Dingeman krijt wjukken

[p. 29]

Haadstik 8
Joazef en ik bouwe de Wjukkestoel

Nei it iten liet Joazef my sjen wêr't ik sliepe soe. Ik sliepte boppe, hysels yn it bedstee.

We rûnen in steile en kreakjende trep op en kamen yn in grutte sliepkeamer. Behalve in bêd en in kast, stienen der ek in tafel en in stoel. De muorren hongen fol mei kaarten, plattegrûnen, skilderijen en tekeningen.

Op 'e skilderijen wienen foaral fûgels, fisken en oare bisten te sjen. Der wie in seeko-famylje by: in seeko-mantsje, in seeko-wyfke en in seeko-jong. Joazef fertelde dat it trije doejongs wienen. In lytse húshâlding, moai om te sjen.

De tekeningen wienen hast allegear sketsen fan wûnderlike bouwurken. In pear hie ik yn 't echt sjoen doe't ik op it hiem stie. Der wienen getallen by de sketsen skreaun en der stienen wûnderlike nammen boppe. Twa kamen my bekend foar út 'e brief.

‘Hasto dit allegear makke?’ frege ik.

‘Ja, ik skilderje en tekenje alles byelkoar. Tekenje doch ik meastal yn spesjale boeken, mar ek wol op losse stikken papier of kerton.’

‘En al dy moaie bouwurken op it hiem?’

‘Ja, dy ek.’

Ik rûn nei it sliepkeamersrút en seach nei bûten.

‘Ik fyn se prachtich,’ sei ik. ‘Ik tink datsto in keunstner bist.’

Joazef kaam neist my stean.

‘Wat is in keunstner dan?’

‘Ien dy't sokke moaie dingen makket.’

[p. 30]

[p. 31]

‘En wêrom fynst se moai?’

‘Omdat ik der hieltyd nei sjen wol.’

Joazef knikte en sei: ‘Miskien sit der ek wol in keunstner yn dy.’

‘Asto my fertelst hoe't it moat. Moat ik earst sa n tekening meitsje en dêrnei bouwe wat ik op papier set ha?’

Joazef luts oan de skouders.

‘Ik wit ek net hoe't it moat,’ sei er. ‘Meastal skarrelje ik wat dingen byelkoar. Soms fertelle se sels hoe't ik se brûke kin. It kin wêze dat ik earst in tekening meitsje. Mar ik doch it ek wol oarsom: earst it bouwurk, dan de tekening.’

‘Dus alles kin?’

‘Alles kin. Hast mar twa dingen noadich: gefoel en ferstân. Gefoel om dingen te betinken, ferstân om alles ynelkoar te setten.’

‘It liket my spannend ta,’ sei ik. ‘Hee, Joazef! Sille do en ik in bouwurk meitsje? No?’

Even letter rûnen we tegearre oer it hiem. Ik skarrele wat dingen byelkoar, krekt sa't Joazef sein hie. Op it lêst hie ik fan alles wat: planken, balkjes, in rôle tried, in tsjil sûnder speaken, in âlderwets trompke, in pear flessen.

Ik seach nei de dingen, mar myn gefoel koe noch neat betinke. Ik lústere nei de dingen, mar net ien ding fertelde my hoe't ik him brûke koe.

‘It is net maklik om in keunstner te wurden,’ sei ik.

‘Kinst better mei ien ding begjinne,’ sei Joazef. ‘Hast wolris fan in âlde klomp in boatsje makke?’

Ik skodholle.

‘Ast fan in klomp in boatsje makkest, begjinst mei de klomp. Alle oaren dingen komme derby. Miskien hast wol in sylboat

[p. 32]

yn 'e holle, dus dan sikest in stok en in lapke. Mar ast dan in âlde hijskraan fynst, kin it ek in takelboat wurde.’

Joazef rûn nei in iepen hok mei in dak fan golfplaten. It wie net te leauwen, safolle dingen hie er dêr. Hy rommele der yn om en kaam werom mei in âlde brune keukenstoel.

‘Moatst earst even mei him prate,’ sei er.

Ik lake, mar ik seach oan Joazef dat er it miende.

‘Echt?’ frege ik. ‘Prate mei wurden? Dingen tsjin him sizze?’

‘Of dingen oan him freegje.’

‘En seit er dan wat werom?’

‘Dat hinget fan dyn earen ôf. Mar kinst ek mei him prate mei de fingers.’

Hy tilde de stoel op. Doe gie er mei de hannen oer de poaten, de rêchleuning en de sitting. Hy struts en hy kloppe. Aaide en knypte.

‘No do,’ sei er. ‘Ja, krekt. Wriuw mar moaie sirkels op dy rûne sitting. Seit er al wat?’

‘Dat er lekker sacht hout hat, en dat ik op him sitte kin.’

‘Dat hat er net tsjin my sein,’ lake Joazef. ‘Miskien fynt er my te swier. No, gean sitten dan.’

