Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 91]

XXIII.
Troonafstand door Karel den V.^de
(1555.)

Brussel was nog nooit zoo woelig, zoo schitterend geweest als in 1555: de Staten-generael der Nederlanden waren er tot een byna ongehoord schouwspel uitgenoodigd. De geestelykheid, de adel en de stedelyke gezanten ontbraken er niet, en 't hof was heerlyk uitgedoscht. Benevens de twee koninginnen, zusters van den keizer, waren er Bohemens koning en de hertog van Savoyen, met vele naburige prinsen, tegenwoordig. Den 25 october besteeg Karel voor 't laetste mael den troon. Regts naest hem stond zyn zoon; links, zyne zuster Maria, koningin van Hongaryen en gouvernante der Nederlanden; achter hem, een talryke, glansende stoet van spaensche grooten en prinsen des keizerryks.

Philibert van Brussel, voorzitter der staten,

[p. 92]

opende de vergadering met eene redevoering. Hierna rees de keizer, en op den schouder des prinsen van Oranje leunende, las hy duidelyk en deftig het verhael zyner daden van der tyde, dat hy als zeventienjarig jongeling het bewind in handen had gekregen.

‘Van dat oogenblik af (sprak hy), heb ik der ruste weinig, den vermaken nog minder tyds vergund. Uit hoofde des oorlogs en bestuers myner staten, heb ik negen reizen in Duitschland, zes in Spanje, vier in Frankryk, zeven in Italië, tien in de belgische provinciën, twee in Engeland en twee in Afrika moeten ondernemen, en elf mael ter zee gaen. Zoo lang ik de noodige kracht ter vervulling myner pligten bezat, gevoelden myne vyanden, zoo ik meen, geen ander leedwezen, dan Karel te zien leven, en regeeren.

Maer nu my de kracht verlaet, nu myn leven in gestadige smarten langzaem uitdooft, nu ligt my 't heil myner onderdanen veel sterker aen 't harte, dan de zucht om langer te heerschen. In plaetse van eenen zwakken grysaerd, deels lam en onbekwaem om den last van oorlog en bestuer voort te torschen, schenk ik u een' jongen, wakkeren, sterken, manmoedigen vorst. O, weest hem onderdanig, blyft eensgezind, standvastig en onveranderlyk in den katholieken godsdienst. Indien ik in myne zorgvuldigheid voor uw welzyn welligt eenige misstappen heb begaen,

[p. 93]

schryft ze toch liever toe aen menschelyke zwakheid, dan aen kwaedwilligheid.

‘In de volstrekte eenzaemheid, waerin ik my wil verdiepen, zal 't myn zoetste troost zyn, my uwer bestendige trouw te herinneren: ja, myn laetste wensch en bede is voor de welvaert myner steeds gehoorzame volkeren.’

En dan zich tot Philip, die voor zynen troon knielde, en hem de hand kustte, plegtig wendende, sprak hy: ‘Indien ik u dit ryke, sterk door my vergroote erfdeel eerst by mynen dood had nagelaten, dan nog waert gy myner gedachtenis dank schuldig; thans heb ik nog meer regt op uwen dank, dewyl ik u datgene afsta, wat ik had kunnen behouden; doch dien dank scheld ik u kwyt, en 't zal my loons genoeg zyn te zien, dat gy door uwe liefde uwe onderdanen zoekt gelukkig te maken. Het is uw pligt te bewyzen, dat gy myner vaderlyke toeneiging waerdig zyt. Eerbiedig onwrikbaer den godsdienst, handhaef zuiver het katholieke geloof; de landswetten moeten u heilig zyn; verkort der steden regten, noch voorregten; en kwame eens de tyd, waerop gy, als ik, de kalmte van een ambteloos leven mogtet verlangen, o, dan wensch ik u eenen zoon, den door u afgestanen scepter waerdig; en smaek dan, by den troonafstand zoo veel genoegen, als ik thans smake!’

Karel zweeg: diep aengedaen schonk hy zynen zone den vaderlyken zegen, en zonk magteloos in

[p. 94]

zynen zetel neêr. Philip scheen bewogen, en stond weenend op. De gansche vergadering weende van diepe ontroering. Men betreurde het verlies van eenen vorst, die, al was hy ook menigen menschelyken zwakheden onderhevig geweest, toch altyd byzonder zyn geboorteland had bemind. Men vreesde vooral, dat de zoon de vaste hand niet zou bezitten, om het schip van state, door de dreigende stormen henen, veilig in behoudene haven te sturen.

Een vooruitzicht, welks gegrondheid de tyd maer al te wel, helaes, zou bewyzen.

Ook Karel, van den troon getreden,
Riep: Ydelheid der ydelheden.