Xerxes

LII

De nacht viel. Een starlooze, duisterende stilte zonk over de vlakte, over de bergen, over den vloed, over de beide kampen, Perzen en Grieken, hier en daar. De schildwachten stonden op hunne post; anders scheen alles en iedereen te slapen. Het vreemde raadsel des volgenden dags lag verholen in slaap en stilte en duister. Dit oogenblik was die vreemde rust, die zoo vaak vooraf gaat den donderenden storm des Noodlots en de schildwachten, bijna angstig om die stilte, luisterden uit, spiedden uit.

De Grieksche schildwachten, uitspiedende, uitluisterende, zagen een ruiter rustig over de vlakte rijden, uit het Perzische naar

[p. 187]

het Grieksche kamp. Hij was een zwarte silhouet van man en paard in de grauwe nacht. Genaderd en op het wie-daar der wachten, riep hij, dat hij wenschte de Atheensche veldheeren te spreken. Hij had een toon van gezag en twee der schildwachten gingen den bevelhebbers melden: er was een ruiter gekomen uit het Perzische kamp.

De bevelhebbers, in de nacht, naderden de uiterste lijn der wachten. De ruiter, in donkeren mantel, op zwart paard, bleef roerloos.

- Wat wilt ge? vroegen zij hem.

Hij deed zijn paard twee passen naderen; hij zeide:

- Ik kom, Atheners, u een geheim openbaren. Ik verzoek het u allen te melden aan Pausanias. Zoo hij niet met u is: in de duisternis kan ik hem niet onder u herkennen. Ik ben een Griek, mijn geslacht stamt in de oude Grieksche eeuwen. Ik zoû niet willen, dat Hellas boog onder het Perzische juk. Ik kom u dus zeggen, dat het ingewand der offeren ongunstig blijft aan Mardonios: ware het gunstig gebleken, reeds lang zoû slag zijn geleverd. Maar desniettemin heeft Mardonios tot den aanval besloten...

- Voor wanneer?

- Voor morgen. Hij vreest, dat uw leger aangroeit. Maakt u gereed; zoo hij uitstelt den slag, blijft toch hier: hij heeft voorraad slechts voor twee dagen...

- Waarom verraadt gij in wier rangen gij strijdt?

De ruiter antwoordde niet. Hij vervolgde:

- Zoo deze oorlog eindigt volgens uw wensch, weest dan rechtvaardig wie, uit liefde voor Hellas, zich thans bloot stelt aan uiterst gevaar om u te melden van Mardonios' plannen.

- Wie zijt gij?

- Herkent gij mijn stem niet? Ik ben Alexandros, zoon van Amyntas; ik ben Alexandros van Makedonië, die in Athene u boodschappen kwam...

Hij wendde zijn paard langzaam om. In de nacht vervaagde zijn donkere silhouet, somber weemoedig als de Onzekerheid zelve, naar het donkere, Perzische kamp toe.

[p. 188]

De veldheeren wekten Pausanias in zijn tent. Hij vreesde de Perzen en zeide:

- Atheners, gij ligt voor de Boiotiërs geschaard. Het is beter, dat gij verandert van plaats en u schaart vóór de Perzen, wier strijdwijze gij kent sedert Marathoon. Wij, Spartanen, streden nog nimmer met hen, maar wij kennen die verraders, Boiotiërs en Thessaliërs. Laat ons ruilen: gaat rechts, wij zullen links gaan.

- Wij kwamen het u voorstellen, zeiden de Atheensche bevelhebbers.

Atheners en Spartanen wisselden dien dag van plaats. De Boiotiërs meldden het Mardonios. Mardonios beval dadelijk den Perzen te wisselen met de Boiotiërs, zoodat zij wederom lagen voor de Spartanen.

Pausanias, wien dit gemeld werd, beval den Atheners wederom te wisselen.

Een Perzische heraut verscheen in de vlakte; hij knipte met de oogen in de zon, die verrees.

Hij spotte:

- Lakedaimoniërs! Men roemt u de dappersten van uw land en prijst u, dat ge nooit vluchttet en nooit uw post verliet in den strijd, maar op die plek den dood gaaft of ontvingt!

Hij lachte schimpend, vervolgde:

- Maar niets is minder waar: ge vlucht reeds zonder te strijden: ge laat den Atheners de eer zich met ons te meten: gij, ge kiest liever wie onze slaven zijn, slaven uit ùw bloed; om zekerder tegen te vechten. Gij valt ons wel bitter tegen: wij dachten, dat gij ons een heraut zoudt zenden, om ons uit te dagen, ons Perzen, maar ge bibbert van angst en ge wisseldet dezen morgen tweemaal van plaats. Maar nu wij het zijn, die u uitdagen, waarom zouden wij niet vechten gelijk in getal, gij, de dappersten, ha! ha! aller Grieken; wij, niet meer dan laffe Barbaren? Laat óns beslissen den uitslag des strijds of nà ons kunnen nieuwe troepen weêr strijden! Maar mij schijnt het toe, dat het genoegt, zoo gij Spartanen, zoo wij Perzen samen uit maken wie overwint!

De trotsche heraut wachtte tartend op antwoord. Hij was er

[p. 189]

een, die niet gezièn had en die niet voelde... Niemand antwoordde; de stem van het Noodlot der Perzen zweeg. De Grieken zwegen. De Pers haalde zijn schouders op, poefte minachtend tusschen zijn lippen en draafde terug, omkijkende om te vermijden een wellicht na gezondene pijl en hij schold minachtend nog uit de verte, niet hoorbaar meer, maar zijn mond gebarend van oude wijven en minne lafaards...

Hij doet Mardonios kond en meldt, dat de Spartanen niet durven, dat zij lafaards zijn en bibberend niet antwoordden van angst. Het jubelt in Mardonios nu: hij zoû dezen trotschen heraut, dezen heerlijken held-van-zekerheid willen omhelzen. En hij beveelt zijne cavalerie zich over de vlakte heen te storten en de Grieken nog meer te tarten. Weldra wemelt het er van de ruiters. Weldra wemelt de breede vlakte tusschen Asopos en Kithairon van de prachtige Perzische Onsterflijken. Zij schichten stralen uit, de schitterende ruiters. En zij werpen meesterlijk de werpspies en spannen den boog en richten den pijl met een glorie van krachtige gratie: hun overal goud-aangetikte boogschutter-silhouetten op de mooie, gitzwarte paarden teekenen zich in dit begin van den strijd af over de vale geschroeide vlakte met zeer duidelijk geteekende lijnen en telkens spattende wisselvonken, vooral aan helm en schild. En hunne pijlen flitsen met dichte rissen sissende af door elkander in duizenden richtingen en kruisen elkander: nooit mist, brallen de schutters, hun schot.