Wandelingen door Nederland met pen en potlood. Deel 7

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1108 B 10

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van het zevende deel van de reeks Wandelingen door Nederland met pen en potlood van Jacobus Craandijk uit 1884.

 

redactionele ingrepen

p. 136: de errata zijn in de lopende tekst doorgevoerd. De opgave ervan is verplaatst naar dit colofon.

p. 361-364: in het origineel hebben deze pagina's per abuis de paginanummers 561-564 gekregen. Dat is hier verbeterd naar 361-364.

p. 463: onderaan deze pagina staat een erratum. Dit is in de lopende tekst doorgevoerd en de opgave ervan is verplaatst naar dit colofon.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (p. II) is niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

WANDELINGEN DOOR NEDERLAND.

 

[pagina III]

WANDELINGEN door NEDERLAND MET PEN EN POTLOOD

door

J. CRAANDIJK

Pred. bij de Doopsgezinde Gem. te Rotterdam.

en

P.A. SCHIPPERUS

Kunstschilder aldaar.

HAARLEM H.D. TJEENK WILLINK 1884

 

[pagina IV]

Gedrukt bij Ruijgrok & Co. te Haarlem.

 

[pagina V]

Inhoud.

Rozendaal - Biljoen - Middachten	Blz. 1.
Een veelomvattend programma. - Gesloopte wallen. - Onbeperkte uitbreiding. - In de lentezon. - Arnhems omtrek in vroeger tijd. - Op den Velpschen weg. - Monnikhuizen. - Oude buitenplaatsen. - Bronbeek. - Zalen en vertrekken. - Merkwaardigheden. - Schilderijen en zalen. - De tuin. - Daalhuizen. - 't Monument. - Het kasteel met zijn herinneringen. - Rozendaals opkomst. - Ellende en weelde. - Rozendaal onder de laatste hertogen. - Rozendaal vervreemd. - Het park. - Verschillende merkwaardigheden. - Koepel en bloemtuin. - Vestibule en Zalen. - De gevangenis. - Het huis in verschillende tijden. - De hofhouding. - Kappelberg en Koningsberg. - Het kerkhof. - De schaapskooi. - Het hôtel. - De Schelmsche weg. - Het terrein der opgraving. - Opgegraven urnen. - De legerplaats. - Delen. - In regen en storm. - Het onderzoek. - Raadselen. - Velp. - Verleden en toekomst. - Het oude kerkje. - Biljoen. - Vischkweekerij. - Avondwandeling. - Nogmaals Beekhuizen. - Gespaarde heerlijkheid. - Het kleigat. - De Zijpenberg. - Naar den Rouwenberg. - Berg af. - Middachten. - Het huis van binnen. - Portretten. - Middachtens geschiedenis. - De Steeg. - Naar 't Onzalige bosch. - De koepel van Viruly. - In de Plantagie. - Ellecom. - Schemering. - Slot en aanteekeningen.
De langbroeksche wetering - Wijk bij duurstede - Amerongen.	Blz. 65.
Ons reisplan. - Het poortje van Rijsenburg. - De Wetering. - De Kromme Rijn. - Beverweerd. - Heeren van Beverweerd. - Het huis voorheen en thans. - Sterkenburg. - In het huis. - Oudheden. - De toren. - Treurige gebeurtenissen. - 't Voormalige regthuis. - Hardenbroek. - Het huis in verschillende tijden. - Hardenbroek van binnen. - Tal van portretten. - Archief en merkwaardigheden. - Daniël Witsius. - Weerdestein. - Kothen en Rijnestein. - Leeuwenburg. - Hinderstein. - Rodestein en Lunenburg. - Neerlangbroek. - Walenburg. - Sandenburg. - Groenestein. - De steenen brug. - Naar Wijk. - Een stad, die onderging. - Het oude Dorestat. - Merkwaardige opgravingen. - De Noormannen. - Heeren van Duurstede. - Wandeling door de stad. - De castellanus. - Wat van de ruïne over is. - Het huis in welstand. - De donjon. - De ronde toren. - Heer Reinouts kerker. - Verdwenen kamers. - De bisschoppen op Duurstede. - Een vorstelijk bezoek. - Geschiedenis van het kasteel. - Brederode en Gaesbeek. - Kloosters en kerk. - Het stadhuis. - Het gasthuis. - Rondom de stad. - Natewisch en Bergestein. - Waijestein en Lievendaal. - Amerongen. - Het huis van

