid hun om mij.’

[p. 343]

Het overige leze men by den dichter zelven.

De vrouw van Philips den Goede, die in den jeugdigen bloei van acht en twintig jaren in 1422 nederviel, en wellicht ten gevolge eens misdryfs, boezemde uit hoofde harer goedheid beuren onderdanen, vooral den Gentenaren, de diepste droefheid in.

Toen Vlaenderen eindelyk verademing vond van de bloedige oorlogen, door graef Karel den Stoute gevoerd, beklom zyne dochter Maria van Burgondie den gravenzetel. Doch ook zy vond in den franschen koning, den huichelaer Lodewyk den XI^e, denzelfden heimelyken vyand als haer vader, zoodat hy er in gelukte haer Burgondie en een goed deel harer bezittingen in Picardiën te ontscheuren: eindelyk schonken haer 's lands Staten tevens eenen gade en beschermer in Maximiliaen, zoon van Frederik den III^e (1477). - Dit huwelyk bracht onze provinciën onder den staf van Oostenryk. Maximiliaen, door de dochter van Karel den Stoute ten stryde aengewakkerd, overwon verscheidene steden op de Franschen. Vergeefs dacht de sluwe Lodewyk, door het verbreken eens wapenstilstands, hen onder den voet te krygen. De heldhaftigheid onzes graven verydelde die moedwillige overrassing. Eindelyk werden de wapens voor goed nedergeleid, en alles voorspelde den lande eene te lang gemiste rust en welvaert, toen de goede princes ten gevolge eens vals van haer paerd overleed (1482).

De praelgraven van Maria van Burgondie en haren vader, twee hoogstmerkwaerdige kunstwerken, vercieren een choor van O.L.V. kerke te Brugge.

De kunstminnende Margaretha van Oostenryk, wier Belgie een standbeeld heeft opgericht, was hunne dochter. De vrede en de letteren, de poëzie en hare zuster de muziek, zoo wy elders uiteenzetteden, cierden heure regering.

[p. 344]

Haer had Margaretha van Oostenryk, hertoginne van Parma, dochter van keizer Karel, ten tyde der nederlandsche beroerten vervangen, toen Philips de II^e in 1550 naer zyn geliefkoosd Spanje vertrekken wilde. Deze princes van Audenaerde geboortig, was in Belgie opgekweekt. Van jongs af ter staetkunde opgeleid, was deze gouvernante van eene bekende welwillendheid voor den landzaet, en van eene ondweepzuchtige godvrucht. Doch wat kon zy, met welke bezadigheid en vernuft ook gewapend, tegen den alles meêsleependen stroom, dien zy te bestryden had? Wat kon zy om den, uit Duitschland opgestokenen storm van 't protestantismus te beteugelen? Keizer Karel, deze waerlyk groote vorst had zelf, overwonnen door wellicht onoverwinbare elementen, het bed niet kunnen delven, waerin die alles overweldigende stroom moest loopen: de hervorming, die zich weldra niet te vrede hield met de regeltucht der kerk aen te randen, werd met geweld bestreden en met geweld doorgezet; zoodat godsdienst en staetkunde te te samen smolten tot eene en zelfde bron van op- en tegenstand. Niemand dergenen, die der hervorming genegen of ongenegen waren, scheen te voorzien, hoe verre de zucht der vryheid van geweten het ongelukkige Nederland brengen zou. Niet alleen had Margaretha tegen onroomsche gevoelens te worstelen, de geestelyken zelven keurden de maetregels af ten voordeele der kerk genomen: zoo als de oprichting van eenige nieuwe bisschopszetels. Hierby kwam een ander kwaed: hare werkzaemheid werd kwalyk door Philips den II^e ondersteund: het trage, besluitelooze geheimzinnige kabinet van Madrid ontwackte slechts op den boorde des afgronds, om geweldige behoedmiddelen in de Nederlanden vast te stellen (17 october 1565). Al had het dan ook alleenlyk bedoeld, om deze landen aen een zachter geloofsonderzoek, dan in Spanje gebruikelyk, te onderwerpen, ons volk was niet geschikt om in zake van geloofs-

[p. 345]

gevoelens den nek voor iemand te buigen. Philips de II^e was waerschynlyk het woord zyns vaders vergeten: ‘De Belgen zyn goede onderdanen, maer slechte slaven.’ Philips hadde verstandiger gehandeld met zelf naer de Nederlanden ter bevrediging over te komen, gelyk zyne zuster, de wyze gouvernante het hem dringend aenried, en gelyk graef Egmont, door 's lands Staten, hem te dien einde toegezonden, niet min dringend verzocht.

