Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 47]

XII.
Maria van Braband.
(1256.)

Zelfstraffe der gramschap.

De geschiedenis en de zelfondervinding zyn voorzeker de beste leermeesteressen. Jammer is het, dat maer weinige persoonen naer de goede lessen der geschiedenis luisteren; anders zouden zy menigmael aen de tuchtroede der ondervinding ontsnappen. Eene vaderlyke vermaning vindt by den lichtzinnigen jongen niet meerder gehoor, dan de waerschuwing der geschiedenis; maer wanneer de knaep door zyne eigene misstappen en dwalingen gestraft wordt, dan eerst herinnert hy zich de heilzame woorden zyns vaders.

Laet u nooit door uwen toorn vermeesteren! Zyt

[p. 48]

gy gramstoorig, onderneemt niets, voor gy bedaerd zyt. De toorn is blind; wacht u, hem tot gids te nemen, of hy stort u in den afgrond! Zoo spreekt uit volgenden verhale mede tot u de ervarene leermeesteres, de geschiedenis.

De deugden van Hendrik den II.^e, bygenaemd de edelmoedige, waren, tydens zyn bestuer, de schoonste perelen in Brabands hertoglyke kroon. Die brave vorst gaf zyne vierde dochter, Maria, ten huwelyk aen Lodewyk den II.^e, hertog van Beijeren, paltsgraef aen den Rhyn, dien men den gestrenge noemt, maer die waerlyk wel eenen ergeren naem verdient. Die echt nu werd in 1247 voltrokken.

Lodewyk voerde eenen krygstogt aen langs den Rhyn, om dien stroom te zuiveren van de roovers, die er allerlei baldadigheden begingen. Onderwyl verbleef Maria, zyne gemalin, te Donauweerd. Zy had eens twee brieven geschreven, den eenen aen haren echtgenoot, den anderen aen graef Hendrik Ruchon. In dezen laetsten brief had zy eenige argelooze geheimen gesteld, en opdat de bode uit onwetendheid de brieven niet zou verwisselen, had zy den eenen voor den hertog met zwart, den anderen voor den graef met rood lak verzegeld.

De bode, die niet lezen kon, vergat haer bevel omtrent het waer te nemen onderscheid, en behandigde eenen der brieven, het viel zoo 't viel, aen den hertog van Beijeren, namelyk den roodverzegelden brief. Deze las den inhoud, begreep hem verkeerdelyk, en

[p. 49]

vermoedde tusschen maria en den graef Ruchon ongeoorloofde betrekkingen.

Woedend vliegt hy op, doorboort eigenhandig den ongelukkigen bode, en, van eenen beul vergezeld, rotst en rent hy, zonder rusten, naer Donauweerd. Onmiddellyk by zyner aenkomst aldaer, doorsteekt hy met zynen dolk den opzichter der vesting, doodt met zynen degen eene edele jonkvrouw, die hy als medepligtige zyner gemalin aenzag, en doet Marias kamervrouw uit eenen toren te pletter nederbonzen. En - na die reeks van gruwelen, verschynt de nog razende hertog voor de vorstin: ‘Onwaerdige echtgenoote (roept hy uit) gy... my verraden!... welaen, sterf!’

De arme Maria stort zich voor haren onzinnigen gemael op de kniën, en, by al wat heilig is, verzekert zy hem harer onschuld. Elisabeth, de zuster zelve van Lodewyk den Gestrenge, smeekt hem ten minste uitstel tot 's anderen daegs, ten einde inlichtingen in te winnen. Alle smeeken was vergeefsch. Lodewyk geeft zynen beule 't bevel de vorstin naer den kerker te slepen, en ze te onthalzen: dit schrikbevel werd voltrokken den 15 ^en february 1256.

Zulke onzinnige barbaerschheid verontwaerdigde grooten en kleinen; vorsten en volkeren huiverden van die gruweldaed. Lodewyk de Gestrenge erkende eenige dagen later de onschuld zyner gade, en was door zyne wandaed zoo fel geschokt, dat het hair van zyn hoofd op eens vergrysde.

[p. 50]

Ter verzoening dier onmenschlykheid, stichtte Lodewyk de abtdy van Fürstenfeld, waerin Maria van Braband plegtig begraven werd. Twaelf karthuizermonniken, voor hare grafstede geknield, baden onophoudelyk, gewis niet voor 't ongelukkige slagtoffer des toorns, maer wel voor den moordenaer, aen helsche wroegingen overgegeven.

Toren, korte onzinnigheid,
Wat al ramps, dien gy verbreidt!