Romantische werken. Deel 7: Anna Rooze

Veertigste hoofdstuk.

‘En inweerwil van dit alles mijnheer Van Breeland, verzoek ik u nogmaals dringend mijn arme tante te sparen, en af te zien van stappen tegen oom Lijning in mijn belang; stappen die voor tante misschien de noodlottigste gevolgen konden hebben.’

‘Juffrouw Anna, dus vertrouwt u mij niet. - O vergeef me, maar terwijl ik u zeide dat ik den naam van dien man alleen reeds dáarom zou sparen omdat hij úw oom is; dat ik niet dan in overleg met professor Van der Kolk in 't belang van uw tante dacht te handelen; wanneer ik er nog bijvoeg, stellig te gelooven dat de invloed van dien man uw tante in zulk een droevigen toestand bracht; indien ik u plechtig verzeker dat de zaak, die ik u met goedvinden van mijn tante Van Riddervoorst mededeelde, niet meer vervolgbaar is, daar zij reeds verjaarde volgens de wet; en eindelijk dat uw oom Lijning toch nimmer om deze zaak al ware zij niet verjaard, zou kunnen vervolgd worden; wanneer ik u dit alles als waarheid....’

‘O, ga zoo niet voort mijnheer Van Breeland; immers zeer zeker vertrouw ik u, maar....’

[p. 134]

‘'t Was slechts bezorgdheid voor de uwen die u zoo spreken deed, is het niet? - En ook een verzet tegen de waarheid en het recht - nichtje Anna, maar uit liefde, ik weet het.’

‘Spaar mij jonker, mijn hoofd is nog zwak. Doe wat de goede God u zal ingeven, maar bedenk dat de oneer mijner familie de mijne wordt, en dat ik u niets anders heb gevraagd dan de beschermer van de ongelukkige Hanneke te zijn.’

- Hemel wat is zij schoon! Wat tintelen die oogen van een edelaardig vuur!

Oscar ziet haar aan. Er ligt verrukking in zijn blik.

Anna slaat de oogen neer. - Dat was dezelfde uitdrukking van dat mannelijk schoon gelaat als op dien morgen toen zij hem in den spoorwagen voor het eerst heeft ontmoet, en zij ook de oogen voor hem had neergeslagen.

En dit oogenblik is den jongen Van Breeland te machtig. Hij had haar niet weder moeten zien, indien hij getrouw aan zijn besluit had willen blijven. De redeneering zal schipbreuk lijden op die granietklip der reinste liefde. Onwetend heeft Anna door haar terughoudendheid, zoo gisteren als heden, zijn hartstocht te sterker geprikkeld.

Zij hier, in 't salon van zijne tante; in de woning van haar uit wier mond hij zoo onverwachts den lof van dat beminde wezen heeft vernomen; in de woning van haar die reeds stilzwijgend heeft gezegd dat zijn keuze een goede was; die op geen anderen hinderpaal heeft gedoeld dan op de tegenkanting zijner ouders.... Maar, als tante vóor hem is, wie zal dan tegen hem zijn! Dat meisje bemint hem; ja hij leest het in haar ontwijkenden blik; hij weet, hij gevoelt het, en....

‘Anna, dierbare Anna,’ valt hij uit terwijl hij haar ijlings nadert en met beide handen haar ijskoud handje vat: ‘waarom langer onwaarheid gehuicheld? Engelachtig meisje, weet en gevoel je dan niet dat ik je liever heb dan mijn leven, dat ik je beschermer, levenslang je vriend en beschermer wil zijn? Anna, dierbare Anna, zeg, heb ik mij bedrogen.... Anna....?’

Een zachte gil treft eensklaps het oor der gelieven.

Men had het niet bemerkt dat een blond gelokt hoofdje, om den hoek der kamerdeur even naar binnen had gezien. Anna had wel aan Emma gedacht toen zij in die laatste oogenblikken reeds haar hand terugtrok uit de handen van den beminden vriend, maar, vermoed heeft ze niet dat zij zóo nabij was.

- Waar blijft Anna? heeft de blonde gedacht toen er nauwelijks tien minuten sedert Anna's vertrek waren voorbijgegaan: - Zou professor haar zóo lang aan den praat houden?

‘Julie, is de professor er nog?’ heeft zij aan de kamenier gevraagd die juist de toilet-flacon vulde.

[p. 135]

‘Ik geloof niet dat er een professor is freule,’ heeft Julie gezegd. - Julie was zoo gewoon aan dat freule door de dames Van Breeland die af en toe bij mevrouw logeerden.

‘Wie is er dan om juffrouw Rooze te spreken?’

‘Dat zou ik u niet durven zeggen. Ik meen wel te weten dat mijnheer de advocaat, de jonker er is; maar spreken daar heb ik niets van gehoord.’