 

 

[pagina VI]

buiten. - Het huis van binnen. - Vestibule en bibliotheek. - De groote zaal. - Galerij en bovenzaal. - Bovenkamers. - Het bosch. - De kerk. - Geschiedenis der heerlijkheid. - Zuilestein. - De Nassau's van Zuilestein. - Tusschen Leersum en Doorn. - Aanteekeningen.
In de Betuwe. - Twee oude graafschappen	Blz. 137.
Geen land om te bewandelen. - Een nevelige morgen. - Ravenswaai. - Vredenstein. - De zwarte hengst. - Bij Kuilenburg. - Het oude hof. - Het aanzien der Heeren Van Culemborg. - De latere Heeren. - Een duistere geschiedenis. - Het stadhuis. - De kerk. - Wat er nog over is. - Het nieuwe hof. - Portretten in het Weeshuis. - In het graafschap Buren. - Beusichem. - Verdwenen kasteelen. - Zoelmond. - Burensche dorpen. - Voor het hof te Buren. - Het oude slot. - Verwoesting en herstelling. - Velerlei herinneringen. - Voor het stadje. - In het stadje. - Het Weeshuis. - Waar een kasteel al zoo blijft. - Verschillende wegen. - Het dorp Zoelen. - Bosch en kasteel. - Naar Echteld. - Kasteel en kerk. - Regen. - Eentoonige wegen. - Rijswijk. - Heeren van Rijswijk. - Aanteekeningen.
Otsterwijk	Blz. 177.
Bloei, verval en herstel. - De linde. - Oisterwijks omtrek. - De oude kerk. - Nieuwere kerken en kloosters. - Durendael. - Semper Unitas. - Zendingsfeesten. - De Hondsberg. - Door het houtgewas. - Voormalige heerenhuizen. - Een raadselachtig kasteel. - Onaangename herinneringen. - Wenschen. - Aanteekeningen.
Mettary-Bathmen	Blz. 197.
De straatjongen. - Een moeijelijk werk. - De Deventer weg, - Naar Mettray. - Velerlei vragen. - Familiewoningen. - Werkplaatsen. - School en museum. - Kerkhof en kerk. - De boerderij. - In het bosch. - Station, kerk en herberg. - Krijgshaftige herinneringen. - Joppe. - Een heerlijk bosch. - Terug op den grintweg. - Dorth. - Ingewikkelde toestanden. - Heeren van Dorth. - Het tegenwoordige huis. - Een rijk veld voor onderzoek. - De Schipbeek. - Bathmen. - De muurschildering. - Fragmenten. - Besluit. - Aanteekeningen.
In den Gelderschen achterhoek. (Winterswijk)	Blz. 225.
Een afgelegen oord. - Een schoone landstreek. - Oude grensvestingen. - Schrale grond. - Het dorp Winterswijk. - Gebrek aan bronnen. - Oorlogen en oorlogsrampen. - De freule van Dorth. - De kerk. - Buiten het dorp. - De Plekenpol. - Scholten. - Hofdagen. - Hoorigheid. - Verouderde toestanden. - Roerdink. - De eik. - Digt bij de grenzen. - Droomen. - De herberg op de grenzen - De grensoorlog. - De grintweg naar Winterswijk. - Terug en weêr uit. - Op Willink. - Marmergroeve. - Namen. - Door Henxel. - Waliën. - De H.B. School. - Botanische wandelingen. - Aanteekeningen.
In den Gelderschen achterhoek. Van Winterswijk naar 's Heerenberg	Blz. 257.
Ontgonnen heiden. - Op den wagen. - Bredevoort. - De graven van Lohn. - Graaf Herman vernederd. - Belegeringen en verwoesting. - Walfort. - De vrijstoel van Bredevoort. - Het veemgerigt. - Regtshandel. - Goed en kwaad. - Verdere plannen. - In Aalten. - De kammenfabriek. - De bewerking. - Naar Dinxperlo. -

