Verhalen uit de geschiedenis van België

[p. 15]

IV.
Karel de Groote.
(800).

Daer zyn reuzenbergen, die zich hoog boven de wolken verheffen; daerzynsterren der eerste grootte, die aen het uitspansel glansen; daer zyn helden in de lange reeks der eeuwen, wier schedel boven hunne tydgenooten prykt, wier geest alle gelyktydige vernuften overstraelt.

Karel de Groote is een dier helden, die hunne eeuw verlichtten, en welker luister onsterfelyk is. Vele derheerlyke daden van dien magtigen keizer behooren tot België; wy hebben voorzeker meer reden dan de Franschen om hem onder onze voorzaten te tellen. Ofschoon die roomsche keizer, vooral in de

[p. 16]

algemeene wereldgeschiedenis, als krijgsboofd eene groote rol speelt, zoo bleef hy toch voor België, gedurende zijne drie en vyftig veldtogten, een dierbare vredevorst.

Te Luik stichtte hy eene school, en te Gent liet hij (ten minste zoo men beweert) vloten bouwen om gansch het land voor den inval der Noordmannen te beschermen.

België en zyne inwooners bevielen aen dien grooten man. Hy maekte Einhard (Eginhard) zynen geheimschryver, tot abt-titularis der abtdy van S. Baefs te Gent. Het tafereel, dat deze kundige Belg van den handel en wandel des keizers ontwierp, zal aen oud en jong zeker altyd belang inboezemen.

In openbare plegtigheden (zoo lezen wy by Einhard) droeg de keizer een kleed met goud doorweven, en eene guldene, met diamanten versierde, kroon. Op gewoone dagen verschilde zyne dragt weinig van die des volks. Hy was matig in eten en drinken, vooral in het laetste: want hy verfoeide de dronkenschap. Hy gebruikte weinig wyn, of geestryke dranken; hy dronk by een middagmael zelden meer dan drie keeren.

Gedurende de maeltyd, vernam hy gaerne een aengenaem gesprek, of luisterde naer het voordragen der geschiedenis, den grooten helden der oudheid gewyd. Onder S.^t Augustyns schriften hield hy 't meest van 't werk ’Over de stede Gods.’

Hy was byzonder welsprekend. Hy sprak niet

[p. 17]

alleen zyne moedertael (ons schoon en ryk oud dietsch), maer, zoo gemakkelyk als deze, het latyn. Het grieksch verstond hy beter dan hy 't sprak. Pieter van Pisa was zyn taelleeraer geweest, en Albinus, bygenaemd Alcuin, een geleerd engelschman, hielp hem de school te Parys stichten.

Hy droeg de grootste zorg voor de opvoeding zyner kinderen en kindskinderen. Zoodra zy sterk genoeg waren, moesten de knapen zich oefenen in 't ryden, jagen en behandelen der wapenen. De dochters werden opgeleid tot de zedelyke wetenschappen en tot allen, aen vrouwen passenden, handarbeid. Hy liet haer zelfs het spinnen leeren; zoo zeer vreesde hy, dat zy zich aen den lediggang zouden gewennen.

Hy was zacht in zyne kastydingen, regtvaerdig in zyne vonnissen, gematigd in zyn bestuer. Hy was milddadig jegens armen en pelgrims, alsmede jegens de gevangenen, die in de boeijen der ongeloovige vorsten te Jerusalem, en in de omliggende koningryken, zuchtten.

’Nadat hy het Christendom had helpen uitbreiden, de geestelyke kerktucht met vromen iever had vastgesteld; nadat hy zyne staten bevredigd had, stierf hy, in den ouderdom van 72 jaren, den 28 january 814. Hy regeerde 47 jaer. Hy werd plegtig in zyner sterfplaets Aken begraven, te midden der prachtige kerk, die hy ter eere der Heilige Maegd had laten bouwen.’

[p. 18]

By die levensbyzonderheden willen wy nog iets belangryks voegen: namelyk, dat de keizer, een vyand aller ydele kleederpracht, met spyt bemerkte, dat zyne hovelingen en veldheeren uit Italië zyden modedragten hadden medegebragt. Schapen- otter- en kattenvellen pasten, dacht hy, onzen landaerd beter, dan de lichte sloffen uit het Zuiden. De keizer zag met verdriet, dat zyn volk tot pracht en weelde overhelde, en schreef zelfs eene wet tegen het invoeren van vreemde, kostelyke stoffen.

Een vorst, die zynen volke een vader is,
Is Godes schoonste beeldtenis.