Romantische werken. Deel 11: Tooneelspelers

Twee en dertigste hoofdstuk.
Wat het badkamertje bewaard heeft.

Zoodra de tuinmansvrouw vertrokken is, gaat mevrouw Van Oudenolm behoedzaam de badtrapjes af, en raapt van de vochtige steen het papier op. 't Is een folioblad kasboek-papier dat tot een brief werd gevouwen. Een zeker voorgevoel heeft de oude dame gezegd dat dit papier iets bevatten kon 'twelk haar belangstelling verdient. Straks met haar lorgnet gewapend, beschouwt zij het eenigszins gevloeid adres van den brief, en leest:

‘Aan mejuffrouw S. Lindeman te Arnhem. Door vriendelijke bezorging.’

Mevrouw Van Oudenolm beziet de achterzij van den brief. Zoo

[p. 224]

hij ook vroeger was dichtgemaakt, de vocht heeft het zware papier doen losspringen.

- Lindeman! - Er is geen twijfel aan: Dien naam heeft Archibald reeds dikwijls genoemd; 't moet de tante der actrice zijn die Archibald's grootmoeder reeds zoo menig uur den slaap uit de oogen hield, en die in ditzelfde kamertje haar ijdel en schaamteloos spel ten koste van Archibald's deugd en trouw, voor 't eerst durfde wagen.

Al ware de broodkruimel, waarmee Flora haar brief op dien avond had dichtgemaakt, niet losgeweekt, Mevrouw Van Oudenolm zou nu, ten hoogste verrast, toch zeker geen oogenblik hebben geaarzeld om den brief te openen. Doch neen, zij bedwingt zich; vrouw Barbara kon haar overvallen. Maar straks, in hare kamers teruggekeerd, dan haalt zij den brief te voorschijn, en terwijl het papier haar trilt in de hand, en zij eerst nog de oogen van die letters afwendt, met de snel gerezen, doch ook aanstonds verworpen gedachte, om toch liever het schrift dier deerne ten vure te doemen, dan leest zij den brief der actrice:

‘Lieve beste tante!

Vreezend dat u morgen overdreven berichten omtrent een ongeluk zult hooren dat ons dezen avond op den weg overkomen is, zoo neemt uw Floortje, alvorens naar bed te gaan, nog even een zwavelstokachtige pen, en krabt ermee een woordje ter uwer geruststelling.’

'tGeen er volgde was een onopgesmukt verhaal van het gebeurde, totdat Flora met Rosa Brons het salon van Den Driellaert was binnengegaan.

‘Ik behoef u niet te zeggen tantelief,’ zoo luidde het vervolg: ‘dat het mij onaangenaam trof, toen Rosa, met mij alleen gebleven, bekende dat zij een ongesteldheid had voorgewend, om redenen die ik u later wel eens mondeling zal meedeelen. Zooveel wil ik u echter zeggen, dat, ofschoon ik die handeling ook afkeuren moest, mijn oordeel over Rosa er niet ongunstiger door geworden is. Het bleek mij dat zij een goede moeder mag heeten, en alle middelen beproeft om den man dien zij innig liefheeft en altijd trouw bleef, weer tot zich trekken, en ook haar kinderen door hun vader te zien beminnen, zoo als zij ze zelve bemint.

Ik had het wel verwacht tantelief, maar het trof mij toch pijnlijk, al spoedig te moeten ondervinden, dat de goedhartige daad van den jongen bankierszoon, geenszins de goedkeuring van zijne familie had weggedragen. De actrices konden in het groote heerenhuis niet gelogeerd worden, en men verbande ze naar de tuinmanswoning. Inplaats, beste tante, dat wij op dit oogenblik zooals ik

