Xerxes

LI

Er zijn acht dagen voorbij gegaan. Over elkander, in de vlakte, aan den voet van den Kithairon, liggen de twee vijandelijke legers. Er is aan weêrszijden het achterdochtig geduld, er is aan beide zijden de wachting. Het is een nazomerdag; stapelende massa's blanke wolken drijven aan den wind-doorwoelden hemel. Aan den boord van den Asopos doet Hegistratos de offeringen.

[p. 184]

Mardonios, ongeduldig, staat er bij, als de waarzegger, op een altaar, het ingewand der runderen raadpleegt.

- Spelt het gunstig? dringt Mardonios.

- Nog niet, zegt de waarzegger.

- Het Grieksche leger groeit eiken dag aan, zegt Mardonios. De verkenners melden het allen.

- De voorteekenen, zegt de waarzegger; zijn noch gunstig den Perzen, noch den Grieken, die met hen zijn.

- Den Thebanen niet?

- En niet den Thessaliërs. Het is beter te wachten.

Mardonios is zijn ongeduld niet meester. Vooral sedert den dood van Masistios is gestegen bij hem de koorts om wraak te nemen, eindelijk, op die Grieken. Hij beveelt nieuwe offeringen te volbrengen en een nieuwe waarzegger, Hippomachos van Leukas, zal der offeren ingewand verklaren. Maar ook die nieuwe waarzegger meent, dat, om tot een aanval te besluiten, het ingewand den Perzen niet gunstig ligt.

Mardonios zoû de goden willen dwingen. Soms voelt hij het, zoo als zijne Perzen het zagen aan het feestmaal te Thebe. Zoo als zij den valen schijn zagen als eene bleeke sfeer van hen naderenden dood, zoo voelt soms Mardonios het. Maar hij wil het niet voelen. Hij wil dit maal winnen en hij is ziek van zijn ongeduld, om te beginnen. Des nachts, op het weelderige tentbed, dat Xerxes hem achter liet, kan hij niet slapen...

Er verloopen nog een paar dagen. De Perzen en ook de Thebanen rijden tartende telkens tot aan de boorden toe van de rivier en roepen den verbondenen Grieken schimptaal toe. Waarop wacht het Noodlot, waarom sleept het de dingen, die gebeuren moeten, zoo voort, tusschen deze wolken, deze bergkammen en dezen stroom, tusschen die tenten daar ginds bij Plataiai en die tenten daar ginds aan den breeden voet der heilige bergen, de wijde vlakte tusschen de beide, van elkander verre, tentewemelingen, met nu en dan, over die vlakte, der Perzische ruiters tartende ommerij, hun in de vuist zwierend drillenden speer, hun schimpenden roep of die Ioniërs en die Doriërs niet durven daar?!

[p. 185]

Elf dagen nu liggen de legers over elkaâr. Wie zal den aanval beginnen? Wien zullen de goden de zege gunnen, die vliegt af van Zeus' opene palm? Hoe de Perzen ook tarten, de Grieken vallen niet aan en zijzelve... der offeren ingewand blijft hun te ongunstig om anders te doen dan te tarten.

Mardonios raadpleegt Artabazos en de andere veldheeren. Artabazos, die het ook zag, die het ook voelt, zegt:

- Breken wij het kamp op. Versterken wij ons in Thebe. Daar is voedsel en voorraad en voer. En hoor mij, Mardonios; laat ons dezen oorlog eindigen, als het kan, zonder meer te strijden. Het ingewand blijft ongunstig spellen. Laat ons de goden niet tarten. Zij zijn tegen ons... Zend den verbondenen Grieken goud. Gemunt goud, ongemunt goud. Zilver ook en al het talrijke schenken drinkgerei van edel metaal, dat de Koning ons achter liet, zend alle die schatten den Grieken, zend ze aan wie onder hen voeren gezag.

De Thebaansche veldheeren beaâmen Artabazos' raad. Zij manen tot voorzichtigheid aan. De goden zijn niet gunstig gezind.

- De goden? roept Mardonios en richt zich hoog en dol, of een vervoering hem doorvaart. Welke goden? De Grieksche goden, aan wie wij offerden...?

- Onze goden, zegt Artabazos.

- Ik offer niet meer, roept Mardonios en de veldheeren zien hem ontzet aan. Ik wil de wet der Perzen eeren, en ik zal strijden naar der Perzen voorschrift. Te lang reeds vertrouw ik waarzeggers, onder deze vijandelijke luchten geboren. Ik vertrouw hen niet meer. Onze goden zullen ons helpen en mijn leger is machtig!

Niemand spreekt hem meer tegen: hij is de opperbevelhebber; hij heeft altijd den oorlog gewild en hij wil nu, trots alles, den strijd.

Zij zien hem hijgende staan en hij is tragiesch als de helden der latere tragediën. En hij ziet om zich en roept tartende uit:

- Weet een uwer van een orakel af, dat den Perzen voorspelt mijn dood in Hellas?

Allen zwijgen. Sommigen wenden af het gelaat.

[p. 186]

Mardonios roept:

- Daar gij niets weet of niets waagt te zeggen, zal ik zelve zeggen wat ik zeker weet. Een orakel voorspelde ons den nederlaag, zoo wij den tempel van Delfi plunderden. Onze goden hebben ons door aardbeving verhinderd Delfi's tempel te plunderen. Wij zullen ook nooit Delfi's tempel plunderen, wij zullen eerbied hebben voor der goden wil en dankbaar zijn voor hunne bescherming. Wij zùllen de Grieken overwinnen.

Hij wenkt hen weg; de veldheeren verlaten somber de tent.

- Er is het orakel van Bakis, zegt een der Thebanen buiten.

- Hoe luidt het? vraagt Artabazos.

De Thebaan ziet om zich rond. Allen dringen luisterend om hem. Hij fluistert:

- ‘De boorden van den Asopos zullen wemelen van Helleensche machten... Ik hoor den kreet der Barbaren... Den dag des Noodlots zullen in grooten getale de Meden vernietigd worden...’

- Er zijn meerdere orakels met dergelijken zin, zegt een Thessaliër.

De Thessaliër begint te fluisteren. Artabazos wendt zich af. Hij wil niet langer hooren. Hij weet, ook zonder de orakels, het Noodlot: hij voelde en hij heeft gezien...