Interest van Holland, ofte gronden van Hollands-Welvaren

[p. 265]

Cap. XLVII.
Werd ten tweeden male geconcludeert, dat vryheid, beveiling der zee, en vrede, zorgvuldig in Holland moet werden gezocht; en dat alle oorlog, buiten noodweer, daar schadelik is.

DEze eene konst is en blijft overzulks voor Holland nodig, niet tegenstaande de voorgeworpe politike maximen; zulks de conclusie van vrede voor Holland zo nodig is, dat wy ons ook noit buiten nood behoorden te bemoejen met strijdende Heeren te willen scheiden door onze Ambassadeurs en arbitragien; want zo doende werd men altijds tot oorlogs-kosten zeekerlik ingewikkeld: en daarenboven krijgt men dikwils tot scheidersloon, den oorlog ofte den haat van beiden op zijnen halze; behalven dat men door die meenigvuldige en kostelike Ambassaden ook de Finantien merkelik bezwaart, wanneer alles ten besten komt te gelukken. Want nademaal de ongemakken dezes werelds noch door geweld noch door konst konnen werden tegen-gegaan, zo

[p. 266]

moet men de zelve noodsakelik met alle macht, voorzichtigheid en konst ontwijken. En indien Holland efter werd gezocht en overvallen, zal het dubbeld roemwaardig zijn, indien het dan als een benepen kat wonderlik van zich afbijt, gemoedigd door een rechtvaardige zaak, necessitate superiores erimus, en nood-dwang, nood zal yzer breeken, als mede door de lang, ten dezen einde, vergaderde krachten: zulks het in zoo een geval allesins zoude blijken, dat deze kat zonder dubbelde handschoenen niet zoude kunnen werden aangegreepen; en dat het tegen een beneepen kat quaad vechten zoude wezen. En daarenboven zoude door zo goede defentie en onrechtvaardige offensie, als mede gevreesde zoo considerable conquesten, tijd en gelegentheid, chi ha tempo ha vita, werden gegeven aan alle de nabuuren, ⁺om zo baldadige conquereur te steuiten, en Holland te verlosten.

En hoewel ik weet dat deze zalige maxime, door onze Bondgenoten, leedighgaande Edelluiden, Soldaten en het domme Graauw altijdts zullen werden verworpen, quanzuis om dat wy daar door alle onze glans en reputatie zouden verliezen, zal ik noch eindelik zeggen dat niet al wat blinkt goudt is. Maar dat beschimmeld zilver by verstandigen meer

+ Hoe schandelik ietwes schijnd, als het maar machtig maakt, zo veroorzaakt het eindelik een wel gegronde luister en reputatie.

[p. 267]

waardig is als blinkend koper. En dat ter contrarie qui en a le profit, en a l'honneur; & qu'il fait tousjours mauvais perir soubs quelque beau pretexte que ce soit: gelijk alles wat profijtelik is voor het Land, een eewigdurende goede reputatie aanbrengt; alzo is ook waarachtig, dat alles wat Holland, al ware het onder den glorieusten titul van de wereld, machteloos maakt, warelik en in der daad een eewige schande veroorzaken zal. 't Welk de goede God geve van de vroome Regeerders te recht werde begrepen, terwijle het Hollandse lekke schip met pompen noch kan werden boven gehouden.

EINDE.