Logo DBNL
Volksleesboek voor middelbare en lagere scholen en Vlaemsche huisgezinnen (1854)

Volksleesboek voor middelbare en lagere scholen en Vlaemsche huisgezinnen

(1854)–Johan Michael Dautzenberg, Prudens van Duyse–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

X
De belgische vrouwen.

Te rechte heeft een groote denker gezeid: ‘wat groote zaken zoude men verrichten, hadde men niet de begeerte van den vrouwen geacht te worden? Wee der eeuwe, waer de vrouwen haren invloed verliezen, en waer hare oordeelen voor de mannen niet meer gelden! 't is de uiterste graed der verdorvenheid.’

Wy vinden ons dus gedrongen, om in een boek waerin zoo menig man, edel door vernuft of groot door wysheid en moed optreedt, ook eenige Belgische vrouwen af te schetsen, die door hoedanigheden, harer kunne bezonder eigen, zoo als kuischheid, liefde en trouw, of zelfs manhaftigheid, waer het vaderland tot haren harte sprak - verdiend hebben by den nageslachte in levenden aendenken te blyven.

Wy zullen niet uitweiden over de tallooze liefdegestichten van Belgie, waertoe belgische vrouwen den eersten steen gelegd hebben, (zoo als in onzen tyde eene waerdige medehelpster van den kanonik Triest) of van de mensch-

lievende diensten, die vrome vrouwen in de tempels van barmhertigheid, nog dagelyks bewyzen, van de weêrgalooze opofferingen, die zy zich dagelyks getroosten, als zy ‘God in zyne arme leden dienen;’ wy zullen niet spreken van de wyze, waerop zy nog onlangs, ten tyde van den Cholera, als priesterinnen des Evangeliums zyn opgetreden, en, schoon zy de eerbelooningen onzes Konings niet hebben durven weigeren, harer aerdsche glorie vergeten zyn, en het oog op den eeuwigen Belooner gevestigd houden. Is er een stand, is er een land, waerin de vrouw zich niet tot de hoogheid hares roeps verheven hebbe? Het zy ons genoeg eenige dier daden aen te halen, die, wellicht minder bekend, strekken kunnen om onzen eerbied bepaeldelyker aen sommige belgische vrouwen te wyden.

Ontsluiten wy dit tooneel met eene aloude gebeurtenis, die niet te min op echte gronden berust, en waervan de groote historieschryver Tacitus gewaegt. Het geldt den roem eener germaensche vrouw. Sabinus had zich met Sewel (meer bekend onder den latynschen naem van Claudius Civilis) vereenigd, om zyn land van romeinschen dwange vry te maken. Na vele zegepralen, moest het leger der bondgenooten het onderspit delven. Sabinus vlucht en verbergt zich in een verblyf, onder zyn paleis gedolven, waermede een enkele slaef bekend was. Doch zyne echtgenoote Eponina stelde zich wegens Sabinus verlies zoo wanhopig aen, dat deze zich verplicht achtte haer zyne schuilplaets aen te duiden. De trouwe echtgenoote, in des levens bloei, aerzelt niet in dit vervroegde graf te dalen. Tien jaren verliepen er in die eenzaemheid, gedurende welke twee kinders, teedere vrucht dier teedere liefde, dien echtgenooten nog oogenblikken van 't hoogste oudergeluk deden smaken. Alle pogingen, die Eponina in dien tyde door hare vrienden ten voordeele haers mans had doen aenwenden, waren mislukt. Eindelyk wordt die schuil-

plaets ontdekt, en de dappere veldheer voor den keizer Vespasianus gesleurd. Eponina vliegt hierop met hare beide kinders den keizerlyken rechter toe, om hem hare beide lievelingen aen te bieden: Caesar, sprak ze, heb medelyden met deze twee onnoozele schepselkens, die niets tegen u misdaen hebben. In 't diepste eener sombere krocht hebben zy, even als wilde dieren, het daglicht ontfangen. Wy hebben ze in den schoot des duisters opgebracht, in de zoete hoop, dat hun lot uw harte zou vermurwd hebben, dat zy uw mededoogen opgewekt en u eenmael met hunnen vader of met zyne nagedachtenis zouden verzoend hebben. Hoe ware 't u mogelyk nog een overschot van hoogmoed in den boezem eens mans te vinden, die besloten had het overige zyns levens voor uwe oogen verborgen door te brengen? Eponina, die de eer eens zegepraels verdiende, kon slechts éene gunst van den stuggen romein verwerven: hy vergunde haer met Sabinus den doodslag te ontfangen.

