Romantische werken. Deel 11: Tooneelspelers

Vijf en twintigste hoofdstuk.
Een andere marqué.

Ook over het boschrijke landgoed Den Driellaert en het kleine van boomen zoo goed als onttakelde plaatsje Harzathe, hing de naargeestige mist.

Louise van Rave die van haar kamertje, het Driellaertsche bosch en zelfs een doorschemering van het sierlijke heerenhuis kan waarnemen, ziet nu op zijn best de schutting van Harzathe's ontredderden moestuin met zijn boerenkoolstruiken, en de puinhoopen der onlangs voor afbraak verkochte ‘broeikas met annexen’.

[p. 189]

Ofschoon er in den laatsten tijd maar al te veel is geweest 'twelk Louise's pad met nevelen heeft omhuld, zij is er de persoon niet naar om behagen te scheppen in de sympathie die vrouw Natuur haar heden betoont. Hoe zou ze zich vandaag in een vriendelijk zonnetje verheugd hebben! Ja, want al is haar verhouding tot de vrienden op Den Driellaert, ook sinds een geruimen tijd, van den zonderlingsten aard, zij blijft toch op de hoogte van 'tgeen er gebeurt. Immers al zou haar vader 't niet hebben toegestaan dat zij de oude mevrouw een enkelen keer des Vrijdags bezoekt - alleen des Vrijdags ‘dewijl Archibald dan altijd zeker in de stad is’ - zelfs de kleindochter van een generaal Van Rave heeft zwakke oogenblikken, en inweerwil van haars vaders ernstig verbod om den jeugdigen vriend te ontmoeten, ziet zij haar dierbaren Archibald toch van tijd tot tijd - 'tzij hier 'tzij elders. 't Is Louise dus ook niet onbekend dat Archibald heden met zijn grootmoeder van het Amsterdamsche uitstapje zal thuiskomen; en, gunt zij aan de lieve reizigers zeer zeker een helderen dag voor de reis, ze wil ook wel gaarne dat een vroolijk zonnetje haar Archi, na zooveel kunstgenot in de hoofdstad, op 't stille land zal welkom heeten.

Ofschoon Louise wel overtuigd is dat zij in Archibald's schatting een zeer gewenschte remplacante voor Phoebus had kunnen zijn, zoo zou ze heden - om die rol op Den Driellaert te vervullen - toch nog iets meer dan de opheffing van haars vaders verbod hebben noodig gehad: Men zou haar van haar gegeven woord hebben moeten ontslaan; van het, wel is waar niet geheel vrijwillig gegeven woord: om met hare ouders op de hoeve van den heer More, ter gelegenheid van het bruiloftsfeest der oudste boerendochter, eens een kijkje te komen nemen.

Ja óok om dat bruiloftsfeest had Louise heden almee een zonnetje gewenscht. Niet dat zij zelve zoo bijzonder feestelijk gestemd is, maar, Katrijn is een heldere meid, en al mag ze - zooals men wel eens beweerd heeft - wat los zijn, Louise gunde haar toch mooi weer op den trouwdag, want, ofschoon ze volstrekt niet bijgeloovig is, dáaraan hecht ze een beetje.

Wie nu zou meenen dat Louise, gedachtig aan Archi's terugkomst op heden, zich met grooten tegenzin voor het feest gereed maakte, hij zou zich bedriegen. Hoewel ze More, evenals vroeger, een kwast vindt; een complimentenmaker; geen man uit éen stuk; niet ferm, met een opinie zooals Archibald - die nog zooveel jonger is dan hij, - de weerzin dien zij in den aanvang jegens hem gevoeld heeft, is aanmerkelijk verminderd sedert zij duidelijk bespeuren mocht, dat haar zeer geretireerde houding een uitmuntende uitwerking heeft gehad. Op dit oogenblik vindt zij haars vaders vriend en protégé minder onuitstaanbaar dan in den beginne, en dewijl men op 't stille land zoo heel weinig afwisseling heeft, en

[p. 190]

zij nooit een boerenbruiloft heeft bijgewoond, zoo vergat zij, terwijl ze zich voor dien uitgang gereedmaakte, schier geheel den persoon door wien men - als heer van de hoeve - genoodigd was, om slechts met haar gedachten, óf bij de bruid te zijn wier lot aan de zij van den lummeligen Klaas haar niet zoo geheel benijdenswaardig voorkwam, óf, om soms een blik in de richting van Den Driellaert te werpen, en te wenschen dat de zon nog eens doorbreken mocht.