‘Mijnheer Van.... Breeland?’

‘Jawel freule; de neef van mevrouw.’

‘Kwam die om juffrouw.... Rooze te spreken...? Dat geloof ik niet Julie. Mijnheer Van Breeland is uit de stad.’

‘Ik herhaal u freule, dat ik er niets zekers van weet. - Hebt u hoofdpijn freule?’

‘Waarom....?’

‘Mij dunkt dat u wat bleek ziet. Wilt u de eau de Cologne freule?’

‘Nee, ik ben wél. - Heel wél.... Maar....’

‘Zoekt u iets?’

‘Ja.... mijn zakdoek. Ik weet niet.... waar? O ja, beneden....’

‘Zal ik even.... freule?’

‘Nee, ik weet precies waar ie ligt....’ En, zoo was Emma in een oogwenk de deur uit, en al spoedig beneden in het marmeren voorhuis.

Een valiesje dat aan den voet van den parapluie-standaard, juist naast de deur van het salon lag, heeft aanstonds Emma's opmerkzaamheid tot zich getrokken. Dat moet van hem wezen. - Ja zie, op dat koperen plaatje daar staan zijn initialen: O.v.B. - Hij is dus werkelijk hier. - Waarschijnlijk in de huiskamer.

- Neen, hoor, daar klinken stemmen binnen het vertrek waarvoor ze een oogenblik toefde. Maar ze herkent ze niet. Nochtans eer ze het zelve wist was de zaaldeur door haar geopend. - Ze heeft er niet aan gedacht dat ze onbescheiden was. - Een onverklaarbaar angstig gevoel deed haar handelen. Vroeger heeft ze bij zich zelve gezegd: Als Anna en Oscar tezamen zijn, dan spreken ze over die rechtzaak, dat is zeker. Maar, zij zou dan toch even, heel vluchtig kunnen binnengaan om naar den zakdoek te zien - die er echter niet wezen kan. Nú evenwel handelt ze zonder aan een voorwendsel te denken, slechts gedreven door dat wonderbaar gevoel 'twelk haar zoo telkens in de borst steekt.

Een zachte kreet is er vernomen.

Gelijk aan het blanke marmer staat Emma daar in het voorhuis. De woorden ‘Anna dierbare Anna,’ hebben haar in 't oor geklonken en het hart doorboord. O groote God, alles, alles is leugen, leugen bedrog en huichelarij in de wereld! - Dit is de tweede maal dat zij die beiden verrast; nú met de handen inéen. - Uit te spreken is het niet wat haar in een enkele seconde door het geschokte brein gaat.

[p. 136]

- Hij bemint haar niet. - Anna is een huichelaarster! - Niemand, niemand op de wereld is er die haar waarachtig liefheeft. - Neer te smakken op het koude marmer, dát zou ze willen. O was die ellendige, die arme man slechts haar vader geweest, dan had zij althans een enkele maal een blik van onverdachte liefde kunnen opvangen!

‘Freule, freule, wat is er? Wat deert u?’ vraagt Julie die, een oogenblik na Emma beneden gekomen, aanstonds aan haar zijde is, terwijl de hevig geschokte tegen het marmer leunt.

‘Niets, niets. Gestooten, 't is niets.’

‘Maar u beeft zoo. Kom freule, leun maar op mijn arm dan zal ik u in de mangelkamer brengen. De pijn zou u flauw doen worden, kom maar freule, kom!’

‘Emma, beste Emma, wat is er?’ fluistert eensklaps van terzij een stem die Emma immer zoo welluidend in de ooren klonk doch die haar thans met een onuitsprekelijken weerzin vervult.

Daar staat Anna aan haar zij! En die andere.... hij staat daarginds op den dorpel der zaal.... als in een nevel.

Toen de goede Marnix gisteren morgen, ondanks zich zelve, een vreeselijken argwaan bij haar heeft opgewekt, toen hebben Emma's blauwe oogen dien argwaan weerkaatst, en was haar blik voor de trouwe nog zwakke vriendin als een bliksemstraal geweest die haar voor een wijle het zelfbewustzijn deed verliezen. Doch in tranen was die vuurgloed gebluscht, zonder der vriendschap een haar te zengen.