Later toen Margaretha het doorzetten dier Inquisitie had weten te verbidden, toen zy den jammer had moeten beleven, van waerschynlyk onder de ingeving der fransche geuzen, onze prachtige kerken in heure goddelyke meesterstukken door den hamer der geuzen te zien schenden, en de preêken der nieuw-geloofsgezinden toe te staen, wist zy nogtans met gepaste strengheid tegen die verwoesters op te treden. Zy hoopte, ofschoon de zaken al heel verward stonden, nog veel van 's konings overkomst, die zy op nieuw afsmeekte.

Die geuzen, door Berlaymont tydens het indienen van 't request der edelen tegen de Inquisitie, eens zoo laeg geschat, en tot den rang van bedelenden vernederd, waren ontzachelyk geworden: de wapens blonken in hunne vuisten. Den 13^en maert 1567 vloeide hun bloed voor 't eerste mael in eenen geregelden stryd in den dorpe Austruweel, by Antwerpen. Een tachtigjarige stryd tusschen Holland en Spanje volgde er op!

Philips ontwaekte eenen tweeden keer, niet om, op 't voorbeeld zyns vaders, zich zynen onderdanen van nader by te toonen, en zyne gevreesde majesteit aldus voor 't volk te temperen; neen, maer om zich door eenen Alva te doen vertegenwoordigen. De naem diens vermaerden krygers was eene ongelukkige voorspelling voor ons land. In 1559 had prins Willem de eerste reeds diens aenslagen tegen de ketters ontdekt. Alva, die 't gewyde zwaerd in Rome ont-

[p. 346]

fangen had, rukte met zyne Spanjaerds, ten getalle van tien duizend aen, en kwam te Brussel den 28 aug. 1577. Hy aenschouwde zich met den bliksem des Allerhoogsten, als een andere Michaël gewapend, om de oproerigen of ketters, dat thans werkelyk één zelfde woord was geworden, in den afgrond te smyten.

Doch eer Alva nog het harnas had aengeschoten, om onzen lande als wreker toe te snellen, had zich voor Philips troon eene stem verheven: het was de stem eener vrouw, eener dochter van keizer Karel, die veel van zyne staetkundige doorzichtigheid scheen geërfd te hebben. Die goede gouvernante had den spaenschen koninge aengemeld, dat de maetregels door haer sedert de gruwels der kerkverwoesteren en beeldstormeren genomen, een groot deel notabelen ten goede had weêrgebracht; dat dezen door die buitensporigheden zalven tot inkeer gekomen waren, dat alle ridders van 't gulden Vlies, wier politieke invloed van zoo grooten gewichte was, den nieuwen door haer verzochten eed hadden toegezegd, by uitzondering der graven van Hoorne, van Hoogstraten en des prinsen van Oranjen; zoodat zy op goeden gronde ten ernstige den koning verzocht de inkomst der Spanjaerden te vertragen.

Thans zag zich de wyze princes den geweldigen Alva tegenovergesteld; zy wilde met dezen niet de verantwoordelykheid zyner daden deelen. Zy wist te wel, dat heur gezag een bloote naem was geworden met den eersten stap, dien Alva op den Belgischen bodem had gesteld. Wat goeds kon zy nog verrichten?

Drie maenden na de inkomst dier vreemde krygeren, verliet zy Brussel, en vertrok naer Parma in Italië. Trouwens, na weduwe van Alexander de Medicis gebleven te zyn, had zy, vooraleer zy naer Belgie kwam, mede eenen echtgenoot verloren in den hertog van Parma en Plaisance, Pieter-Lodewyk-Farnese. Haer volgde de achting aller

[p. 347]

weldenkende Belgen, en haer naem is in zegening gebleven.

Margaretha herleefde in haren zoon, den hertog van Parma, Alexander-Farnese, later gouverneur der Nederlanden, groot als een dappere en voorzichtige krygsoverste, groot als een staatkundige onderhandelaer.

De hatelyke naem van Maraen, den Spanjaerd gegeven, had de Nederlanden sedert lang doorklonken⁽¹⁾. Holland door zyne ligging zelve verdedigd, en als het ware achter zyne wateren verschanst, Holland voorgelicht door den staetkundigen genius van Willem den I^ste, en beschermd door de dapperheid zyns zoons Maurits, had Philips beteugeld, den in schyn almachtigen Philips, die in zyne onverzaedbare heerschzucht grootendeels tegen Engeland en Frankryk eene macht verkwistte, die hy in één punt tegen zyne vyanden in de Nederlanden hadde moeten vereenigen.