't Was zeker niet vreemd dat Louise, met het oog naar Den Driellaert, wel mede eens gedacht heeft: hoe voor haar werkelijk de zon op het feest zou wezen indien Archibald er tegenwoordig kon zijn. - Nietwaar de rol van Phoebus is ook eigenlijk geen vrouwenrol.

In haar grijs lustren kleedje, de rosé strikjes op de eigenhandig prachtig geborduurde chemisette; met de witte roos in de schitterend zwarte haren die in weelderige lokken om den zacht ronden schouder wiegen, ziet Louise er voor een trouwpartij wel hoogst eenvoudig uit, maar mag zij in tegenstelling met haar schoolkamertoiletje, 't zich zelve toch wel bekennen, dat het jammer is..... dat Archi haar nu ook zóo niet eens zien kan.

Terwijl de genoodigden zich op Harzathe gereedmaken, doch mama Van Rave - zooals Louise wel voorzien heeft - zich nog ter elfder ure aan den zeer ongewonen uitgang weet te onttrekken, heeft de eigenaar der feestvierende hoeve, met veel zorg zijn eenvoudig maar netjes gemeubileerde kamers in orde gebracht. De vrienden van Harzathe, die niet de gasten van den boer maar zijne gasten zullen zijn, moeten het eens heel warmpjes en comfortable hebben. Alles is in orde, alles! welzeker! Op alles is gerekend. Op alles!!

De heer More wreef zich de handen; wierp een blik in den spiegel; streek zijn blonden knevel met de meestmogelijke zelfvoldoening omhoog; en maakte zich gereed om een pas geschreven brief nog even naar 't dorp te brengen. 't Was beter hem zelf te bezorgen, en er was tijd genoeg, want de gasten van Harzathe - die eigenlijk voor het avondfeest waren genoodigd - zouden immers toch niet vóor vijf uren, reeds lang na afloop van het groote boerenmaal, present zijn.

De brief die nu door den heere More naar 't posthuis De Vergulde Leeuw wordt gebracht, en aan een zekeren mijnheer Dooser te Amsterdam, geadresseerd was, luidde voor een goed deel als volgt:

‘Amicissime!

Ik kan mij zeer goed begrijpen dat ge u over mijn lang weg-

[p. 191]

blijven beklaagt en verwondert. Indien ik mij voorstel dat ik in onze dierbare palenstad, drie volle maanden zonder u mijn weg moest zoeken, ik zou méer doen dan mij beklagen, ik zou u een fermen uitbrander geven, en u het vuur zoo na aan de schenen leggen dat ge per keerende post of extra trein terugkwaamt. Uw verwondering is mede zeer verklaarbaar, want zooals gij wél zegt, werd de jacht, en zelfs op 't waterwild sedert lang gesloten, terwijl er hier in den omtrek, van dat laatste goedje zoo goed als niemendal te snappen valt. Bovendien uw teekening van het landleven in den winter is treftend juist: Ondoorwaadbare sneeuw- en modderwegen; eens in de week - als de vrouwen de kinders poetsen - heeren-societeit, met een walmende hanglamp boven een geel-groen en gelapt biljart, en een paar vetkaarsen op waggelende speeltafeltjes, waaraan geen vijftig centen te verdienen zijn. Gij begrijpt beste jongen, dat More daarvoor past.

Voorts hebben we hier een heeleboel hermetisch gesloten landhuizen, waar spinnen en champignons tot in 't voorjaar bewind voeren, terwijl de weinige buitenverblijven voor zomer en winter geschikt, bewoond worden door vrome natuurbewonderaars, zoo stijf als de dennen in 't bosch, of door arme drommels die jaar in jaar uit dezelfde kleeren afdragen, en wier eenige uitgang bestaat in het gaan naar de kerk.

Nu zoudt gij - naar mijn lang wegblijven te oordeelen, zeker een gansch ander antwoord verwacht hebben, een weerlegging van al het onsmakelijke dat gij u - volkomen naar waarheid - van het buitenleven in den winter, en niet het minst voor een sinjeur zooals ik ben, hadt voorgesteld; maar gij hebt vergeten mijn brave, dat, ofschoon de jacht ook sinds lang gesloten is, er, mede op het land, nog andere hoentjes te vangen zijn.

Weet dan dat ik mij in een avontuurtje heb gestoken dat juist heden, ter gelegenheid van een boerenbruiloft die op mijne hoeve gevoerd wordt, zijn einde nadert. In de hoop spoedig weer bij u te zijn en u alles mondeling in kleuren en geuren te kunnen meedeelen, meld ik u slechts, dat ik hier een prachtig schepseltje had ontdekt, een kind van ruim negentien jaren, met gitzwart haar, met oogjes als vergeet-mij-nietjes, en een figuurtje à la sylphide.