Twee fransche dichters hebben Eponina en Sabinus ten onderwerpe eens treurspels gekozen(1). De stoffe verdient door eene vaderlandsche penne behandeld te worden.

In een ander verhael vinden wy dezelfde huwelykstrouw vereenigd. En wy gelooven gaerne, als wy 't bewonderen, dat de vrouw, die Sabina zoo glansryk navolgde, uit denzelfden germaenschen bloede als deze gesproten was.

Die heldinne heet Albrade.

In het laetste gedeelte der ixe eeuw (omtrent 880) tydens den inval der Noormannen in ons Vaderland, beefde alles voor den naem des beroemden Rollo, eens even vernuftigen als dapperen veldoversten. Nadat hy 't verwoeste Vriesland begeven had, voer hy den Scheldestroom op. Hy wilde als

een vernielende gier op Henegouwen nederdalen. Condeit en de omliggende kloosters worden der plundering overgegeven. Graef Renier zelf valt in de handen zyns woesten vyands. Reniers echtgenoote Albrade stelt voor, hem tegen eenige noormansche oversten, hare gevangenen te ruilen; maer Rollo opstuivend by dit voorstel der afgezanten, bulderde hun toe: ‘Zegt aen de gravinne, dat zy my al 't zilver en goud harer Staten, met al hare juweelen te schenken hebbe, en zich by eede moete verplichten my schatting te betalen... ja, indien zy my niet oogenblikkelyk myne oversten weêrzendt, loopt het hoofd hares mans gevaer.’ De gravin kende Rollo, en aerzelde geen oogenblik hem in alles te voldoen: het volk volgde haer grootmoedig voorbeeld. De tempels, zelfs de outers werden van hunne kostelykheden ontbloot. Was Rollo blyde over de weêrkomst zyner oversten, die trek van huwelykstrouw roerde hem den yzeren boezem: hy verdeelde de voor zyne voeten neêrgeleide schatten in twee, gaf er een deel den grave Renier van terug, en sloot met hem een bondgenootschap.

Een ander voorbeeld van krygshaftige echttrouwe bieden ons de meer gekende Damen van Crève-coeur aen. In dezen hervindt men niet alleen de dapperheid der oudgermaensche vrouwen; maer zy overtreffen zelfs degenen, van wie Tacitus getuigt, dat zy hunne echtgenooten ten stryde aenvuerden;’ wat tot voornaemsten prikkel hunner manhaftigheid dient, zegt hy, is, dat niet het geval hunne benden en heirscharen heeft daergesteld: het is geene ordeloos samengehoopte menigte, het zyn vereenigde huisgezinnen en maegschappen: zy worden door hunne liefdepanden verzeld. Al strydende kunnen zy 't gehuil hunner vrouwen en 't geschrei hunner kinderen vernemen: die zyn voor allen de heiligste getuigen, de treffendste lofsprekers. Aen moeders, aen gemalinnen toonen zy hunne

wonden; en dezen vreezen niet ze te tellen en uit te zuigen, terwyl zy den vechtenden t'eener tyde spyze en aenmoedigingen toebrengen.

Niet verre van Namen ligt een steedjen op de oevers der Maes, Bouvignes genaemd. In 1544 was het stout genoeg om zich aen den stormloop van Hendrik den IIen, koning van Frankryk, bloottestellen. Een goed deel der inwoneren bezweek by deze verwering; eenige dappere ridders overleefden alleen hunnen medeburgeren. In den toren van Crève-coeur zagen die ridders een laetste verdedigingspunt. Hunne vrouwen aerzelden niet hen te volgen en aen hunne zyde te stryden. Eindelyk bleven er slechts drie helden met hunne drie vrouwen op de bres recht staen. Hunne echtgenooten waren gelukkiger dan zy: zy stierven den heldendood. Vergeefs zochten hunne weduwen al strydend in die eere te deelen. De vyand wilde ze als cieraed zyns zegepraels behouden. Zy zien eindelyk, dat zy het in den ongelyken kamp moeten opgeven, en nemen een kort besluit: Zy beklimmen de kanteelen des torens, nemen elkander, als ten blyden velddans, by der hand, heffen het biddend oog ten hemel, en werpen zich op de rotsen te pletter.

