Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 99]

XXV.
Verhalen over Keizer Karel.

Burgerzin. Regtvaerdigheid.

De keizer had tot zynen togt naer Algiers twee millioenen gulden noodig, die hem een antwerpsche koopman, met name Jan Daens, ter leen verstrekte. Die eerste togt was zeer noodlottig, en de vorst was niet in staet de geleende somme weder te geven: hy vroeg dus om uitstel. De Antwerpenaer antwoordde, dat hy zich zeer gelukkig achtte zynen vorst eenen dienst te kunnen bewyzen; zoo dat hy, daerdoor eenigszins verstout, nederig de genade afsmeekte, zynen magtigen Heer te zynent op eene maeltyd te mogen onthalen: de keizer nam de uitnoodiging aen. De voornaemste antwerpsche uitreeders, die met Daens de leening gedaen hadden, bevonden zich aen den feestdisch. By 't einde des gastmaels, bragt men eene schotel met weiriekenden houte ter tafel; de

[p. 100]

daerover bevreemde keizer vroeg: ‘Waertoe die schotel?’ Tot antwoord stak men er 't vuer aen, en Daens wierp, zoo in zynen naem als in dien zyner vrienden, de schuldbekentenis daer in, zeggende, dat zy allen zich meer dan voldaen achteden door de eer, die hun de grootste keizer des christendoms bewezen had, met zich aen hunnen burgerdisch te plaetsen. Over zulke edelmoedigheid getroffen, stond Karel der stede Antwerpen eenige voorregten toe, die haren bloei dermate bevorderden, dat eerlang het getal harer inwooneren verdubbelde, tot der tyde, dat hertog Alva, met verwoestingsgeest bezield, tegen haer optrok, en de meeste kooplieden dwong met goed en have naer veiligere streek te vlugten.

Geen wonder, dat de keizer zulk eenen gullen burgerdisch aenvaerdde. Hy was niet moeijelyk op dit kapittel; wy hebben er de blyk van aen der hand.

Eens, des morgens vroeg, in 't Soniënbosch ter jagt opgetrokken, liep de vorst, ver van de zynen, in 't woud verdoold. Eindelyk kwam hy uitgehongerd aen de hut eens armen houthakkers, en trad het deurken in. Men aenzag den keizer voor eenen simpelen edelman, en bediende hem een allersoberst ontbyt. De spraekzame vreemdeling vroeg, of er niet een stukjen wildbraed ten beste was. De houthakker fluisterde zyner vrouw iets in 't oor; en daer het gulle voorkomen van dien gast dien goeden menschen geene achterdocht inboezemde, bragt

[p. 101]

men hem eene goede snêe van eenen gezouten reebout. Man en vrouw deden hem beloven 't lekkere brokjen maer niet te verklikken. Eenige dagen later liet de keizer den houthakker aen 't hof ontbieden. De arme sukkelaer, toen hy in den keizer zynen gast herkende, stortte smeekend op zyne knieën, en dacht des doods te zyn. De vorst deed den goeden man opstaen, stelde hem gerust, en vroeg hem naer den prys van 't genuttigde ontbyt, ten minste naer wat hy in vergoeding wenschte te bekomen.

De boer, van zynen schrik geheel hersteld, wenschte enkel het verlof te krygen, van vry bezems in 't woud te mogen snyden. Die ootmoedige bede werd den armen man toegestaen; de keizer verwonderd over dien nederigen wensch, wilde den houthakker nuttig zyn. Hy bestelde hem te dien einde voor 's anderendaegs zoo veel bezemen, als hy en zyne vrouw zouden kunnen dragen. Als men hem de aenkomst van dat regiment bezemen aenmeldde, wilde hy, dat alle hovelingen met eenen bezem den houthakker afgekocht, dien dag vóór hem zouden verschynen. Talryk waren de hovelingen. De boschbewooners hadden, tegen eene pistool 't stuk, geheel hunne vracht bezemen al spoedig uitverkocht, en keerden zingend en klingend met voller beurze naer hun woudhutteken terug.

De voorgaende schetsen zyn niet onaerdig; de volgende biedt eenen trek, die men zich met voorliefde herinnert.

[p. 102]

De rondborstige vorst kwam eens van Antwerpen naer Brussel terug. Onderweegs renden ruiters uit 's keizers gevolg over een schaep, en doodden het zelve. De schaper stelde seffens zyne kudde onder het toezicht van eenen gezel, vervolgde den stoet, en eischte dringend de waerde van zyn verlies terug. Men gaf den man geen gehoor, die hierop den keizer voor 't geregt liet dagen. Karel wel verre van over die stoutheid vergramd te zyn, liet het geregt vry zynen gang gaen, en werd tot schadevergoeding en de kosten veroordeeld. Nu deed hy den regter komen, en vroeg hem, hoe 't kwam, dat zyne hoedanigheid van opperhoofd niet geëerbiedigd werd? - ‘Sire (sprak de regter), vóór myne bank ken ik maer een enkel opperhoofd, en dat is.... uw heer en meester, God!’ Die brave man, wiens naem ongelukkig tot ons niet is overgekomen, werd onder Kakels raedsheeren opgenomen.

Een mensch, gebiedt het eer en pligt.
Ziet stout den vorst in 't aengezicht.