 

 

[pagina VII]

Aan en over de grens. - Anholt. - Het kasteel. - Weer terug in het land. - Landfort en Swanenburg. - Het kasteel. - Gendringen. - Ulft. - Verdwenen grootheid. - Heeren van Ulft. - Een belangrijk verleden. - Naar het Moutferland. - Vergezigten. - Sagen en geschiedenis. - Opschriften. - 's Heerenberg. - Oudste Heeren. - Latere bezitters. - De weg naar Doetichem. - Slot en aanteekeningen.
In het land van Voorne	Blz. 297.
Het land van Voorne. - Op de Maas. - Waterwegen. - Een liefelijke Meidag. - De Nieuwe Sluis. - Bij Heenvliet. - Kerk en heerenhuis. - De ruïne Ravestein. - Merula. - Gissingen. - Het raadhnis. - De Bornise. - Putten. - Geervliet. - De tombe en het hof. - Het raadhuis. - Aan den dijk. - Zwartewaal. - Bogtige wegen. - Maasland. - Brielle's opkomst. - Voor - en tegenspoed. - Verdwenen gebouwen. - Gevelsteenen. - Stadgezigten. - Weeshuis en kerk. - Kazerne en stadhuis. - Merkwaardige verzamelingen. - Bij Oostvoorne. - Op het duin. - Zee en dorp. - De kerk. - Bij en op het meer. - Weer in 't duin. - Rugge. - Terug in stad. - Aanteekeningen.
Zwerftogten in Brabant en Zeeuwsvlaanderen	Blz. 335.
Een vergeten hoekje. - Onze plannen. - Een tramreisje. - Hintham en Coudewater. - Berlicum. - Het kasteel te Heeswijk. - Oud en nieuw. - In de benedenzalen. - Op de bovenkamers. - Toren en ridderzaal. - Roosendaal. - Wouw. - De koorbanken. - Het voormalige kasteel. - Een nieuwe stad. - Heeren en markgraven. - Het markiezenhof. - Het stadhuis. - De kerk. - Graftomben. - De gevangenpoort. - De haven. - Op zee. - Visscherij. - Een jeugd vol gevaren. - Oesterteelt. - Naar Tholen. - Polders en zandgronden. - Stadhuis en kerk. - Bij den smid. - In Bergens omtrek. - Bevolking en regering. - Een moeijelijke taak. - Op de Schelde. - Breskens. - Huizen en voertuigen. - Groede. - Torens en kerken. - Nieuwvlied. - 't Land van Cadzand. - Een belangrijk verleden. - Zuidzande en St. Anna. - De Zwinpolder. - Het Vrije van Brugge. - Oorsprong van Sluis. - Bloei en verval. - Herinneringen. - Jantje van Sluis. - Stadhuis. - De haven van Aardenburg. - Een vriendelijke stad. - Voormalige grootheid. - Een rijke geschiedenis. - Stadhuis, gasthuis en kerk. - Verzonken dorpen. - Vrede en strijd. - Oostburg. - Verval en herstel. - Waterlandskerkje. - IJzendijke. - Biervliet. - De Braakman. - Schoondijke. - Weer op de Schelde. - Zonderlinge droomen. - Rammekens en Borselen. - Ter Neuzen. - In het 5de distrikt. - Kleederdragt. - Axel. - Sleeds polders. - Hulst. - De kerk. - Stadhuis en andere gebouwen. - Slot en aanteekeningen.
Langs de Maas, van Hedel tot Woudrichem	Blz. 411.
Ons reisplan. - Het dorp. - Oudste geschiedenis. - Latere heeren. - Hedelsche munt. - Van Utrecht naar Geldermalsen. - Van Geldermalsen naar Hedel. - Heeren van Ammerzode. - Bange dagen. - Op de vlakte. - Ammerzode. - Het kasteel. - De brand. - Naar Brabant. - Velerlei verandering. - Een oude vrije heerlijkheid. - De tombe. - Heeren van Bokhoven. - Rivierverbeteringen. - Well. - Nederhemert. - Het kasteel. - Het kasteel van binnen. - Merkwaardigheden en archief. - Heeren van Nederhemert. - Naar Bern. - Geschiedenis der abdij. - Kerk van Nederhemert. - Een kalme avond. - In Hensden. - Heeren