Nu siddert Anna. - Emma's oogen zien haar aan alsof ze van steen, alsof ze van ijs waren. Die blik werpt een muur van marmer tusschen haar beiden. - Raak mij niet aan! Ik veracht je, huichelares die met eeden der vriendschap speelt! - Dat alles moet die blik aan de ‘trouwelooze’ doen verstaan. En geloof niet dat die ijskoude blik nu nog het gevolg is alleen van dat eensklaps voor goed ontwaken uit de zalige droomen van haar altijd zoo angstig naar liefde dorstend hart. De begoocheling was immers reeds voorbij toen zij uit den mond van dien jongeling - daarginder in den nevel - den jongeling die toch het vroolijke knaapje der kinderjaren niet meer was, dat toch zoo wreede ‘dierbare Anna’ heeft vernomen. Neen, van dat oogenblik afaan heeft zij slechts volkomen beseft dat haar liefde voor hém in waarheid een dwaze droom moest heeten, maar tevens, dat haar liefde voor die vriendin een werkelijkheid is geweest. Van Anna's liefde heeft zij de zekerheid gehad, en daarom haat ze haar nu.

- Ach, wat deert het Emma in dit vreeselijk oogenblik dat hij een andere bemint; had ze niet haar Anna, haar eenige verloren!

- O die getrouwe!.... Gisteren, heden nog heeft ze gehuicheld en gezegd: Als God het wil dan zult ge samen gelukkig worden; en, in hetzelfde oogenblik snelt ze reeds heen om haar hand te

[p. 137]

leggen in de zijne, en te luisteren naar de ‘vleitaal van zijn ontrouw hart’.

Emma's blik was snel geworpen. Maar nu, ginds staat hij, en 't is alsof hij nader wil komen. - Zal hij bemerken wat Emma lijdt? - De aangeboren kieschheid van het jonkvrouwelijk gemoed zegt neen!

‘Voorzichtig. Ik heb mij bezeerd. Raak mijn hand niet aan!’ klinkt Emma's antwoord op de pas gedane vraag der vriendin. En terwijl ze zich ijlings omwendt, fluistert ze snel, slechts voor Anna verstaanbaar:

‘Nu is 't genoeg. Ik veracht en ik haat je!’

Wel schemert het Anna, en krijgt ze weer van die donkere vlokjes voor de oogen, maar Goddank, zij is sterker dan den vorigen dag. Zij beseft dat het boven alles haar plicht is om nu te zwijgen, en door kalmte den indruk te verzwakken die het onverwachte voorval - in verband met het gebeurde in het hôtel - op den jongen Van Breeland kan gemaakt hebben.

Anna werpt haar lokken terzij.

Ginds in 't salon zal zij nog een oogenblik met den jonker toeven.

Daar zal ze hem zeggen dat zij zijn liefde niet beantwoorden kan.

En - daar zal zij hem misschien van verre, zeer van verre, meteen een blik doen slaan in Emma's hart: in het hart der verloren vriendin die Anna haat, die Anna veracht!

Nog dienzelfden namiddag bevindt Anna Rooze zich in de ziekenkamer van Ernst Geereke van Uland. 't Is al schemerdonker. Misschien heeft dat halve licht der beangste moeder den moed gegeven om de veelbesproken Anna die, zooals zij gelooft, nu de redster van haar kind zal worden, met zulk een warmte welkom te heeten.

Ernst ligt te bed. Sinds Geereke's bezoek bij mevrouw Van Riddervoorst, is de koorts veel heviger geworden. De arme moeder heeft, op het doorgaans heftig en vragend ijlen van haar aangebeden kind, hem gedurig tot kalmte vermaand en haar wedervraag herhaald: of Ernst zijn lieve mama dan niet bij zich had; om echter gedurig ook schier fluisterend er bij te voegen:

‘Nee Ernst, nee engel, zij is er niet, maar zij zal wel komen. Wees toch kalm mijn jongen. Ja zij zal hier komen, zeker!’

En nú, zij was er, de zuster van barmhartigheid.

Met van koortsgloed glanzende oogen heeft Ernst haar aangezien, en - of het een wonder of een natuurlijk gevolg van bevredigd verlangen was - toen, toen is hij eensklaps heel rustig en kalm geworden.

‘Goed.... goed....!’ heeft hij zacht, half ijlende gefluisterd: ‘De japon zat aan den wortel in de larikslaan vast, maar ik kon ze wel loskrijgen. - Om u te dienen, zóo, nu is het goed. Merci.’ -

[p. 138]

En de oogleden zijn dichtgevallen, en gedurig heeft hij dat laatste woord herhaald. En - Anna voelde zich de hand vatten - 't was een stil schreiende moeder die ze teederlijk drukte.

Neen, men wil nog geen licht in de ziekenkamer, want nu slaapt hij. Ja, hoor, de ademhaling is vrij geregeld. De koorts is geheel of bijna geweken.

Geereke zit voor het raam en staart in de grauwe avondlucht.