Ik word dichterlijk zult gij zeggen, maar waarachtig Eduard, als zij niet in zulk een berooid nest had gezeten, en haar mooie kijkertjes niet zoo onwrikbaar vast op een schatrijken klant had gevestigd, wien 't mij wel gelukt is op zij te zetten, doch niet - ofschoon met de meeste voorzichtigheid - uit haar preutsch hartje te verbannen, ik zou mijn vroolijk vrij leventje misschien aan haar ten offer hebben gebracht.

Maar stel je gerust; de dwaze bui dreef spoedig voorbij.

Namen wil ik liefst niet aan 't papier toevertrouwen, maar, een

[p. 192]

kleine explicatie moet ik je toch geven. - Stel je dan een oliedommen papa voor, wiens kas even schraal is voorzien als zijn malle glorie op den naam van zijn vader, groot - en zijn schilderstalent beneden alle kritiek is. Die kwastelorum, wiens vader ik natuurlijk boven de wolken verhef, en wiens talent ik ten hoogste bewonder, ziet in mij reeds sedert lang, den zeer vermogenden toekomstigen schoonzoon en hersteller van zijn berooiden staat.

Mijn “gepaste houding”, mijn dikwijls ernstige, althans zeer gemoedelijke, en niet zelden een weinig litterarisch gekruide discoursen met het allerliefste kind, hebben haar in den laatsten tijd, heel wat minder stijf en schichtig jegens mij doen worden; ja bedrieg ik mij niet, dan houdt ze mij nu zelfs voor iemand “die nog zoo kwaad niet is” en inderdaad wel het vertrouwen verdient dat haar vader in hem stelt. Hoe 't zij, na vroeger reeds, in 't gezelschap van haar kostelijken heer papa, een bezoek op mijn hoeve te hebben gebracht, ten einde er de bekoring van een kaasmakerij en zoo vele andere verrukkelijkheden van het boerenbedrijf te leeren kennen, zijn de vrienden nu zeer gemakkelijk te vangen geweest, voor het nemen van een kijkje op de boerenbruiloft die - zooals ik u reeds gezegd heb - heden op mijn hoeve met alle staatsie wordt gevierd.........................................................................................

Tot spoedig Uw trouwe

More.’

De mist die den ganschen dag den strijd tegen de brekende wolken met kracht had volgehouden, was schier ondoordringbaar zwaar, toen More zijn weg naar het posthuis De Vergulde Leeuw, in 't dorp, vervolgde. Dewijl de wind bovendien begon op te steken, en griezelig koud was, zou More bijna besloten hebben om den brief maar onbesteld te laten, en naar zijn feestvierende hoeve terug te keeren, zoo er niet nog een andere reden ware geweest waarom hij naar 't dorp wilde. Tegen vijf uren moest de diligence die van het laatste spoorwegstation Driebergen, op Arnhem reed, het dorp passeeren, en werd er aan het logement-posthuis gepleisterd.

't Zij het waar was of niet dat de familie Van Oudenolm mede om dien tijd met de diligence, van een uitstapje naar Amsterdam, zou terugkomen, in allen geval zal men hém dan dezen avond in het posthuis hebben gezien; en ja, opdat er niets aan de komedie ontbreke, zal hij zelfs naar Arnhem plaats nemen - om echter, even voorbij Den Driellaert, weer uit te stappen, en langs een binnenpaadje in allerijl naar De Koekamp terug te keeren.

- 't Was goed overlegd, uitstekend! De Van Oudenolm's, zoo

[p. 193]

zij meekomen, maar in allen geval de postmeester-kastelein met zijn gezin, en wie er zich op dat oogenblik meer in het logement zullen bevinden, ze moeten dan later - wat er ook worde gebabbeld - wel overtuigd zijn, dat de eigenaar van De Koekamp des avonds niet op de feestvierende hoeve is geweest, terwijl hij de mondeling gedane uitnoodiging aan Van Rave en zijne dochter, eenvoudig loochenen kan.

‘Brr!’ bromde More terwijl hij onder 't voortgaan den kraag van zijn duffeltjen opzette: ‘Brr! Gemeen koud; beroerd!’

En 't was alsof een nijdige windvlaag die de hooge dennen langs den weg deed piepen en kraken, het hem grommend nasnerpte:

- Gemeen! koud! beroerd!