Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 27]

VII.
Godfried (Godevaert) van Bouillon.
(1058).

Godsdienstigheid.

Plutarchus heeft de uitmuntendste mannen van Griekenland met zyne kunstryke stift op papyrusrollen vereeuwigd. Vroeger reeds had Homerus met reusachtige dichterverbeelding helden en goden bezongen; maer treffender dan de levensschetsen des eersten, grootscher dan de zangen des tweeden, prykt het eenvoudige verhael der middeleeuwsche chronyken, die van den belgischen held Godfried van Bouillon gewagen.

Hy werd in 1058 te Bezy, by Nyvelt in Braband, geboren, op een kasteel, waervan nog op 't einde der voorgaende eeuw puinen bestonden. Hy had het

[p. 28]

onschatbare geluk de zoon van brave en godvruchtige ouderen te zyn, die hem met liefderyke hand ter deugd en dienste des Heeren opleidden. Zy wisten hoeveel er aen eene goede en christelyke opvoeding gelegen is, en gaven den kinde tot leeraer Pieter, den kluizenaer, die later door zynen oproep ten kruistogte zoo vermaerd is geworden. De jonge Godfried werd mede den kunsten en wetenschappen ingewyd. Hy sprak de talen van Zuid en Noord; zoodat beide, Dietscher en Wael, met hem in hunne eigen sprake verkeerden: een voorbeeld, dat by al onze broeders, de Walen, navolging verdient. In lichaemsoefeningen was hy zoo ervaren, dat men hem met regt als volmaekten ridder aenzag; ja, reeds als jongeling ging hy door voor 't sieraed zynes lands en zyner eeuwe.

Onder zynen oom, den hertog van Nederlotharingen, deed de heldhaftige jongeling zyne eerste wapenproeven, en die oom kreeg hem zoo lief, dat hy, by zynen dood, hem tot eenigen erfgenaem instelde.

De graven van Namen en van Vlaenderen, die Godfried onregtvaerdig bevochten, moesten voor den jeugdigen degen onderdoen. Zyn heer en keizer, Hendrik de IV^e, behandelde hem ook niet al te regtzinnig: dat belettede Godfried geenszins zynen vorst getrouw te dienen, en dien aldus in grootmoedigheid verreweg te overtreffen. Zelfs bevrydde zyn arm den keizer voor Rodolph van

[p. 29]

Zwaben, zynen geduchten mededinger ter kroone.

Die heldhaftige Belg gaf aen Hendrik den iv^e nog andere bewyzen van beleid en trouw; en eerst na allerlei diensten stond deze aen Godfried eindelyk af het hem toekomende hertogdom Lotharingen. Nu bewees Godfried, als leenman, hulde aen den keizer, zynen leenheer, en keerde vol vreugde naer zyn geboorteland terug, alwaer het er hoogst ongelukkig uitzag.

Niet alleen sliepen kunsten en wetenschappen er den doodslaep, alom woelde losbandigheid, en zegevierde woestheid. De zwakken werden verdrukt; ook vonden weduwen en weezen nergens steun of stut; de grooten en sterken roofden en moordden straffeloos. Het geweld scheen des lands eenige wet: immers, het regt zelf erkende zyne onmagt, telkens dat het de uitspraek liet afhangen van een vuistgevecht tusschen partyen.

Godfried stichtte niet alleen school by school, maer gaf het voorbeeld van eer en deugd. Traeg- en ledigheid weken allengs voor nyverheid en koophandel. De wetten werden verbeterd, en de zeden, welke nu begonnen te heerschen, maekten ze deels onnoodig. Handwerken en gilden bloeiden alom, en de overvloed stroomde uit velden en steden den vlytigen burgeren toe.

Godfrieds hemelsche invloed daelde, als een milde zomerregen, uit den hoogen op dit ongelukkige erfdeel der onkunde en slaverny, en zyn naem werd in hut en huis, in paleis en kerke gezegend.

[p. 30]

Daer klinkt plotseling, wyd en zyd, de oproep ten eersten kruistocht. Als een vrome leerling des vurigen moniks Pieter, nam Godfried vaster dan iemand het besluit op, het Heilige land uit den klauw der ongeloovigen te rukken, en te redden.

Langs Moezel en Maes, langs Leije en Schelde, verhief zich het kruis, als heldhaftig sein der vaert ten heiligen oorloge. De ryken schonken den armen hunne goederen, of verkochten ze tegen reisbehoeften; klein en groot schaerde zich onder de kruisvaen nevens elkander; en eer een enkel jaer om was, had onze Godfried een heir van zeventig duizend man te voet en tien duizend te paerd rondom zich vereenigd.

Wy zullen van dien eersten welingerigten kruistocht eene kleine schets ontwerpen, die ongetwyfeld belang zal opwekken.

Een groot man is een weldaed Gods:
Het vaderland zy op hem trotsch!