Zyne dochter Isabella belastte zich om Belgie eenigszins met den name van Spanjaerd te verzoenen: hierin volgde zy Parma op. De zoon van Maximiliaen den II^e, prins Albert, aenvaerdde de souvereiniteit der Nederlanden, op bespreke, dat Philips de II^e hem de dochter, by zyner derde vrouw gewonnen, zou toestaen. Den 2^en mei 1598 werd de vrede tusschen Frankryk en Spanje geteekend; vier dagen later werd de aertshertog Albert door Spanjen tot onafhanglyken souverein van de Nederlanden en van Franche-Comté aengesteld, met beding, dat de Roomsche godsdienst alleen toegelaten zyn zou. Albert en Isabella, want de geschiedenis heeft ook die namen onscheidbaer vereenigd, meenden het goed met den lande. Ook luisterden zy trouw

(1) De uitlegging diens woords ga men in den catholiekgezinden tegenstrever van den vermaerden geschiedschryver Van Meteren, namelyk in Van Meerbeeck, Croniicke van de gansche Werelt. Antwerpen, 1622, bladz. 244, in-f^o na.

[p. 348]

naer de wenschen door onze Staten uitgedrukt om vrede te maken, na dat de prins Maurits in den slag by Nieupoort Kastilje voor zynen degen had doen terug deinzen (1600). Doch men kon het over den vrede niet eens worden. Het volgende jaer zag ook de manhaftige Isabella by de beroemde belegering van Ostende, welke drie jaer duerde, optreden. Eindelyk verklaerde zy, met Albert, zoo in hunnen name als in dien van Philips den III^e, de vereenigde Staten als vry en onafhanglyk te erkennen.

Hoe de kunsten en wetenschappen onder deze vorsten bloeiden, dient niet in het breede afgeschetst: de namen van Rubens, van de geleerden Justus Lipsius en Bollandus hebben de wereld doorklonken⁽¹⁾, Min gunstig zag het er uit met de schryvers, die eenen onmiddelyken invloed op de volksbeschaving en des op het volksgeluk hadden kunnen uitoefenen. Geen wonder: de landtael, waerin eene

(1) Er ware een geheel boekdeel noodig om den roem onzer schilderen, bouwmeesteren en plaetsnyderen uit een te zetten. Zy hebben den naem van Belgie en vooral van Vlaenderen geheel de beschaefde wereld door gevoerd. De eere der hoofdstad van Westvlaenderen is van den name Jan van Brugge of Van Eyck onafscheidbaer, even als de eer van Antwerpen in Rubens vereenzelfdigd is. Die stad heeft dien meester voor eenige jaren een bronzen standbeeld opgericht.
De vlaemsche school is mede eene eigenaerdige nationaliteit. Rubens die er de homerische schepper van is, was de kunstzonne, die gansch zyne eeuw verwarmde, en niet alleen den penceele maer der graveernaeld eene stoutere bezieling byzettede. Er is geene stad van Belgie, of de bouwkunst onzer vaderen leeft er nog heden in geniale kunstwerken voort. Een der grootste en minstbekende bouwmeesters van ons land is zeker Geeraert van Sint-Truien, de eerste bouwmeester van den keulschen dom; eene bewering vastgesteld door den beroemden Gailhaband. (Zie Monuments anciens et modernes. Paris, 1850, III.)
Vooral de werken onzer schilderen zyn verbazend talryk: van Jan Van Eyck tot Matthys Van Bréé (1570-1773) dat eene ruimte van 403 jaren beslaet, kent men niet min dan 771 schilders (Siret, Diet. hist. des Peintres de toutes les écoles. Bruss., 1848, bladz. 71, in-4^o), terwyl zelfs een goed deel voornamer schilderen byna enkelyk in hunne geboorteplaets of in den vreemde bekend, den opsporingen der biographen ontsnapt zyn.

[p. 349]

halve eeuw vroeger de psalmen der nieuwgezinden werden aengeheven, en die ter verspreiding hunner denkbeelden had gediend, stond by den spaenschen hove in geenen geur van heiligheid.

Veel deden die vorsten echter ten voordeele des lands, veel om de wonden, den volke door in- en uitheemschen oorlog toegebracht, te zalven. De landbouw werd aengewakkerd, de nyverheid der fabrieken in werkzaemheid gehouden en voortgezet. Zy vermochten maer weinig voor den uitwendigen handel, uit oorzaek, dat de Schelde gesloten was.

Doch begrepen zy het stoffelyke deel hunner zaek uitmuntend; vereerden zy kunstenaers, die niet leeren denken, het is ook de plicht des geschiedschryvers niet te verzwygen, dat deze vorsten den spaenschen begrippen in alles niet verzaken konden. De bloedige vervolgingen voor geloofsverschillen hielden niet gansch op; Albert deed de inquisitie-plakkaten nog in 1597 tegen eene levendig begravene vrouwe Anneken Van den Hove uitvoeren⁽¹⁾.

Toen dergelyke gruwelen eindigden, sloeg de houtmyt weder aen 't rooken om de zoogezegde tooveraers te verslinden.