Nog jaerlyks wordt de nagedachtenis dier heldinnen, de Damen van Crève-coeur genoemd, door Bouvignes inwoners gevierd.

Het vaderlandsche penceel, de fransche en vlaemsche lier hebben ze niet onvereerd gelaten(1).

Ook de kleine stad Nieupoort vlecht om haer stadswapen eenen lauwerkrans van heldhaftige trouw, in welker eere

hare vrouwen mogen deelen. Wy zullen dit wapenfeit eenvoudig wedergeven naer eenen ouden chronykschryver.

Omtrent het laetste der maend mei 1489, zyn die van Gent met omtrent 4,000 gewapenden Vlamingen en 800 Franschen uitgetrokken om Westvlaenderen te verwoesten. Daerentusschen sloten Vendôme en Crève-coeur zich by hen aen, met omtrent 20,000 Franschen en een aental kanonnen. Men schoot er zoo fel mede, dat tien, door 't schieten te sterk verwarmde stukken, barsten; Het gelukte den belegeraren eene bres in den wal te schieten. De soldaten uit Picardiën en Boloniën vooral wendden alle geweld aen, om langs daer eenen doortocht te winnen, maer werden moedig afgeslagen. Op hen volgden de Zwitsers en de sterkgewapende ruiters, die van hunne paerden gestegen waren, om de stad te beter aen te vallen. De vrouwen van Nieupoort dit ziende, hebben de yzeren hoeden opgezet, de harnassen aengetrokken, en als dappere amazonen gestreden, tot dat de vyand afgetrokken is. Vendôme namelyk vermoedde, dat er meer volk in de stad moest zyn, dan verspieders hem overgebracht hadden. Deshalve besloot hy 't beleg op te breken, gelyk zulks op 27 july volvoerd werd(1).

Die weêrgalooze dapperheid der Nieupoortsche vrouwen wordt mede nog jaerlyks herinnerd. De kermis dier stad valt op den 27 juny, waerop de reus van Nieupoort, als treffend zinnebeeld van voorvaderlyke heldengrootheid, de straten doorwandelt.

Zyn de tyden van lands onlusten en beroerten vernederend voor 't menschdom, dan verheffen ons langs eenen anderen kant menige schoone daden het hart.

Ieder weet, op wat wyze de graef Lodewyk van Male den dood, door de koene beradenheid van een arm oud vrouwken in Brugge ontsnapt is, toen hy in die overwonnene stad verplicht was voor de woede der zegepralende Gentenaren in haer huizeken te vluchten. (1382)

Een drietal verhalen uit de onlusten der XVe eeuw zullen zeker niet zonder belangstelling gelezen worden.

De Spanjaerden zwelden van spyt, omdat zy Leyden na eene voorbeeldelooze verdediging (waerin de burgers tot schimmen uitgeteerd nog voortvochten) niet stael en vuer ten prooi hadden kunnen geven. Hunne bedrogene woede zocht eene vergoeding. Zy gingen op vele andere steden los (1575). Oudewater was vooral het schouwtooneel hunner wreedheden.

Van Nederlands zyde was men intusschen ook bedacht om den Spanjaerd afbreuk te doen. De Zeeuwen poogden door verstandhouding in Antwerpen te komen. Verscheidenen hunner hadden zich reeds heimelyk binnen de stad verstoken; maer nog voor de uitvoering werd deze aenslag ontdekt en verydeld. Velen verlooren hierby het leven; anderen werden door den moed en de tegenwoordigheid van geest eener vrouw, met name Margaretha van Kalslagen gered. Terwyl de Spanjaerden in alle huizen gerechtelyk onderzoek deden, waerby haer man als greffier ook tegenwoordig moest wezen, verborg zy eenen der saemgezworenen in een rookhok, en twee anderen in eene kasttafel, toonde echter een vrolyk gelaet en wist door haer schertsen alle vermoedens te verdryven: zelfs ontstelde zy niet, toen men op dezelfde kasttafel een geschrift opstelde, waerby men eene aenzienlyke somme beloofde aen dengenen, die de twee er in verstokene eedgenooten in handen der Spanjaerden zoude leveren.(1)

En nu eene kloekmoedige vrouw uit die gruweltyden.

