Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 83]

XXI.
Aertshertog Maximiliaen.
(1488).

Loon naer werken.

Te groote weelde maekt woelig en overmoedig: 't zyn sterke beenen, die de weelde kunnen dragen, zegt een oud spreekwoord, door vader Cats vernieuwd. Dit schynt even goed op Volkeren als op vorsten toepasselyk te zyn. Althans wy bemerken, dat een oproer niet altyd geboren wordt in tyden van landverval, maer wel eens uitbreekt, als het den lande welgaet, als er de handel bloeit, en de welvaert zich alom verbreidt.

De Franschen en de Gentenaren lieten Maximiliaen maer weinig rust. Dezen stelden geen vertrouwen in eenen duitschen vorst, die de ambten of aen edel-

[p. 84]

mannen of aen vreemdelingen vergaf; zy wilden Maximiliaen niet erkennen als voogd des zoons en der dochter, die hy met Maria van Burgondië gewonnen had.

Nadat hy zyne onderhoorigen door de wapens bedwongen en met Frankryk den vrede gesloten had, begaf hy zich naer Gent, om er zynen intogt (of zoo men 't noemde, zyne ‘blyde intrede’) te doen. De Gentenaren, die nauwelyks op vergiffenis dorsten hopen, zonden hem de hoofden der burgery met den jongen Philip te gemoet, dien zy sedert zyn vierde jaer in bewaring hadden gehouden. Maximiliaen ontwaert zynen zoon; zyn vaderhart wordt diep getroffen; hy sluit hem in zyne armen, en besproeit hem met tranen van teederheid. In dezen oogenblik knielen de burgers voor hun opperhoofd, en verwachten in die nederige houding de voorwaerden hunner vergiffenis. De aertshertog trekt Gent binnen, enkel vergezeld van vyf duizend man dietscher troepen. Deze vreemdelingen gaven al spoedig aenleiding tot nieuwen opstand; daer zy niets driftiger verlangden, dan de stad te plunderen. Zoo als nog in onzen tyd, oefende Frankryk waerschynlyk zynen invloed by dergelyke opschudding uit. Dit mael werd Gent zwaer gestraft; het magistraet (schepenen van der keure) liet door hoog bevel 33 der belhamelen ophangen, en verbande er een honderdtal.

De aertshertog, over de nieuwe muiteryen gebelgd, beveelt van op zynen zetel, ter Vrydagmerkt opgerigt,

[p. 85]

dat men Gents wallen en vesten afbreke, en al het geschut wegneme. De voorregten der stad zyn aengeslagen; bovendien drukt op de burgers eene geweldige geldboete.

Zoo als immer, schoot die groote gestrengheid haer doel mis. Twee bannelingen komen vermomd de stad binnen, en stellen zich aen 't hoofd der misnoegden. De neeringen verheffen hunne banieren, vliegen naer diezelfde Vrydagmerkt, rigten een tydelykbestuer in, en plaetsen zich onder de bescherming der Franschen, Vlaenderens aloude aertsvyanden.

Wanneer hy den nieuwen opstand der Gentenaren verneemt, bevond zich Maximiliaen in Zeeland. Hy vreest, dat het vuer des oproers zich over heel Vlaenderen en Braband uitstrekke, ylt naer Brugge, laet zyn heir in de omstreken achter, en trekt met zyner lyfwacht de stad binnen.

Maximiliaen, de jonge, wakkere vorst, een jaer vroeger in Aken keizer gekroond, zat welhaest, als gevangene, in Brugges muren opgesloten: zyn leven was niet in veiligheid. Men ontnam hem de voogdyschap zyns zoons, en het bestuer zyner staten. Het plan van dit werkjen verbiedt elk wydloopig verhael: gaerne hadde men anders uitgeweid over hetgene er in dien woeligen tyd te Brugge voorviel. Niet alles strekt tot lof der muiters, op verre na niet. In hunne zegeprael waren zy laeg; in zyne vernedering bleef Maximiliaen edel en groot.

Reeds zat de aertshertog sedert vier maenden ge-

[p. 86]

vangen als keizer Frederik de III.^e met een sterk leger tegen Vlaenderen afkwam om den opstand te dempen. Brugge zou verwoest, zyne inwooners gedood of door Europa verspreid worden, om allen Volkeren tot voorbeeld van gestraft hoogverraed te strekken.

Nu bidden en smeeken de Bruggelingen zoo lang en zoo luid, tot Maximiliaen hun vergiffenis schenkt, ja, zelfs uit de stad trekt om den geregten toren zyns vaders te ontwapenen; maer zy ontsnapten zoo niet aen hunne zedelyke straf.

Die opstand en degene, twee jaer later uitgebroken, waren de innige oorzaek des vervals dier stad, eens ‘de guldene wereld’ genoemd. Brugge verkwynde. Zyn handel, zyn rykdom, zyn leven, alles ging naer Antwerpen over. Deze stad daerentegen werd om hare vlyt en trouw ten mildste beloond, en bereikte onder keizer Karel den hoogtsten bloei.

Verbreekt men 't wettig ryksgezag,
Het volk betaelt altyd 't gelag.