Maer die vorsten worden door den geest hunnes tyds, hunner opvoeding verontschuldigd, zal men zeggen: tot zeker punt moge die verdediging gelden; maer vorsten, die, by hunnen tyde niet vooruit maer achteruit zyn, kunnen niet geheel en al als verstandige regenten door 't nageslacht aengeteekend worden.

Maria-Elisabeth, de aertshertoginne, die in 1725 hare intrede te Brussel deed, wordt ons als eene welwillende, weldadige princesse afgeschilderd, welke niets verzuimde om den ouden luister van Belgie, gedurende hare zestienjarige regering, te doen herleven,

(1) Zie H. de Groot, Nederlandsche jaerboeken en historien, van 1555-1609. Amst., 1681, bl. 306, in-fol.

[p. 350]

Maer nu nog eene andere vorstin, wier de volkeren met eenparige stemmen den name van groote vrouw hebben geschonken. De staetkundige betrekking, die de troonopvolging vaststelde (en onder den naem van pragmatische sanctie bekend is) bracht mede, dat by gebreke van mannelyken erfgenaem (hoir) in den geslachte van Karel den VI^e, zyne dochters, by voorkeur aen zynen broeder Joseph den I^ste, ten keizerryke opvolgen zouden. Maria-Theresia was die erfgename. Niet minder dan zes staten wilden onderling dat ryke erfdeel buit maken: doch de moed, de sterkte van geest der jonge vorstinne verydelde dien eerlozen aenslag. Wel stoof de hebzuchtige Lodewyk de XV^e naer onze gewesten henen, wel overweldigde hy eenige west-vlaendersche steden, maer Karel van Lorreinen wist den Franschman te bedwingen, en hem het land te doen ruimen. Doch hy keerde later terug, om zyne zegepralen tot in 't hart van Holland, dat op verzoek van Engeland der jonge keizerin tot hulp was bygesprongen, te vieren. Maer eindelyk werd de vrede in 1748 te Aken geteekend. Maria-Theresia, die zich in de vaderlandsche spreuke betrouwd had: Help u zelve en God zal u helpen, plukte nu de gezegendste vrucht van haren moed. Welverre van hare staten te verliezen, zag zy zich in het bezit der meeste onwrikbaer gevestigd.

In verlichtere, gelukkigere tyden dan de aertshertogin Isabella levende, verzamelde zy al hare wondere geestvermogens om aen het ongelukkige Belgie, dat weder zoo veel in die oorlogen geleden had, eene vergoeding voor zoo vele rampen te bieden. Zy was gelyk eene moeder, die dubbele zorge toewydt aen een dierbaer kind, dat eener doodelyke ziekte ontsnapte. Dagen van rust, van welvaert en geluk blonken over dat Belgie, dat wy door alle tyden heen in de oorlogen zyner vorsten met of tegen Frankryk en andere mogendheden gewikkeld zien, in zoo verre, dat een goed

[p. 351]

deel onzer jaerboeken over staetsbelangen handelen, waeraen de persoonlyke grootheid onzes vaderlands vreemd is, en dat het gedurige verhael van weêrkeerende veldslagen de studie onzer jaerboeken veelal alles, behalve aentrekkelyk maekt.

Wat men ook ter gunste der aertshertogin Isabella aengehaeld hebbe, zy heeft zich op verre na niet zoo diep in het hart des belgischen volks weten te vesten als Maria-Theresia, de moeder des vaderlands. Zy stierf te Weenen in 1780. Hare weldadigheid, hare volksliefde kende geene grenze, maer even grenzenloos was des volks erkentelykheid jegens haer. Zy vereenigde met hare verhevene ziel de aenvalligheid haers geslachts, en men mocht van haer getuigen: dat de schoonheid der deugd in een schoon lichaem opgesloten hoogere glansen schiet.

De oostenryksche vorstin, wiens naem nog heden met eerbied door iederen Belg wordt uitgesproken, stierf in den zelfden jare, als haer waerdige vertegenwoordiger in ons land: de reeds met roem herdachte Karel van Lorreinen.

Maria-Theresia heeft nooit andere vyanden dan staetkundige gehad, en ook deze, waeronder Frederik de Groote, waren verplicht haer in den stille hoog te achten, en aerzelden niet haer openbaer te huldigen.

Meermalen werd haer lof door onze Rederykkamers ten prysstof voorgedragen. Over eenige jaren (1841) behaelde vrouwe Courtmans te Veurne den eersten lauwer met eenen lierzang dier overgeetbare keizerinne toegewyd, terwyl zy van wege den keizer van Oostenryk deswege een fraei geschenk ontfing: nemen wy er iets van over.

Ja, eeuwig zullen wy u in de moeder eeren
Van 't volk, uw liefde en lust - van 't volk, uw groot gezin.
Gy schonkt aen 't vorstendom, vorstin, een eeuwig voorbeeld
Van werkzaemheid en deugd, van heilge menschenmin.