Wie onzer eenigszins met de vaderlandsche grootheid der vrouwen bekend, weet niet van Maria de Lalaing te spreken? Wy mogen hier kort zyn.

Parma, de schrandere spaensche legerheer, dacht het overwinnen van Doornik niet moeielyk, dewyl de bevelhebber d'Espinoy afwezig was. Zyne vrouw Maria de Lalaing nam den post des afwezingen op zich. Lang en hardnekkig was hare verdediging, doch eindelyk moest zy het voor list en overmacht opgeven. Zy trok, aen 't hoofd harer overblyvende krygeren met de eerebewyzen des oorlogs, uit de verwonnene wallen. Parma zelf moest der heldinne toejuichen. Zy was de dochter van Maria de Montmorency, zuster des ongelukkigen hertogs van Hevrne, door Alva's last onthalsd. Ook was haer haet tegen Spanje zoo onverzoenlyk, dat, toen haer broeder Lalaing, die onder Parma diende, haer van wege dien veldoverste kwam bezoeken, zy tot hem zeide: Had ik dien uitslag kunnen voorzien, ik had het vuer in de vier hoeken der stad gestoken, en my in de vlammen geworpen.(2)

Wy wagen het niet aen 't oirspronglyke verhael dat wy hier laten volgen, eenige wyziging toe te brengen. Men leere er uit, hoe zeer 't natuerlyke in de chronyken onzer voorouderen op het harte der lezeren weet te werken. De styl valle soms wat lang, hy is alleszins gemoedelyk.

‘Het was in den jare 1578.

‘Terwylen don Joan voor Philippeville lach, hadde den hertoghe van Alenson eenige fransche soldaten ghesonden

in Henegouwe, ondert regiment van den colonnel Combelle, die laghen in 't dorp van Barlaimont op de frontieren van Henegouwe gheleghen omtrent den bosch van Mourmael.

‘Ende terwylen dat de Franschen op dat dorp dus hoveerden, gebeurde aldaer een vuyl ende leelyk feyt, dat eenen franschen capiteyn bedreef, en eene schoone romeynsche daet (schoonder dan het feyt van Lucretia) van eene jonghe dochter. Welcken capitein met die van zyn vendel ghetrocken was in een dorp gheheel by Berlaimont geleghen, en genoemt Becourt. Desen capiteyn lach in eèn pachters huys genoemt Jean Millet, denwelcken van syne vrouwe Martha hadde dry eerlycke dochters, met namen May (Marie), Jenne ende Anne. Desen capiteyn goede chiere makende ende den buyc vol wyns hebbende, heeft syne ooghen gheslaghen op Mayken, die de schoonste van dryen was, oudt zynde ontrent sesthien jaren; welck dochterken gheen quaed vermoeden hebbende was neerstich om den capiteyn in alles te dienen, om hem sachtmoedich te maken, ende geene oorsake te geven om haren vader ende eenighe andere van den huyse te slaen oft te laten slaen: welcken dienst den voorsz. Capiteyn meer was doen brandende in syne onbehoorlycke liefde. Soo dat hy den vader geroepen hebbende, hem seyde in deser manieren: ‘mynen vriendt, wilt ghy my uwe dochter gheven tot eene vrouwe, soo sult ghy versekert zyn, dat allen (haren) geslachte edel sal ghemaeckt worden, ende sal wel ghehandelt worden, ende hare grove kleederen sal ick veranderen in andere kostelycke.’ Den goeden boer hoorende dese soete woorden, ende wel wetende waer hy henen wilde, sprak hem al bevende toe: ‘Mynheere, ick ben eenen armen dorp-man, onweerdich van alsulcker eere, als ghy my wilt bewysen, ende ter contrarien ghy zyt een wel-gheboren edelman, ende verheven tot grooten staet: daerom dunckt my, dat het niet

wel ten proposte comen en soude, dat ick u myne dochter gheven soude, die van zoo kleyne afcomste is, welck ick beware om te gheven aen eenen haers ghelycke, die my soude moghen houden voor synen schoon-vader.

