Dingeman krijt wjukken

[p. 173]

Haadstik 38
Twa skilderijen en njoggen sammelboeken

Nei it waarm-iten (grientesop, hinnepoatsjes, ierappels, blomkoal mei in sauske en in giele pudding) sette Joazef alles op it oanrjocht. Hy makke de keukentafel skjin en lei de reproduksjes derop dy't we juster kocht hienen yn 'e stêd. Se hienen al dy tiid noch ynpakt stien.

‘Dingeman,’ sei er, ‘moarn giest fuort. Ik ha in prachtwike mei dy hân, en dêrom wol ik dy graach wat meijaan. Sykje it skilderij út datsto it moaist fynst en hingje it thús oan de muorre. Ik ha noch wol in list. Ik hingje hjir it oare op, dan kin ik der alle dagen nei sjen.’

‘Moat ik moarn wer mei de taksy?’

‘Nee, ik bring dy sels. Mei de reade Fiat 500.’

‘Ik kin wol ien útsykje,’ sei ik, ‘mar ik mei him toch net ophingje. Us mem wurdt hystearys fan geboar, se wol gjin gatten yn 'e muorren ha.’

‘Dan setst him mar op dyn buro of oer de flier. Ik wol graach datst ien útsikest.’

‘Hoe let gean we moarn fuort?’

‘Tsien oere. Jim mem rekkent op dy.’

‘Do kenst ús mem net.’

‘Ik tink dat se op dy rekkent.’

‘Kinne we net letter fuort?’

‘Tsien oere. Mar we dogge kalm oan.’

‘En ûnderweis der even út,’ sei ik.

Joazef knikte.

‘Underweis krûpe we yn in moaie berm mei blommen. En

[p. 174]

[p. 175]

dan ite we fan ús eigenmakke bôle, en we drinke Roosje-molke út 'e termoskanne.’

Ik beseach de beide skilderijen, noch sekuerder as juster.

Under it earste stie:

de duiven, pablo picasso (1881-1973)

De kleuren wienen: blau, swart, wyt en giel. It stelde in dowehok foar fan binnenút besjoen, mar tagelyk wie it in keamer mei in iepen rút en in balkon. Hiel apart - it wienen twa dingen tagelyk.

Links op it skilderij wienen fjouwer dowehokjes boppe-elkoar. Yn it boppeste keammerke wennen twa dowen, dy wienen ferlyfd. Yn it twadde keammerke siet in do te brieden. It tredde keammerke wie leech, der wie allinnich noch in nêst. Yn it fjirde keammerke siet in sike do, dy gie dea.

Underoan seachst in ûnderierdse romte, in soart gefangenis-kelder mei in leech dak. Der sieten trije dowen yn.

It moaist fûn ik it grutte iepen rút. Tichtby wie in tún mei beammen en strûken, dêr koest hielendal oerhinne sjen. Derachter lei in flakke blauwe see ûnder in hege wite loft.

Op it balkon, boppe op it klimgaas foar de planten, siet in do mei de wjukken wiidút. Hy stie klear om fuort te fleanen.

‘Dy komt út dat lege keammerke dêr,’ sei ik tsjin Joazef. ‘Hy fûn it hokje te benaud.’

‘Ja,’ sei Joazef, ‘sa kinst der in ferhaal by meitsje.’

Hy stuts in sigaar op en blaasde in plomke reek myn kant út. Hoewol't it net kribele, begûn ik hurd te kocheljen. Ik woe net lije dat Joazef smookte.

‘Ien sa'n wolkje sigarereek hat Picasso it libben rêden,’ sei Joazef. ‘Doe't er berne waard, woe er net sykhelje, en de poppe-fangster liet him foar dea lizze. Gelokkich wie der tafallich in omke by dy't dokter wie. Dy blaasde him reek fan in sigaar yn 'e

[p. 176]

noas. Doe luts lytse Pablo in hiel fys gesicht en bêgûn te gûlen.’

Under it twadde skilderij stie:

de schepping van de dieren, tintoretto (1518-1594)

‘Tintoretto hite eins Jakopo Robusti,’ fertelde Joazef. ‘Hy wie de soan fan in Italjaanse lekkenwever, en sa kaam er oan syn bynamme: il Tintoretto, de Lekkenwever.’

