Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 95]

XXIV.
Kluchtige verhalen van Keizer Karel.

Menschenkennis.

Er bestaet een gansch boekdeel vol van 's keizers vrolyke daden en gezegden: er moge dan al wat verdichting onder loopen, sedert eeuwen genieten die kluchtige verhalen het voorregt burger en landman schuldeloos te vermaken. Wy willen er wat uit oprapen, dat den vorst als mensch geestryk en luimig afschetst.

Toen hy te Madrid met Frans den I.^ste een vredeverdrag sloot, wilde hy zynen vyand, die nu geen koningryk meer bezat, in 't minste niet vernederen, en teekende dus eenvoudig: ‘Karel, burger van Gent.’ De fransche koning onthield zich meê van al zyne breedvoerige titelen en teekende vlakweg: ‘Frans, heer te Vauvres.’

De ‘burger van Gent’, die zelf sterk den arbeid

[p. 96]

minde, zag met welgevallen de nyverheid der Vlamingen aen, wier linnenwevery in dien tyd zoo vermaerd was. ‘Zoo lange zal dit landeken bloeijen (zeide hy), als men den vlaemschen vrouwen hunne vingeren niet af kapt.’

Karel wist als monnik, gelyk vroeger als keizer, aerdig te schertsen. Zyn onwaerdig zoon Philip verzuimde hem, na den troonafstand, de overeengekomene lyfrente te voldoen, zoodat Karel wel eens in weinig keizerlyke omstandigheden kwam. Eens, als zyn hofnar, Pedro de San-Erbas, zeer heusch van hem gegroet werd; ‘Sire, waerom toch groet gy my zoo gemeenzaem (vroeg hy, zoo wat verwonderd)?’ - ‘Vriend lief, (antwoordde Karel), ik heb u niets anders meer te schenken, dan eenen burgergroet.’

Hy kende de fierheid der Catalanen: want hy had den aerd zyner verschillende volken doorgrond, en behandelde hen daernaer. Toen afgevaerdigden tot hem kwamen om te weten, hoe hy zyne intrede in Barcelona wilde doen. ‘Op dezelfde wyze als Barcelonas graven vóór my onthaeld werden (was 't antwoord), omdat ik 't eene grootere eer achte, graef van Barcelonne dan roomsch keizer te zyn.’ En met dit antwoord won hy volkomen de harten dier trotschaerds.

Eens bezocht hem de oude dappere veldheer Antoon de Leve. De keizer wilde nadrukkelyk, dat de grysaerd voor hem nederzitten, en zich 't hoofd bedekken zou. ‘Een bevelhebber (sprak hy), die

[p. 97]

roemryk zestig slagen bygewoond heeft, mag wel der voorregten genieten, welke den spaenschen grooten eigen zyn. Gy zyt 73 jaer oud, gy moogt vry in tegenwoordigheid eens dertigjarigen keizers uw gemak nemen.’

Het is bekend, dat de jicht den keizer kwelde, en dat een jichtige soms hinkt of mank loopt. Zulks zag eens de graef van Buren, die met hem gemeenzaem durfde spreken: ‘Het keizerryk wankelt (zeide Van Buren, glimlachend)!’ - ‘Wacht u, in 't vervolg voor zulke uitdrukkingen (sprak de keizer zacht maer ernstig), en weet, dat het niet de voeten zyn die regeeren, maer wel het hoofd.’

Reeds in zyne kinderspelen straelde zyn dappere inborst door. Als hy nog gansch klein was, vormde hy met zyne edelknapen en kleine gentsche makkeren escadrons, en verdeelde de krygszuchtige mannekens in twee legers. Hier stonden de Belgen, ginds de Turken, elk onder hun vendel. Het gevegt begon; men worstelde wederzyds, men maekte krygsgevangenen van beide kanten. De kleine Karel rigtte zyn leger zoo in, dat hy altyd zegepraelde,en liet zich dan in vollen triomph, op de handen zyner speelgenooten dragen. Een der knapen, dien Karel tot veldheer over de turksche bende wilde stellen, eischte, dat Karel ook eens aen 't hoofd dier ongeloovigen zou vechten, terwyl hy op zyne beurt aen 't hoofd der Christenen mogt staen; maer de jonge prins, die nimmer die rol wilde overnemen, liever

[p. 98]

dan dit voorstel te aenvaerden, schonk zyn gulden halssieraed, en zyne fluweelen muts, met prachtigen vederbos getooid, aen den makker, opdat hy toch maer een Turk wilde blyven.

In zyner jeugd hield hy ook veel van de jagt. Eens vervolgde hy zeer levendig een ever, of wild zwyn, en geraekte met den grave van Boussu in 't woud verloren. Deze jonge heer bragt zich toevallig eene steek toe met zyn eigen jagtmes, dat toenmaels gewoonlyk met bilsenkruidsap werd vergiftigd. Daer was geen ander middel om de gevolgen van het gift te wederhouden dan de wonde uit te zuigen. De prins aerzelde geenen oogenblik, zynen jongen gezelle de hulp te bieden, die hem redden moest. Hier hoeft geen lofwoord by: de vorst wykt voor den mensch.

Hy die zich zelv' verzaken kan,
Dat is een groot, heldhaftig man.