‘Op welke proposten den capiteyn seer vergramt zynde, door de verblinde liefde tot de dochter, antwoorde aen den pachter: ‘Ghy boosen vilain, ghy ontseght my het ghene dat ick liever hebbe dan myn leven! maer ick sal doen het ghene u niet en sal aenghenaem wesen.’ 'Twelck segghende wierp hy hem eene telioore na syn hooft, ende den armen man bevreest zynde, is uyt de kamer ghevloden, latende syne dochter aldaer, die haer oock wilde wech maken. Maer de soldaten half dronken zynde, liepen haer naer ende brochten haer by den capiteyn, die het arme maechdeken schande aendeed. Ende d'andere rabauwen daerna deden ooc het selfde; ende hebben de dochter aen de tafel gheset, haer seggende veel vuylicheits in maniere van spotte.

Maer de arme dochter, die anders niet en sochte dan middel om haer te wreken van den genen, die haer dat onghelyc ghedaen ende hare eere ontnomen hadden, heeft ten eersten al gheduldichlyck verdraghen, tot dat daer een corporael quam van het vendel die aen capiteyn Pont, in syne oore quam eenich secreet segghen. Maria siende als-doen tydt te wesen van haer te wreken, heeft een mes, dat by haer op de tafel lag, genomen, ende den capiteyn in het herte ghesteken, soodat hy doodt ter aerde viel, ende liep alsoo van de tafel, tot dat sy by haren vader ende moeder quam: aen de welke sy het feyt vertelde, biddende dat sy hen souden wech maken: Maer sy en was soo haest daer niet ghekomen, of werd van de ghene die haer vervolghden sonder eenich proces te maken, deerlycken aen eenen boom ghebonden, ende met die bussen doorschoten, ghevende haren gheest in de handen van Godt almachtich.

‘Hetwelck oock niet en gebeurde sonder wrake op de moordenaers ende beulen: want den vader niet konnende meer verdraghen het ghewelt ghinck dien nacht in dry dorpen klaghen, daer veel van syne vrienden woonden, ende andere goede mannen mede, die de wapenen in de handt ghenomen hebbende, alsoo wesende sterck meer dan 1000 mannen, en hebben niet alleenlyk deze quaetdoenders vermoordt, maer oock doodt gheslaghen dry andere fransche vendels, die daer laghen, sonder dat daer eenen man ontkomen is.’

Te rechte merkt de naïeve chronykschryver aen, dat Meyken Millet de wereldberoemde Lucretia in moed overtreft; zoodat men haer mag toepassen, wat Tollens van Jan Schaffelaer zong:

 
Wie Curtius van Rome noem',
 
Geev' Schaffelaer den lof,
 
Wiens meerder deugd, met minder roem
 
Den Romer overtrof.

Op Marie Millet, door Van Ryswyk en Van Duyse bezongen, past dus ten volle wat de vaderlandsche zanger der vrouwen Spandau tot Lucretia zegt:

 
O schoonste vrouw van Rome! o gadelooze gâ
 
Des eedlen Collatyns! uw deugd is snood geschonden,
 
En nooit werd grooter deugd, dan de uwe was, gevonden.
 
Uw ziel bleef zuiver, schoon uw lichaem werd bevlekt:
 
De snoodste gruwel, die tot eeuwge schande strekt
 
Van uw belager, had uw kuische drift ontstoken,
 
En uw geschonden eer is door uw' dood gewroken.
 
Ofschoon verlichter tyd met regt den zelfsmoord doem',
 
U doemt de wysgeer niet: uw zelfsmoord is uw roem...
 
 
 
Verheven vrouwen heeft de aloudheid de aerd geschonken,
 
Die meest in kracht, in moed, in heldengrootheid blonken.
 
Myn Muze toont ze my als echte parels aen.
 
Doch wie is waerdig naest Lucretia te staen?