[p. 225]

gehoopt had, tezamen bij een lekker kacheltje gezellig aan 't keuvelen zijn - want laat was het ook zeker bij ú geworden - zit ik nu in een vochtig badkamertje, zonder vuur, 'tgeen na den schrik op den weg zeker niet verkwikkelijk is. - Je hebt het gewild, kindlief, hoor ik u alweder met dat ernstige knikje zeggen. Maar lieve tante de woorden van dominee: Niet de stand maakt den mensch, maar de mensch maakt den stand, hebben mij altijd doen hopen dat ik, werkelijk goede menschen wel dwingen zou om ook de tooneelspeelster met welwillendheid te bejegenen, wanneer zij getrouw blijft aan de belijdenis die zij voor 't oog van God en de menschen heeft afgelegd. Mij dunkt dat de dames van dit landgoed’ - Flora scheen met Archibald's familiebetrekkingen onbekend te zijn geweest - ‘toch zeker geen andere jonge vrouwen, wanneer ze tengevolge van een rijtuig-ongeluk ongesteld waren geworden, en haar nog bovendien gastvrijheid was toegezegd, zonder haar even te ontvangen of toe te spreken, naar den ongezelligsten hoek van het huis - ik meen van het tuinmanshuis - zouden verbannen hebben.

Dat men wil weten, wie men onder zijn dak heeft, begrijp ik, maar immers, men veroordeelt niet alvorens te onderzoeken, en de gelijkenis van den Samaritaan die de wonden van een ongelukkige zalfde en hem op zijn eigen lastdier plaatste, het moge niet heelemaal van toepassing zijn, maar ik geloof toch dat de dames van den bankier er straks niet aan gedacht hebben.

Doch tantelief, als uw Floortje aan den avond van een dag van zoo vele teleurstellingen, een beetje heeft geprutteld, dan moet u daarom niet gelooven dat zij ontevreden en ondankbaar is. - De goede bedoeling van den jonkman, die zeer bijzonder met mijn spel scheen ingenomen, en wel wat enthousiast maar hoogst beschaafd en fatsoenlijk was; het bedenken hoe gemakkelijk die val met het rijtuig uw stoute Floortje - nietwaar? - iets anders dan een appelflauwte had kunnen bezorgen; maar vooral ook welk woordje het geweest is, dat mij bij het ontwaken uit die korte verdooving op den weg, in 't oor werd gefluisterd..... o tantelief, als ik dat alles, en vooral dat laatste bedenk, dan voel ik geen kou en geen wrevel over miskenning meer, en, alvorens ik op een soort van veldbed zonder gordijnen, den slaap hoop te vatten, zal ik zeker den goeden God mijn innigsten dank brengen voor het goede dat mijn deel blijft.

En dat woordje in 't oor.....? Neen, ondeugende nieuwsgierige tante, als Herman Heldera wist dat ik er nú al van klapte, dan..... neen ik zeg u niemendal, maar - hij is een kunstenaar in mijne richting, en, braaf en weldenkend, dat verzeker ik u. Blauwe oogen. Nu zeg ik niets meer. Slaap gerust.

“Uw Floortje!” 28 December 184..’

[p. 226]

‘P.S. Ja, 't spijt me lieve, maar een P.S. moet nog erbij:

Als welwillende uiterst belangstellende vrienden, u soms in vertrouwen komen vragen - want zij vragen meestal - of minder edele drijfveeren den jongen bankierszoon ook misschien tot zijn hoffelijke uitnoodiging hebben geleid, och zeg hun dan dat Floortje u zelve in haar P.S. meldde, dat zij zeer laat - nadat zij dezen brief reeds geschreven had - nog een bezoek van dien nobelen enthousiast in hare kamer ontving, en wel omdat de arme jongen een beetje verlegen was met de weinig gracieuse figuur die zijne familie hem, tegenover ons had doen maken; zeg - of zwijg het, naar verkiezing tantelief - dat hij mij nog graag een heeleboel fraais over mijn talent had gezegd, maar dat Floortje daaraan een eind maakte met de opmerking, dat het uur ertoe wat heel slecht gekozen was, 'tgeen hem ook aanstonds tot een beleefd afscheid deed besluiten. Meer behoeft u niet te zeggen beste. Wie nog verder mogten vragen, 't zijn zeker onze oprechte vrienden niet, want: Liefde denkt immers geen kwaad. Salut! Een kus tot besluit. Nog eens

Uw altijd liefhebbende

FLOORTJE.’

