Het land van Reynaert

Verdronken land

Hoewel het niet langs de Reynaertroute ligt, blijft het Verdronken Land van Saeftinghe toch een absolute aanrader. Beter trekt men voor deze uitstap later een hele dag uit, want de streek is hier uitzonderlijk mooi. Zo is Graauw met zijn buurtschappen Paal en Zandberg een oase van rust, zelfs op een zonnige zondag. Dit kreken- en poldergebied is uitstekend geschikt voor wandelingen. Voor een korte uitstap geven we de raad om naar Emmahaven te rijden. Het gebied werd reeds in de 13de eeuw door cisterciënzers ingepolderd en vruchtbaar gemaakt. Door oorlogsgeweld (en niet door stormen) ging deze plaats ten onder en verkeert het landschap weer in zijn vroegere toestand, zij het dat vele stukken opnieuw werden ingepolderd. Bovendien zijn er nu nog 3.000 ha slikken (aangeslibde, niet begroeide grond), die bij laag water droogvallen, en schorren (drooggebleven stukken land met begroeiing). Wellicht zijn de eerste veenontginners in deze streek te situeren in de 10de en de 11de eeuw. Systematische ontginningen beginnen pas rond 1200 door de cisterciënzers. Er ontstond een aantal nederzettingen waaronder Weele, Sint-Laureins, Doel en Namen. In 1263 krijgt de Vrije Heerlijkheid Saeftinghe een keur. Er is sprake van een machtig kasteel in 1279 (op een van de meest strategische punten van de Schelde). In 1375 stroomde het gebied volledig onder. Vanaf dan wordt een spel van kat en muis gespeeld tussen natuur en cultuur. De mens bedijkte de streek opnieuw en opnieuw. Zo ook na de eerste (1424) en tweede (1511) Sint-Elisabethsvloed, en wellicht ook na de vernietigende Allerheiligenvloed van 1570. Het was de mens zelf die de dijken definitief doorstak, en dit in 1584 op last van prins Maurits tijdens het beleg van Antwerpen.

[p. 60]

In de volgende eeuwen werden de grootste stukken van het ondergelopen land heringedijkt. Nu is het verdronken land een uniek natuurreservaat. Toch mag men er niet op eigen houtje in. Het tij stijgt er zeer snel (meer dan een meter in een half uur). Wie de prachtige fauna (vooral de vogels) en flora van dit land wil leren kennen, schaffe zich de kleine Gids voor Saeftinghe (Duerinck, 1987) aan, verkrijgbaar in de Hulsterse boekhandels. Wie een gids wil om de streek grondig te verkennen, kan terecht bij conservator J. Neve, Middelweg 1 te 4569 PA Graauw.

Ook deze plek is bedreigd. Weer is de Antwerpse haven de grote schuldige. In Antwerpen hoopte men de voor het scheepsverkeer gevaarlijke bocht van Bath af te snijden en tevens de Wase linker Schelde-oever verder te ontsluiten. Het beruchte Baalhoekkanaal zou het Verdronken Land definitief vermoorden. Het tij lijkt nu te zijn gekeerd en de provincie Zeeland schrapte het kanaal reeds uit het gewestplan. Toch blijft waakzaamheid geboden. Deze streek heeft reeds genoeg geleden en het moet maar eens gedaan zijn dat Antwerpse en andere politici deze streek beschouwen als de vuilnisbak van Vlaanderen (kerncentrale in Doel, chemische industrie op de Linkeroever, het sterk vervuilde Scheldewater door de industrie van Antwerpen, Brussel en Tessenderlo, plannen voor het dumpen van kernafval in Kruibeke, verontreinigd slib in Steendorp...).