Verciert reeds in den aenvang der belgische geschiedenis meer dan eene edele trek van huwelykstrouw den roem der vrouwen in ons vaderland; een der wonderbaerste voorbeelden van christengeduld en liefdetrouw is zeker die van Clara Cervente, die men geneigd zyn zou voor eene Spaensche te houden, werd zy niet stellig als eene vlaemsche vrouw opgegeven. Zy leefde omtrent het einde de xvie eeuw. Zy trouwde te Brugge eenen man van veertig a vyftig jaer, die met eene jammerlyke kwael behebt was; iets, dat de jonge vrouw byna onmiddelyk na de voltrokkene plechtigheden des huwelyks gewaer werd. Al bestond er nog gelegenheid om dit te doen verbreken, toch aenschouwde die deugdzame vrouw Bernardus Valdaura (dit was de naem des mans) als haren wettigen echtgenoot, van wien zy in leven of dood niet wilde scheiden. Eenigen tyd daerna, werd deze niet alleen van eene ongeneesbare, maer tevens besmettelyke ziekte aengedaen. Elk verliet, elk ontvluchtte hem, en men ried het zyner vrouw en zyner schoonmoeder ten sterkste aen, dit voorbeeld te volgen. Die grootmoedige vrouwen versmaedden dien laffen raed, en sloten zich gedurende zes weken met hem op. Zy dienden en verbonden hem moedig, en hare zorgen werden met den gelukkigsten uitslag bekroond. Hy herstelde; doch, kort daerna, herviel hy, en bleef in dien state gedurende zeven lange jaren. Hy verpestte de lucht rondom zich; doch Clara, alle vrees en walg te boven, bereidde hem met eigenen handen alle geneesmiddels, en om in de kosten eener zoo zware ziekte te voorzien, verkocht zy alles wat zy kostelyks bezat, ja, gaf tot hare kleederen toe in pand. Eindelyk, toen Bernard ontsliep, gaf de waerdige echtgenoote blyken van diepen rouwe(1).

Het volgende is na den slag van Fleurus voorgevallen, ter tyde dat de fransche troepen in Belgie wederkwamen. Een Franschman die in't gevaer verkeerde van gevangen te worden, vluchtte. Een jong meisjen, dat voor hare deur zat, en door't enkele belang, dat een ongelukkige inboezemt, bewogen was, hield hem staen door de woorden: - Gy zyt verloren, zoo gy verder gaet! - Dit ben ik mede, zoo ik wederkeere. - Welaen, hervatte zy, kom binnen. Hy aenvaerdde het voorstel. Na hem medegedeeld te hebben, dat zy hem in den huize haers ooms ontfing, die, ware hy des bewust geweest, haer niet toestaen zoude hem te redden, bracht zy hem ter verberging in eene schuer. Nauwelyks was de nacht gedaeld, of eenige soldaten kwamen er rust zoeken. De nicht volgde hen buiten hunne wete op. Zoodra zy ingesluimerd waren, nam zy zulks te bate om den Franschman uit eene zoo onveilige schuilplaets te helpen; doch op't oogenblik als hy wegging, ontwaekte een hunner, en greep hem by der hand. Zy plaetste zich by die beweging tusschen hem zeggende: ‘Laet los! Ik ben't die kome...’ Zy moest hare rede niet eindigen; de soldaet, door eene vrouwenstem misleid, liet zynen gevangene los. Zy leidde dezen tot aen hare kamer; nam er de kerksleutels, en met eene lampe in der hand, opende zy hem de kerkdeur. Zy kwamen tot eene kapelle, die de oorlog van hare cieraden had beroofd. Achter het outer was een verborgene valtrap. Nauwelyks had zy dien geheven: ‘Gy ziet wel dien donkeren trap, sprak zy: hy leidt tot den grafkelder eener doorluchtige familie: hier toch zal men u wel niet komen opsporen: Heb den moed er te verblyven, tot een gunstig oogenblik zich voor uwe ontsnapping aenbiede.’ Hy aerzelt niet; hy daelt met vertrouwen den trap af. O wonder! 't eerste voorwerp, dat hy by't lampgeschemer ontdekt, is 't wapen zyns geslachts, uit dien lande herkomstig! Hy herkent de slaepkoets

