Dingeman krijt wjukken

[p. 36]

Haadstik 9
Joazef hat froeger direkteur west fan in stofsûgerfabryk

Joazef koe omraak iten klearmeitsje.

Earst krigen we sop. Der sieten safolle grienten en krûden yn, ik wist net wat ik earst of lêst priuwe moast.

Doe wie der fisk mei ierappels en slaad. Slaad mei tomaat en komkommer. De ierappels wienen lekker lyts, ik koe der mear as tsien fan op.

Foar nei hienen we pudding mei prûmen. Prûmen fan de prûmebeam, pudding fan de molke fan Roosje.

Nei iten krige Joazef in houten kistje fan de keukenplanke. Hy helle der in grutte sigaar út en rolle him in pear kear tusken de fïngers. Doe helle er it bantsje derôf.

‘Sjoch, wolsto it ha?’

‘Smoke is hiel ûngesûn,’ sei ik.

Joazef rûkte oan de sigaar en sei: ‘Dêrom smook ik alle dagen ien sigaar. Meastal jûns nei iten.’

‘Us mem smookt filtersigaretten.’

‘Minsken kinne better net smoke,’ sei Joazef. Hy struts in lúsjefer oan en stuts de sigaar yn 'e brân.

‘Mar do dochst it sels!’

‘Dat komt omdat ik froeger direkteur west ha. Doe smookte ik sân kistjes yn 'e wike.’

‘Do direkteur? Dat leau ik net. Direkteur wêrfan.’

‘Ssst, ik praat der leaver net oer.’

‘Nee,’ sei ik, ‘omdat it net wier is.’

Joazef luts oan de sigaar. Hy blaasde de reek nei de souder.

[p. 37]

‘Fertel dan,’ sei ik. ‘Dalik begjinne, en net earst stikem wat betinke.’

‘Goed,’ sei Joazef, ‘ast it dan graach witte wolst: ik ha direkteur west fan in stofsûgerfabryk.’

‘In stofsûgerfabryk?’

‘Ja, stel dy foar: in bak fan in gebou mei trije ferdjippingen. Under wie de wurkpleats, tink mar oan in grutte loads. Dêr bin ik as jongfeint begûn. Ik wurke mei mear as tweintich minsken. De iene wike makke ik, yn in ploechje fan fjouwer, de stofsûgerliven. De oare wike stie ik, mei wer trije oaren, by de slangen. Dan die ik in wike buizen, dêrnei wer slutingen en ringen. Sa hie ik alle wiken oar wurk en prate ik alle wiken mei oare minsken.’

‘Wie dat de earste ferdjipping?’

‘Nee, dêr komme we no. Op in dei tikke de baas my op it skouder. Joazef sei er, ik wit better wurk foar dy. Hy fûn dat ik hegerop moast. Myn plak wie op 'e earste ferdjipping, dêr koe ik helte mear fertsjinje. Op 'e earste ferdjipping hienen we de knappe-koppe-keamers. Dêr sieten minsken achter tekentafels en buro's om nije dingen foar de stofsûger te betinken. Sa koe ûs stofsûger net allinnich sûgje, mar ek blaze. Ast him in oere oanstean lietst, rûkte de keamer wer as nij. Mar koest der ek miggen mei deaspuitsje. Of blommen mei sproeie. Of dysels massearje ast stive spieren hiest. Ik fûn it earst wol grappich om sa fan alles út te finen. Mar nei in pear jier tocht ik: - Wat moatte de minsken der allegear mei, lit in stofsûger sûgje, mear net.’

‘Mar do fertsjinnest wol mear jild.’

‘Ja, en letter fertsjinne ik noch mear jild. Doe siet ik op 'e twadde ferdjipping. Dat wie de ferdjipping fan de sinteraasje. Dêr skamme ik my alle dagen, want ús stofsûgers wienen op 't lest net mear te beteljen, sa djoer. It wurk sels wie ek net aardich. Ik siet alle wiken mei deselde, saaie minsken op ien

[p. 38]

keamer. Soms rûn ik stikem even fuort. Dan sûsde ik mei de lift nei ûnderen en gie yn 'e wurkpleats om in hoekje stean te sjen.’

Joazef die in haal oan de sigaar. Der kaam in fjoerread rinkje omhinne.

‘Mar der wie noch ien ferdjipping heger. Doe't de baas nei Amearika ferhuze, waard ik de nije direkteur. Doe fertsjinne ik it meast fan allegear, en ik wurke net iens hurd. Ik hie in hiele grutte keamer foar my allinnich, mei twa buro's, twa computers, trije telefoanen, fjouwer stuollen en in bêd. Yn 'e hoeke stie in koelkast, beklaaid mei it djoerste hout. Mar der wie noait ien dy 't in drankje mei my drinke woe. Soms makke ik in rûntsje troch de wurkpleats. Ik woe in praatsje meitsje mei myn âlde maten, mar se skrokken fan myn moaie pak en gienen hastich oan it wurk. Dêr siet ik wer op myn moaie keamer, mei de fuotten op it buro. Ik leau wol dat in direkteur it drok ha kin, mar op myn manier hie ik neat te dwaan. It measte wurk hie ik fan sigaren smoke. Alle dagen in kistje.’

‘Mar wie de keamer dan net blau?’

‘Ja, mar dan sette ik in stofsûger op luchtferfrissen. Dy blaasde alles wer skjin. Soms die ik der in spûnske yn mei lekker spul. Aroma neamden wy dat. Dan rûkte de hiele keamer nei Roas of Sitroen of Eucalyptus. Dat wie noch in útfining fan my.’

‘Mar hoe bist dan letter keunstner wurden?’

‘Op in dei hie ik myn nocht. Ik krige myn kofferke mei papieren en soalde it sa ta it rút út. Oer de treppen davere ik nei ûnderen. Ik sei tsjin it famke fan de telefoan dat ik even fuort moast om sigaren. Doe luts ik de doar achter my ticht en stapte yn 'e auto. Se ha my dêr noait wer sjoen.’