Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 71]

XVIII.
Philip-De-Goede.
(1467.)

Mode, pracht, wreedheid.

Alles wat blinkt is geen goud, zegt een oud spreekwoord, dat op Philip kan toegepast worden.

Die hertog hield veel van prael en pracht; zyne kleeding was buitengewoon kostelyk, en 't hem omgevend hof was een der luisterrykste van Europa. Alles schitterde er van zilver, goud en edelgesteenten. Onder zyne regeering bragt ons land de schoonste stoffen en weefsels in den handel; geen wonder derhalve, dat zyde, fluweel en goudlaken het gewoone tooisel werden van allen, die in Brugge of Brussel het hof bezochten.

Tydens Philips bestuer verhief zich, onder zekere

[p. 72]

opzichten, ons vaderland verreweg boven de naburige landen. Vlaenderen was het middenpunt der europeesche nyverheid, en terwyl elders de kunsten nog in de wiege lagen, bloeiden zy hier alreede. Tevens waren de best ingerigte werkplaetsen by ons te zien. Het hertoglyke paleis was wyd en zyd vermaerd wegens goeden smaek, kunstige keurigheid en oostersche pracht.

Het is jammer dat de zeden (de echte grondslag aller duerzame welvaert), veel te wenschen overlieten. Wanneer het hof een slecht voorbeeld geeft, dan denkt, hoe verkeerdelyk ook, de burger, dat hy gewettigd is, dit te volgen, en spoedig kankert het zedenbederf alom voort.

Philip verdiende in der daed weinig den bynaem van de Goede, dien zyne burgondische hovelingen hem gegeven hebben; hy heeft zich vooral jegens onze broeders, de Walen, wier steden hy in nam, niet slechts als een strenge vader, maer veeleer als een vergramde beul gedragen. Wy zullen liefst niet spreken van zyne vermaskerde staetkunst jegens zyne nicht Jacoba van Beyeren; zyne gruwelyke wreedheid jegens onderdanen verdonkert genoeg den roem, dien men hem verleent, omdat hy overmild is geweest jegens die kunsten, welke de pracht der paleizen verhoogen. Men mag gerust den luisterryken hertog van Burgondië met eenen blinkenden appel vergelyken, die van binnen rot is.

Wil men 't bewys? De inwooners van Dinant

[p. 73]

hadden tegen onzen hertog zwaer misdaen. Ryk en overmoedig, had die stad, onvoorzichtig genoeg, zich eenige baldadigheden veroorloofd: deze trokken de grootste onheilen over haer hoofd.

Philip van Commines en Haraeus verhalen, dat acht honderd Dinantenaren, rug tegen rug gebonden, in de Maes verdronken werden: eene gruweldaed, die de Franschen in 1789 vernieuwd, en met den naem van republikeinsche vereenigingen (Mariages républicains) bestempeld hebben. De gryze hertog liet zich voor de stad Dinant dragen, om zyne hardvochtige oogen aen dit vreeselyk schouwspel te verzadigen!

Philip de Goede moest kort daerna voor den goddelyken regter verschynen. Hy stierf te Brugge in 1467, toen hy twee en zeventig jaer oud was. 't Is waer, hy liet eenen buitengewoonen geldschat na; maer wat baette zulks? zyn opvolger toch erfde van hem geen voorbeeld zulker vorstendeugden, die de ontslapene, als een schat, met zich in 't eeuwige leven mededraegt.

Onder dien vorst werden alom in de steden tooneelen opgerigt, waer Mysteriën (godsdienstige spelen) en kluchten op gespeeld werden. Onder die kluchten kon er zeker geene geestiger zyn, dan de volgende, die niet op de tooneelplanken, maer wel aen 't hof gespeeld is.

Philip had, na eene zware ziekte, al zyn hair verloren, en was gansch kael geworden. Om dit te

[p. 74]

verbergen, vond men te zynen gebruike de eerste paruik uit. Vyf honderd edellieden, om hunnen meester te behagen, lieten zich vol iever het hoofd glad scheren, en verschenen deftig geparuikt binnen Brussel. Op dit zicht, spalkte het onnoozele volk de oogen open, om die groote heeren te bewonderen, die, ten einde de gunst van hunnen meester te winnen, volgaerne hun eigen hair hadden verloren.

Tegenwoordig ziet men nog een aental heeren en vrouwen in de stad en zelfs op het land, die de grootste buitensporigheden in hunne kleederdragt aen den dag leggen, om aen zekere grillige dame te behagen, die te Parys op den troon zit en de mode heet; maer

Een edel hart en rein gemoed
Staen boven glans, en geld, en goed.