zyner vaderen! Hy groet ze eerbiedig; hy raekt diep-ontroerd dit heilige marmer aen, hy kust het in vervoering. De nicht verlaet hem te midden dier aendoeningen. Heure zoetheid, en vooral de hoop op't wedervinden eener aengebedene echtgenoote, deden hem gedurende eenigen tyd de schrikkelykheid zyns verblyfs vergeten; maer twee dagen waren reeds verstreken, en nog zag hy zyne redster niet wederkomen. Hy wist niet, wat hy er van peinzen zou. Nu vreesde hy, dat zy het slachtoffer harer menschenliefde ware geworden; dan, dat zy hem vergeten had. De hongersnood verzwartte die schrikbeelden; en de eenzame had niets anders meer voor oogen, dan't beeld eens doods nog schrikkelyker dan die, waer hy aen ontsnapt was. Zyne krachten verflauwden. Schier gevoelloos stort hy op't overschot zyner voorvaderen. Eventwel verneemt hy een gerucht. Het is de stem der brave nicht, die op hem riep. Van vreugde en zwakheid te zamen overmand, kon hy niet antwoorden: zy houdt hem voor dood, en laet al zuchtende den valtrap nederbonzen. De ongelukkige hierdoor verschrikt, spant zyne krachten in. Zy hoort hem en snelt toe om spyze te bieden, deelt hem de oorzaek van haer achterblyven mede, en verzekert, dat zy alle mogelyke voorzorg heeft genomen om hem voortaen aen geene vertraging meer bloot te stellen. Zy had hem ter nauwer nood verlaten, of een wapengekletter klonk haer in de ooren: ylings treedt zy in den grafkelder, en beveelt den Franschmanne de stilzwygendheid aen. In der daed, 't waren gewapende mannen, die de koster, beschuldigd eenen geëmigreerde in de kerk verborgen te hebben, en der onverzichtigheid zyner nicht onbewust, daerin bracht om er opsporingen te doen. Niets ontsnapte hunnen blik; zy onderzochten alles; zelfs stapten zy op den noodlottigen valtrap. Wat oogenblik voor beide ongelukkigen! Elken stap, die hem deed bewegen, schokte hun hart, en scheen

hun de toenadering van hunnen jongsten stond. Doch allengskens verwyderde zich het gerucht, en hield eindelyk geheel op. De nicht trad nog sidderend uit dien schuilhoek, vond alom eene diepe eenzaemheid, kwam den verschrikten beschermeling gerust stellen en vertrok. Des anderen daegs, en de volgende dagen bracht zy hem stiptelyk voedsel. Nog lang bleef hy aldus in deze krocht, onder de bescherming dier teedere vriendin. Een oogenblik rust werd geboren, zy verwittigde hem des. Nu zeide hy een teeder en eerbiedig vaerwel den voorvaderlyken schimmen, die hem beschermd hadden, klom uit dit levende graf, won het ruime, en hervond weldra eene echtgenoote, wier lieve tegenwoordigheid hem de weldaden zyner grootmoedige redster nog beter leerde waerderen.

Dit geval, men moet het bekennen, is zeer wonderlyk, en zweemt sterk naer 't romantische; doch ieder die 't leest, zal niet aerzelen te zeggen: ik wilde dat het echt ware. Zoo zeide vroeger een schryver sprekende over 't vreemde gevalletjen van Quinten Metsys, door liefde schilder geworden: Il wilde, dat het waer ware; ik zoude er der liefde dank voor weten.

De vaderlandsche lier heeft den heldinnen, van welke wy spraken recht laten wedervaren: de laetste, wier naem onbekend is, heeft mede de hulde eens vlaemschen zangers ontvangen: wy willen met de slotregels zyns gedichts ons hoofdstuk over de Belgische vrouwen sluiten:

 
Ach, waerom schuilt uw naem, verheven maegd, in 't duister,
 
Uw naem, die blinken moest in weêrgaloozen luister?
 
Dien niemand noemen mocht dan in de ziel ontroerd,
 
Door godlyk eerbied voor uw menschenmin vervoerd!
 
Maer neen! uw loon is hoog, en uwer deugd berekend.
 
Uw naem - hy staet in 't boek der Heemlen opgeteekend!

Vorige Volgende