Dingeman krijt wjukken

[p. 58]

Haadstik 14
Ik oerwin myn djiptefrees mei help fan de Klimkalefater

Joazef syn bouwurk stie op it paad nei de dyk.

It wie in hege houten toer op tsjillen. Under wie er breed, nei boppen ta waard er hieltyd smeller, krekt in berch.

Oan de foarkant (oer de hiele lingte fan de toer) siet in swartrubberen transportbân, dêr't ûnderoan in stuoltsje op monteard wie. It wie ynklapt. Boppe, op 'e râne fan it dak, stie in iepenklapt stuoltsje.

‘Wat in gefaarte,’ sei ik. ‘Hoe hast dy oait út 'e skuorre krigen?’

‘Hy bestiet út fjouwer losse stikken, krekt as de kast fan gimmestyk. It ûnderstel koe ik sa nei bûten ta ride, de ferdjippingen ha ik derop set mei de heftruck.’

‘Hoe heech is er wol net?’

‘De toer sels is acht meter. En hy stiet in heale meter fan 'e grûn.’

‘En wat is de bedoeling?’

‘Klim der mar yn.’

‘Is er net mear krakkemikkich?’

‘Ik soe sizze fan net. Ik ha him hielendal opkalefatere.’

‘Op-wat?’

‘Kalefatere.’

‘Ja hee, dit is in kalefater!’ rôp ik. ‘Of nee, ik wit in bettere namme: Klimkalefater!’

Under yn de Klimkalefater sieten lytse doarkes. Ik makke se iepen en seach Joazef oan.

[p. 59]

[p. 60]

‘Kin ik der echt yn klimme?’

‘Dêr is er foar makke. Ast wolst, kinst ûnderweis ek noch nei bûten ta sjen. Op elke ferdjipping sit in iepening, foar alle wynstreken ien.’

Ik stapte yn de Klimkalefater. Joazef die de doarkes achter my ticht. Echt tsjuster waard it net. In rûn gat neist de doarkes soarge foar in bytsje ljocht. Ik stuts de holle der trochhinne en rôp: ‘Hoi Joazef, hjir bin ik!’

‘Toe mar, gean mar heger.’

Ik luts de holle werom en seach omheech. Yn it souderke siet in gat, grut genôch om der trochhinne. Tusken de flier en de souder wie in klimpeal makke. Ik koe my mei muoite ophijse, mar ik krige de fingers achter de râne fan it gat. Sa kaam ik in ferdjipping heger. Ik seach nei bûten troch in rjochthoekich rútsje sûnder glês. It hie in houten lûkje dat nei bûten ta iepenklapte. Ik koe withoefier sjen. Oer de dyk ried in auto.

No moast ik mei in touljedder omheech. It wibele dat it wat die, mar úteinlik kaam ik yn it tredde keammerke. Hjir wie in fjouwerkantich rút. Ik seach oer de lannen. Der rûnen kij en skiep. De sleatten leinen as sulverpapieren linten te blikkerjen yn 'e sinne.

It folgjende tastel wie wer in klimpeal, mar dizze wie minder lestich as de earste. Oan beide kanten sieten treden fan hout. Yn in pear stappen kaam ik by it gat. Dit keammerke wie lyts mar ljocht. Troch it gat yn 'e souder seach ik de blauwe loft. Yn pleats fan in rút siet hjir in tinne buis yn 'e wand. It wie in fierrekiker. Ik lei it each der tsjinoan. Yn 'e sirkel seach ik in stêd. It wie ús stêd net.

No koe ik noch ien kear omheech, dan stie ik bûten. Dit klimtastel wie maklik: in stevige houten ljedder. Ik gie nei boppen en stuts de holle troch it gat. Dêr seach ik in platdak fan

[p. 61]

planken. Op 'e hoeken stienen fjouwer pealtsjes. Tusken trije wienen triedden spand, yn 'e foarm fan in U.

By de iepening, hielendal op it rântsje, stie in stoel mei in feilichheidsriem. De stoel siet fêst oan de rubberen transportbân dy't by de toer delrûn. De stoel hie twa hendels, sa te sjen in rem en in fersnelling.

Ik hie dalik yn 'e gaten wat de bedoeling wie: Dingeman moast op dy stoel en dan nei ûnderen ta sjeze. Mar Joazef koe my mear fertelle.

Ik liet my by de ljedder del sakje. Dêrnei gie ik alle klimtastellen wer bylâns: de peal mei treden, de touljedder en de gledde peal. Ik klapte de doarkes iepen en stapte út.

