Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 111]

XXVIII.
Borluut, Gentsche pensionnaris.
(1559.)

Onverschrokkenheid.

‘Doe wel, en zie niet om!’ luidt een spreek woord, dat men steeds indachtig moet wezen, als men tusschen pligt en zelfbelang te kiezen heeft. Het zyn slechte burgers, die tegen hun wettig opperhoofd opstaen, om hunnen eigenen welstand te verhoogen, om tot eenen eerepost te geraken, dien zy anders nimmer zouden bekomen; maer even slechte burgers zyn het, die om wereldschen roem of aerdsch voordeel, zich slaefsch aen onregtvaerdige eischen of woeste grillen eens dwingelands onderwerpen.

Wanneer de vorst, die ons beheerscht, het pad der wet verlaet, dan is 't onze pligt, moedig, maer

[p. 112]

tevens onderdanig, onze grieven voor hem bloot te leggen; dan mogen wy vry de leer onzer vaderen volgen: ‘Doe wel, en zie niet om! doe regt, en vrees niemand!’ en aldus die eerwaerde spreuk ook onzen kinderen nalaten. De onwaerdige zoon van keizer Karel, Philips de II.^e, had, tegenstrydig met 's lands wetten, zyne spaensche benden gansch Vlaenderen door verspreid, om er met krygsgeweld de nieuwe leer van Luther en Calvyn uit te roeijen. De Belgen waren er verre van af die nieuwe leer, met hare beeldstormery, met haren sleep van buitensporigheden goed te keuren; maer zy waren niet meer genegen voor bloedgeregt en spaensche dwinglandy.

Philip, omgeven van talryke hovelingen, zat te Gent in de vergadering der Staten, op eenen prachtigen zetel. De gevolmagtigde Borluut staet in name der Gentenaren op, en spreekt de volgende woorden:

‘Waerom, Sire, roept gy vreemde armen ter hulp om ons te verdedigen? Is het, opdat de wereld ons aenschouwe als te ligtzinnig of te vreesachtig om ons zelven te verweeren?

Waerom hebben wy een vredeverdrag gesloten, indien al de oude krygslasten op ons blyven drukken? Gedurende den oorlog ondersteunde de hope onzen nood, de nood ons geduld; thans is 't vrede, en wybezwyken onder den last van allerlei schattingen, afpersingen en verdrukkingen. Uwe onderdanen van Kameryk en Antwerpen komen

[p. 113]

hier, en beklagen zich over de gewelddadigheid van tuchtelooze krygsbenden. Thionville, Marienburg liggen verwoest. Zeker schonk ons Uwe Majesteit niet den vrede, opdat wy onze steden in woestenyen zouden zien omscheppen; iets dat onfeilbaer gebeuren zal, indien Uwe Majesteit ze niet verlosse van die ongenadige roovers. En waerom toch behoeft men den dienst van vreemde soldeniers zoo duer te betalen - van hun, die geen belang hebben een land te verschoonen, dat zy morgen welligt zullen verlaten? Waerom staen geene brave vlaemsche krygers, uit ons midden genomen, onder de vanen Uwer Majesteit? In veel woeliger dagen vertrouwde uw doorluchtige vader hun de eer en veiligheid van den Staet toe. Waerom toch, Sire, schynt thans Uwe Majesteit aen eene trouw te twyfelen, die zy uwen vader zuiver en onberispelyk bewaerd hebben?’

Dat was inderdaed voor Philip eene nieuwe, eene ongewoone, eene vlaemsche tael. Zulke opregte vermaning klinkt te zelden in 't oor der vorsten. Philip onthutst, ontzet, verpletterd, verbleekte, vergramde, sprong uit zynen zetel. Hy rees op, als bevond hy zich nog oppermagtig in Spanje, bezag de vergadering starlings met eenen bliksemenden oogslag om en rond, en barst uit: ‘Ik ook, ik ben een vreemdeling: wil men my, ook my, uit den lande verbannen?’ Men zweeg in algemeene verbazing. Die stilzwygendheid der Staten-generael

[p. 114]

gold als eene veroordeeling des konings; hy zelf zag er niets goeds in voor de toekomst. De politieke vorst beloofde evenwel de spaensche troepen uit den lande te trekken; maer hy bleef, volgens gewoonte, dier belofte niet getrouw.

In dezer gelegenheid bewees Borluut, dat hy den edelen naem van vry en vrank, reeds van ouds aen de Gentenaren gegeven, ten volle verdiende.

Ook wy willen steeds de regte baen inslaen, en alle kronkelwegen vermyden; dan mogen wy met een zuiver geweten en een fier gelaet het versjen herhalen:

Het zy ge meester zyt of knecht,
Wees vry en vrank, nooit valsch of slecht.