Kunira zit voor het ledikant waarin haar kleinood ligt; en, starend naar de onbestemde donkere plek die zijn schoon gelaat met de zwarte krulharen op het kussen teekent, dringt ze de vraag die telkens bij haar opkomt met afgrijzen weg, want.... Nee, nee! dit ziekbed kan geen sterfbed worden: Immers daarginder zit zij de reddende engel. Ja, haar jongen zal herstellen - spoedig, heel spoedig herstellen, en gelukkig worden erbij!

En Anna zit in een lage voltaire met het rijkgelokte hoofd voorover, en haar handen heeft ze gevouwen.

't Is stil, doodstil in de kamer; slechts de torenklokken breken van tijd tot tijd de stilte af.

Niemand ziet het dat de tranen Anna over de wangen rollen:

In den middag is Oscar, nadat hij door haar werd afgewezen, zwijgend vertrokken. Hij zou voor Hanneke zijn best doen, en ook voor juffrouw Rooze 'tgeen hij zich had voorgenomen.

Emma is ‘met zware hoofdpijn’ naar bed gegaan. Op Anna's vragen heeft zij niet of ternauwernood geantwoord. Slechts toen de trouwe vriendin haar ernstig smeekte: ‘Emma, veroordeel mij niet!’ toen heeft zij gezegd: ‘Dat is niet noodig, jij zult het je zelve doen.’ Daarna is het arme kind in een voor haar zoo weldadig schreien losgebarsten; maar, ofschoon die tranen lucht gaven aan de toegeschroefde borst, de vaste overtuiging was haar niet te ontnemen, dat niemand, niemand haar meer liefhad op de wereld. - Ja, nú eerst meent zij die trouw der vriendin te kennen: Uit de zalige herinnering aan een dierbaar ouderpaar, heeft ze haar gevoelloos in de kilste werkelijkheid kunnen storten; de liefde van dien knaap had ze haar ontrukt; en vriendschap kon ze veinzen in hetzelfde uur dat ze haar schaamteloos bedroog. Zou er nog twijfel bestaan?

- Heeft zij niet zelve dien jonker gehoord, en Anna's hand zien rusten in de zijne? ‘Nee Anna, nee, dat is geen misverstand, dat is geen schijn die bedroog, dat is wáarheid! bittere waarheid!’

En vóordat Anna naar den zieke reed heeft ze nog gefluisterd:

‘Als mijn woord geen vertrouwen meer wekt, dán Emma, mag de tijd spreken, en leeren wie ik heb liefgehad.’

't Is nu stil, zeer stil in de ziekenkamer.

Slechts het theewater dat van de kook raakt, zingt van tijd tot tijd recht klagend het klokgetjingel na.

Niemand ziet de tranen die Anna over de wangen rollen.

[p. 139]

Geen sterfelijk wezen hoort de beden der moeder.

En Geereke blijft staren in de lucht die al donkerder wordt.

- Mijn offer, wat zal het baten! peinst Anna: Oscar heeft Emma niet lief. - Maar later? Als hij haar nader kennen leert... en - als ik dezen mijn hand had geschonken, dan...?

- Ja, mijn Ernst, mijn lieve kind zal spoedig, heel spoedig beter zijn! denkt de moeder starend naar de donkere plek op het kussen: Misschien was de hevige koorts de crisis der ongesteldheid die het gevolg was van zijn liefde voor dat meisje. - En nú is zij hier! - O hemelsche Vader, ik dank U! Hebt Gij mij willen leeren dat ik nederig moet zijn van harte? O Vader, ik dank U! - Hij zal gelukkig worden. Uw wil is wijsheid. Amen!

- En als dat pand ons eens van 't hart werd geëischt....? peinst de baron en staart nog altijd in de donkere lucht: Wanneer dat leven eens werd afgesneden....? Dood is dood! zeggen sommige wijzen met verpletterende overtuiging. Maar neen! Als daar een kind ziek ligt en het vaderhart bonst, dan zegt zelfs de denker: Groote God, wij staan voor het raadsel: Of er licht of duisternis zal wezen aan gene zij van het graf? En als er geen zekerheid, geen bewijs voor de duisternis is, o God, dan hecht de mensch zich vast aan wat sterkte en moed geeft en troost in het leven, en zegt: daar zal licht zijn aan gene zij; een wereld, een voortgaan, een volmaking!

- Zie, ginder in het grauwe zwerk daar glinstert een heldere ster. Het is de avondster.

- 't Is ook de morgenster! zucht de vader in stilte: éen der vele woningen misschien waarvan die groote geloofsheld sprak. - Maar oneindige Schepper, mijn kind heb ik zoo lief. O mocht het hier nog leven....! doch, Uw wil geschiede!

En de domklok riep dat de korte dag ten einde spoedde.

En binnen de kamer zong het theewater zijn laatsten melancholischen zang.