Ik gie op 'e stoel sitten. Ik sloech de fingers om de râne fan de sitting hinne. It wie krekt as hold ik my beet op 'e slide.

‘Fielst dy al in kening op 'e troan?’

‘Nee,’ sei ik. ‘Doe't ik lyts wie, luts ús heit my op 'e slide troch de snie. Doe hie ik de hannen ek sa.’

‘Machtich, dan wurdt it in slidestoel,’ sei Joazef. ‘Ik leau dat ik dêr wol wat foar ha.’

Hy rûn nei it iepen hok en kaam werom mei twa losse, healrûne rêchleuningen. Dy lei er links en rjochts ûnder de poaten fan de keukenstoel.

‘It lykje wol skys,’ sei ik. ‘Ien kear gie ik mei ús heit nei in

[p. 33]

heuvel ta. Doe fleach ik sa hurd op 'e slide nei ûnderen, dat ik net mear stopje koe. Ik hie trije blauwe plakken.’

‘Dan sil der ek in rem op moatte,’ sei Joazef. ‘Sjochsto even om dy hinne? Dan sjoch ik al fêst hoe't ik dy skys derûnder krij.’

Ik draafde nei it iepen hok.

Ik kaam werom mei trije dingen: in tsjiltsje fan in âlde bernewein, in binnenbân fan in fyts en in earmleuning fan in stoel.

‘Dit tsjil wurdt de rem,’ sei ik. ‘Dy dogge we achter oan de stoel fêst.’

‘It is in idee,’ sei Joazef, ‘mar is in tsjil net om te riden?’

‘Ja, mar ik ha wat betocht. Dizze leuning komt oan de stoel fêst, in bytsje los, sadat er op en del kin. Kin dat? Dan is dat de hânrem. Fan dy hânrem giet de fytsbân nei it tsjil. As ik oan de hânrem lûk, draait it tsjil achterút, dus dan remmet er. As ik de hânrem yndruk, draait it tsjil foarút. Dan is de hânrem in fersnelling. Mar it kin ek altyd in fersnelling wêze, want miskien wol ik hielendal net remje.’

‘Dingeman,’ sei Joazef, ‘ik leau datsto myn maat bist.’

‘Witst, Joazef,’ sei ik, ‘yn dy snieheuvel siet doe ek in hobbel. As ik dêr mei de slide oerhinne gie, sweefde ik in eintsje troch de loft.’

‘Dan koest fleane,’ sei Joazef. ‘As in skyspringer.’

‘Hee, Joazef!’ rôp ik ynienen. ‘Wêrom meitsje we gjin wjukken oan de stoel!’

Joazef seach my even oan sûnder wat te sizzen. Doe sei er prakkesearjend: ‘Wjukken oan in stoel, dat hie ik noch net betocht.’

De hiele middei wurken we tegearre oan de stoel.

De wjukken dienen we lêst, want dy wienen net maklik te meitsjen. Joazef snijde twa lapen út in grut stik wyt katoen.

[p. 34]

Ik gie ûndertusken nei de stâl om tinne bamboestokken. Dêr kaam it katoen oan fêst. Dêrnei moasten de wjukken oan de stilen fan de stoel.

‘Ik wol it sa meitsje,’ sei Joazef, ‘dat se útklapt en ynklapt wurde kinne. Yn 'e skuorre lizze lytse katroltsjes. En nim dan ek in boskje fyn tou mei.’

Ik kaam mei allinnich tou werom, want ik wist net wat katroltsjes wienen.

Twa oeren letter wist ik it al, en se wurken perfekt. As Joazef de toukes oer de katroltsjes luts, klapten de wjukken yn. As er de toukes fiere liet, klapten de wjukken út. Se hienen de foarm fan in hiele grutte einepoat.

‘Kin ik der echt mei fleane?’ frege ik.

‘Gean mar sitten, dan sjochst it wol.’

Doe't ik op 'e stoel siet, sei Joazef dat ik op in ingel like. Mar ik fûn fan net. Ik die de earms wiidút en liet se sweve as de wjukken fan in fleantúchje.

‘Hee Joazef, ik flean, hear! Sjochst wol hoe heech at ik bin?’

Joazef die de hân boppe de holle. Hy rôp hiel hurd: ‘Dingeman! Wêr biste? Ik sjoch dy net mear!’

Ik luts oan de hânrem en sette de stoel oan de grûn.

‘Dêr wie ik al wer,’ sei ik. ‘Witst wat ik doch? Ik meitsje dat trompke dat ik fûn ha, achter oan de stoel fêst. Dêr doch ik bôle en wetter yn. Foar as ik hiele fiere reizen meitsje.’

‘Goed,’ sei Joazef, ‘doch mar. Dan meitsje ik ûndertusken in miel waarm iten klear.’

Doe't er fuortrûn, rôp ik him achternei: ‘Ik ha ek al in namme betocht!’

Joazef draaide him om.

‘De Wjukkestoel!’

[p. 35]