‘Ik doch it net,’ hime ik.

Joazef seach my freegjend oan.

‘Mei dy stoel nei ûnderen... dat doch ik echt net.’

‘Ik hie him oars krekt úttest. Alles wurket.’

‘Earst sjen, earder doch ik it net.’

‘Goed,’ sei Joazef. ‘Ik gean no nei boppen. Do bliuwst hjir. En tink derom: neist de toer bliuwe.’

Joazef krûpte yn 'e Klimkalefater. Hy die de doarkes ticht. Hy kaam mei de holle foar it gat en rôp: ‘Hoi Dingeman, hjir bin ik!’

‘Heger!’ rôp ik. ‘Dit kin ik ek.’

Joazef stommele nei boppen.

Even letter stie er op it dak. Hy die de earms wiidút en rôp: ‘Ha, dy Dingeman! It is hjir prachtich, jonge! Komst hjir ek? Of moat ik by dy komme?’

‘Kom hjir mar ast doarst!’

Joazef gie op 'e stoel sitten op 'e râne fan it dak. Hy makke de feilichheidsriem fêst en skode in hendel nei foaren. Dêr sakke de stoel nei ûnderen, mei in laitsjende Joazef derop. Op itselde

[p. 62]

[p. 63]

momint begûn de Klimkalefater te riden, ik wist net wat ik seach.

‘Joazef! Hy rydt! Hy rydt!’ rôp ik.

Ik rûn mei de Klimkalefater mei.

‘Ja,’ lake Joazef, ‘en no stiet er stil.’

Hy makke de riem los en kaam út 'e stoel.

‘No gie ik hurd nei ûnderen,’ sei er. ‘Dit wie de tredde fersnelling. As ik dan acht meter sakje, rydt de toer ek acht meter foarút. De twadde fersnelling giet stadiger, mar dan komst wol fierder. Acht meter sakje, tolve meter foarút.’

‘En de earste fersnelling?’

‘Dy giet hiel stadich. Acht meter sakje, sechtjin meter foarút.’

‘Ik wol der ek op,’ sei ik. ‘Stiet dy oare stoel no boppe?’

Joazef knikte. Hy lei in hân op myn skouder en sei: ‘Ik gean mei dy mei.’

Doe't we tegearre op it dak stienen, krige ik it wer benaud. ‘Ik doar net, Joazef! Dy stoel stiet te ticht by de râne.’

‘Dêrom kin er ek draaie. Sjoch, sa kinst altyd feilich opstappe. Kom mar.’

Joazef holp my op 'e stoel en makke de riem fêst.

‘Yn watfoar fersnelling moat ik nei ûnderen?’ frege ik.

‘De tredde.’ Joazef draaide de stoel wer om.

‘Mar dan gean ik hurd!’

‘Des te gauwer bist ûnder. Dan hast ek gjin tiid om bang te wurden.’

‘Dus ek net remje ûnderweis?’

‘Nee, soe ik net dwaan.’

‘Eagen ticht?’

‘Strak foar dy útsjen. Noait nei ûnderen sjen.’

Joazef gie plat op 't liif lizzen en hold de stoel beet.

‘Set him mar kalm yn syn trije,’ sei er. ‘Der kin dy neat gebeure.’

[p. 64]

Ik skode de hendel foarút. Hiel stadich kaam de stoel yn beweging. Hy sakke oer de râne fan it dak. Dêr gie ik hinne, de eagen stiif ticht. It wie as hie ik in stien yn 'e mage mei it gewicht fan in ballon. Ik fielde dat ik mislik wurde soe, mar op itselde momint stie ik ek al stil.

‘Bist der no al?’ rôp Joazef fan boppen.

Ik die de eagen iepen en makke de riem los.

‘Ik ha it helle!’ rôp ik. ‘Joazef, jonge! Ik ha it helle!’

Joazef gie op 'e oare stoel sitten. Hy skode de hendel foarút. Doe't er nei ûnderen sûsde, die er de fuotten wiidút. Hy smiet de holle yn 'e nekke en raasde nei de wolken: ‘Dingeman hat it helluuuuuuuh...!’

Doe't er stil stie, luts er my op 'e skoat.

Ik sprong der likehurd wer ôf en sei: ‘Hee, Joazef! We dogge om beurten, do en ik. En dan alle fersnellingen. Mei de eagen iepen. Sa gean we it hiele paad del, oan de dyk ta. Dwaan?’

‘Dwaan,’ sei Joazef.