Nu mevrouw Van Oudenolm dien brief ten einde toe heeft gelezen, nu klopt haar hart zonderling bewogen, en ofschoon het haar moeite kost, zij moet sommige volzinnen nog eens herlezen. - Hoe! had zij zich zoo bedrogen!

- Maar, is dat schrift dan geheel te vertrouwen?

- Heeft men niet met personen te doen die ook in 't leven hun rollen spelen? - 't Is toch zonderling dat een brief, op dien avond geschreven, in het badkamertje achterbleef. Zou het niet mogelijk zijn dat die actrice - op alles bedacht - dit document met opzet heeft achtergelaten....?

Weinige minuten later staat baas Burkes met de pet in de hand voor zijn oude meesteresse. Nu vrouw Barbara en dit geschrift hebben gesproken, nu gevoelt mevrouw Van Oudenolm zich wel verplicht om ook den grijzen dienaar te hooren. August zou 't zeker goedkeuren dat zij, nú althans, de zaak tot volkomen klaarheid zoekt te brengen.

En baas Burkes herinnert zich het gebeurde maar al te goed. Och, nu mevrouw er naar vraagt, nu moet hij eerlijk bekennen dat vrouw Barbara de zaak, op dien morgen tegenover mijnheer, wel wat al te sterk heeft gekleurd, maar dat kwam omdat de jongeheer een beetje onpasselijk van woorden was geweest, en men van de jeugd toch wel eens meer avonturen verneemt. Dat er ongerechtigheid zou geschied zijn, neen, zie, als de jongeheer het maar niet zoo hoog had opgenomen dan zou hij, Burkes, hem ook dadelijk geloofd en geen stroobreed in den weg hebben gelegd; want, 'tgeen hij in waarheid gehoord en gezien heeft, daar was geen kwaad bij geweest;

[p. 227]

volstrekt niet. - Wat een brief betrof.....? Ja, nu mevrouw ervan sprak, nu herinnert hij zich heel goed dat die juffrouw, bij wie menheer Archibald 's-avonds nog geweest is, hem heeft verzocht om er een in stad te bezorgen - bij eene juffrouw Lindeman; welzeker. Maar zie, met de consternatie van later - het vallen en breken van die potten en flesschen - heeft hij er niet meer naar gevraagd: ‘Den volgenden morgen,’ besloot Burkes: ‘toen de dames zich erg moesten haasten - omdat Arie, volgens menheer's bevel, al vroeg met het wagentje voor was - en die juffrouw bij 't instappen in den zak tastte om mij den brief te geven, toen vond ze hem niet, en wilde weer naar binnen gaan. Maar Arie was een beetje haastig door 't wachten; en omdat de juffrouw zei dat ze den brief zeker in 't kamertje had laten vallen, zei ik: Ga gerust, ik zal er wel voor zorgen. Maar, wàt zal ik je zeggen mevrouw: de planten water te geven, en op z'n tijd te zaaien of te pooten, dát vergeet ik niet, maar - de waarheid moet ik getuigen - om dien brief heb ik niet meer gedacht!’

Toen baas Burkes vertrokken was, trilde het hoofd der oude dame, en 't scheen alsof er een traan in haar trouwe, meest zoo klaarziende oogen blonk terwijl zij ze strak naar den grond hield gericht.

Baas Burkes had bij 't heengaan gevraagd of hij soms den brief nog bestellen zou? Maar, kortaf had een ontkennend antwoord geklonken. En nu, 't besluit was genomen: Ofschoon zeer laat, mevrouw Van Oudenolm zou hem zelf aan 't adres gaan bezorgen.