‘Krekt as Joazef, de Boer,’ sei ik.

De kleuren fan dit skilderij wienen: grien, brún, giel en read. Dat wol sizze: read wie allinnich it wabberjende kleed fan de man dy't boppe de ierde sweefde. Under him wienen see en lân, en foar him wie de loft. It wie in âlde man mei wyt hier en in wyt burd. Hy hie gjin wjukken, en toch koe er fleane. Syn fuotten giene op en del as de fuotten fan in swimmer. Hy wetter-trappele yn 'e loft.

‘Is dat God?’ frege ik.

‘Ja. Hjir makket er de bisten.’

‘Sjocht God der sa út?’

‘Nee, dat tink ik net.’

‘Toch kinst sjen dat hy it is.’

‘Hoe dan?’

‘Hy hat oeral ljocht om him hinne.’

‘Ja. Dat is om romte te meitsjen, soe 't net? Romte foar alles wat libbet.’

Foar God út fleagen fûgels. It wie krekt as wienen se út syn kleed wei kommen. Hy stjoerde se no mei syn hân de frijheid yn. Se hienen de wyn yn 'e wjukken.

De see wie fol mei flugge fisken. Se swommen, lykop mei de fûgels yn 'e loft, allegear deselde kant út. Se stutsen noch even de koppen boppe wetter om dach te sizzen.

Op it lân krioelde it fan krûpende, huppeljende en springende bisten.

[p. 177]

[p. 178]

‘Tinksto dat God fleane kin?’ frege ik.

‘Wêrom soe er fleane moatte?’

‘Om ergens hinne te gean.’

‘Mar hy is oeral al.’

‘Ja, en in fûgel net. Dêrom fleane se hjir ek sa hurd. Se wolle oeral wêze.’

‘Miskien sykje se earst in minske,’ prakkesearde Joazef. ‘Se moatte noch in namme ha. Sûnder namme is der net ien dy't dy ken, en dan bist nergens.’

‘Ik sjoch al in pear,’ wiisde ik. ‘Fezant, wylp, seebears, dolfijn.’

Joazef makke syn sigaar út en sei: ‘Dat is wier ek, ik soe dy noch wat sjen litte.’

Hy rûn nei de keamer en kaam mei in grutte steapel tekenboeken werom. Hy lei se mei in plofke op 'e keukentafel. Der dwarrele wat stof omheech.

Op it boppeste boek stie sammelboek i, op it ûnderste sammelboek ix. Njoggen boeken grôtfol tekeningen, en oer sa'n soad ûnderwerpen, ik koe der op 't lêst hast in alfabet fan meitsje: Ankers, Beammen, Dowen, Einen, Flinders, Grienten, Hammers, Ierappels, Jeneverflessen, Kikkerts, Leppels, Munten, Nuddels, Orchideeën, Pompen, Roazen, Stiennen, Toffels, Ulen, Wetterplanten.

By elk ûnderwerp stienen wer safolle moaie en aparte nammen, dat ik der gleon fan waard. Allinnich by ‘Stiennen I’ kaam ik al tsjin: akeryt, gabbro, leptyt, taunuskwartsyt, melafier, helleflint.

‘Ik ha fan 'e moarn mei de balstien praat,’ sei ik.

‘En wat sei er?’

‘Dat er hjir lizzen bliuwe wol.’

‘Moai, dan hat er in goed plak.’

‘Do praatst ek mei dingen, hen.’

[p. 179]

[p. 180]

‘Ja, se libje foar my. Alles libbet wat in namme hat.’

‘Fan wa hast dat leard?’

‘Fan lytse Marc. Marc groetet moarns de dingen. Hy seit dach tsjin de faas. Dach tsjin de stoel neist de tafel. Dach tsjin de bôle op 'e tafel. Alles libbet foar him.’

‘Hat Marc ek by dy útfanhús west?’

‘Nee, dat net. Mar hast al in skilderij útsocht?’

‘Ik fyn se allebeide moai,’ sei ik.

‘Goed, dan sil ik sjen of ik twa listen fine kin.’

‘Mar dan hasto gjin skilderij.’

‘Hindert neat,’ sei Joazef. ‘Ik meitsje der yn myn boek wol sketsen fan.’