Romantische werken. Deel 11: Tooneelspelers

Zes en veertigste hoofdstuk.
Geheim.

Toen de kerkhof-bewaarder eenige minuten later het hek van den weer verlaten hof wilde sluiten, toen moest hij toch even wachten.

Van den kant der pas gesloten groeve trad een jonkman naar voren. Zijn kiesch gevoel heeft hem gedurende de plechtigheid op een afstand doen blijven. Hij wilde niet dat men hem bemerken zou.

Immers geen enkel woord, geen enkele gedachte zelfs, mocht in dien stond de plaats ontwijden waar Flora Reene voor altijd rusten zou. Maar toch, hij heeft haar van verre zijn laatsten groet gebracht.

‘Ben jij de tuinman?’ vraagt hij bij 't naderen.

[p. 304]

‘Ja menheer.’

‘Dan zul je waarschijnlijk van morgen een treurroos hebben ontvangen?’

‘Jawel menheer, met de letters F.R. De man die ze bracht zei, dat ik wel nader vernemen zou wat daarmee gebeuren moest.’

De vreemde gaf den tuinman een rijksdaalder en hernam:

‘De roos moet op het graf van Flora Reene geplant worden. 't Is immers een eigen graf?’

De baas die zijn gelaat bij het voelen en ongemerkt doen verdwijnen van het geldstuk, in de gepaste plooi heeft bewaard, - de man zou honderd gulden met dezelfde eerbiedige bedruktheid hebben aangenomen, - antwoordt, eerst met een kostbaar nadenkend gezicht, en dan met de woorden:

‘Jawel, jawel; een eigen graf, op den naam van Juffrouw Lindeman.’

‘De zorg voor de roos wordt je opgedragen baas; en van jaar tot jaar hoopt men zich daarvan te overtuigen.’

‘O wat dat betreft, met alle plezier menheer. En.... ne.... als ik mag vragen.... van wie....?’

‘Van een oude vriendin en een jongen vriend. Zorg er goed voor; 's-winters kuilen of dekken. Goeje morgen!’

‘Menheer kan gerust zijn. Goeje morgen! Och als-je-blief, nog éen woordje menheer?’

‘Riep-je?’

‘Met je permissie menheer, als ik zoo vrij mag wezen. Vóor de begrafenis van die beroemde dame, is er ook een lauwerkrans bezorgd om op de kist te leggen. Dat heb ik met alle plezier gedaan menheer, en den brenger heb ik op z'n eisch nog een fooitje gegeven. Als ik veronderstellen mocht dat die krans óok van u was.....?’

‘Dan zou je je vergissen baas. Goejen dag.’

Maar neen, de jonkman bedacht zich. De lauwer die hulde bracht aan 't heerlijk talent der beminnelijke doode op haar droeve uitvaart, mocht niet om loon blijven bedelen!

‘Hoeveel kost het baas?’ zegt de jonkman snel.

‘Kosten! Wat zou het kosten menheer! Ik meende dat hij van u was; van de redactie zal ik maar zeggen.’

‘De redactie!’

‘Van de krant, om u te dienen. Ja, we hadden u even na het openen van 't hek zien binnengaan, en m'n neef meende zeker te weten, ofschoon hij uw naam niet kon vatten, dat u de heer van de krant waart die zeker ook het mooie doodsbericht van haar gegeven hebt. Hoe ie 't wist dat weet ik niet; maar zie-je menheer, ik spreek er niet van; 't blijft op het kerkhof.’

‘Juist, begraven, alles begraven baas!’ zegt de jonkman, terwijl hij den man, na een haastigen greep in zijn porte-monnaie, met een hoofdknik verlaat.

[p. 305]

En de doodgraver, och, nieuwsgierig was hij niet; maar de laatst ontvangen fooi bewees hem zonneklaar dat de rozenstam en de krans toch wel degelijk uit éen en 'tzelfde kanaal kwamen: De krant! En, hoe de naam van dezen krantenschrijver was, ja, dát zou hij later wel te weten komen.

Maar zie, 't was vreemd: inplaats van de stad in te gaan, ging die jonkman den buitenkant af. Waarschijnlijk om nog een wandelingetje te maken.

En terwijl de baas het hek sluit, denkt hij: Die heeren verdienen d'r geld graag gemakkelijk. Maar, 'en roos, en 'en krans, en nog 'en rijksdaalder - misschien wel vast alle jaar! - 't is vreemd, heel vreemd van 'en krant!

En of het den jonkman die zich nu naar buiten spoedt, geen raadsel was hoe men hem voor den schrijver dier courantenberichten kon houden, en of hem bij des doodgravers vraag, niet plotseling het beeld van den bleeken man aan Flora's ziekbed, als de onbekende zender van dien lauwerkrans, voor den geest heeft gestaan, hij zal er niet van spreken..... Begraven, alles begraven heeft hij tot dien tuinman gezegd, en de man heeft geknikt, en nog eens geknikt: Begraven!

Arme Martin!

Ja, arme Martin! Toen het uur had geslagen waarop de bloem van zijn leven, aan den schoot der aarde werd toevertrouwd, toen zat hij nog in bed overeind; en in zijn magere vingers hield hij een pen, en stelde met schoone letters en vaste hand een lutteltal regels, en vouwde daarna het blad, en deed het in een couvert, en 't laatste woord dat hij schreef was: Geheim.

En weinige oogenblikken later, toen Martin's goede hospita den bouillon bracht, dien dokter viermaal per dag verordonneerd had - behalve de eieren en al wat maar kracht gaf - toen prevelde ze bij zich zelve:

‘Slaap is óok versterking. Ik zal den bouillon maar op het komfoortje warm houden. Tenminste als hij werkelijk in de rust is. En zachtjes roepend:

Menheer! Menheer Martin! Bouillon! - Nee, zie-je-wel, hij slaapt gerust.’

Toen de juffrouw terugging, ontmoette ze in de gang den dominee die juist van de begrafenis weerom kwam, en nog geheel onder den indruk van die treurige plechtigheid, in 't voorbijgaan toch eens even bij Martin moest oploopen.

‘Ja dat treft u slecht dominee. Ik dacht nog of de bouillonlucht hem ook zou wakker maken; want o, daar is hij dol op. Maar niemendal; hij bleef doorslapen; och, en dan moet je zoo'n stakker niet plagen niewaar? Beste mensch, maar geen ziel in dominee geen ziel!’

[p. 306]

En Martin was ingeslapen; en toen Pelser hem riep, en luider en luider, toen gaf hij geen antwoord. Roerloos lag hij, in een kalme houding achterover, en zijn oog stond strak, gansch onbeweeglijk strak in een schuine richting naar boven.

Pelser wierp het gordijn wat verder open. Zijn vingers drukte hij op het marmerbleek gelaat. - Groote God, zou het mogelijk zijn!

‘Martin, Martin!’ riep de hevig ontstelde man.

Maar de arme schoolmeester antwoordde niet meer. Zijn doode hand rustte op dat laatst geschreven geheimschrift.

Zijn gebroken oog staarde in de richting waarheen hij Flora gevolgd was.