 

 

[pagina VIII]

van Heusden. - Heusdens lotgevallen. - In de stad. - Stadhuis en kerk. - De kerk van binnen. - De oude Doelen. - Aalburg en Wijk. - Veen, Aalst en Poederoyen. - Het land van Altena. - Op- en Neer-Andel. - Woudrichems verleden. - Kerk en gevels. - Een oud klooster. - Loevestein. - Geschiedenis van Loevestein. - Herman de Ruijter. - Huig de Groot. - Staats- en krijgsgevangenen. - Slot en aanteekeningen.
Een woord tot afscheid	Blz. 464.
Register	Blz. 467.

 

Plaatsing der platen.

Velp. - De Zwitsersche partij op Rozendaal. - De Waterberg.	t.o. den titel.
Biljoen. - Rozendaal. - De Rozendaalsche schaapskooi	t.o. blz. 16
Urnen. - Legerplaats. - Opgraving van urnen	t.o. blz. 40
Delen. - Zijpenberg. - Middachten	t.o. blz. 56
Sterkenburg. - Hardenbroek. - Sandenburg	t.o. blz. 72
Duurstede. - Amerongen. - Zuilenstein	t.o. blz. 120
Kuilenburg. - Lankmeersche poort te Kuilenburg. - Stadhuis te Kuilenburg	t.o. blz. 144
Echteld. - Zoelen. - Stadspoort te Buren	t.o. blz. 166
Hondsberg. - Durendael. - Watermolen bij Oisterwijk	t.o. blz. 184
Muurschildering in de kerk te Bathmen	t.o. blz. 220
Winterswijk. - Eik bij Roerdink. - Marmergroeve bij Willink. - Beek bij Oedink	t.o. blz. 240
Markt te Aalten. - Bij Aalten. - Kerk te Bredevoort. - Montferland	t.o. blz. 264
Anholt. - Swanenburg. - 'sHeerenberg	t.o. blz. 288
Huis te Heenvliet. - Ravestein. - Bij Rockanje. - Brille	t.o. blz. 304
Heeswijk. - Bergen op Zoom. - Het Markiezenhof. - De Gevangenpoort te Bergen op Zoom. - Wouw	t.o. blz. 350
Breskens. - Kerk te Groede. - Oude gevels te Sluis. - Stadhuis te Sluis	t.o. blz. 370
Aardenburg. - Oostburg. - Biervliet	t.o. blz. 384
Hulst	t.o. blz. 406
Hedel. - Kerk te Ammerzoden. - Kasteel Ammerzoden	t.o. blz. 420
Kasteel Nederhemert	t.o. blz. 434
Markt te Heusden. - Haven te Heusden. - Veer te Ammerzoden.	t.o. blz. 446

 

 

[pagina 136]

ERRATA.

 

Bl. 79, r. 10 v.b. staat 1762 - lees 1748.

Bl. 103, r. 11 v.b. staat H.F. Croockewit, lees - J.F.

 

[pagina 463]

Blz. 422 regel 6 v.b. staat Otto van Arkel, lees George.