Xerxes

XLVI

De winter was voorbij, de vroege Zuidelijke lente woei met amandelbloesemgeur over Hellas, over Thessalië, waar Mardonios, tusschen de hem wel gezinde prinsen des lands, met zijn leger was gekampeerd. En de Atheners, die hunne verbrande stad weêr waren binnen getrokken, - maar nauwlijks hadden herbouwd om de onzekerheid der dingen van toekomst - en de Peloponnesiërs, die den muur over den Isthmos van Korinthe hadden voltooid, meenden het oogenblik gekomen hun gezamenlijke vloot - honderd-tien schepen - naar Aigina te zenden: strateeg en nauarchos was Leotychides, zoon van Menares, over de Peloponnesische, was Xanthippos, zoon van Arifron, over de Atheensche schepen.

Want Themistokles studeerde Perziesch. Themistokles, na de drievoudige haven van den Peiraieus bij Athene te hebben gesticht, omdat de bocht van Faleron wel wat klein was voor zulk een macht in wording als de Atheensche vloot, studeerde Perziesch. Themistokles, na muren om Athene te hebben opgericht - hij had, gedelegeerd naar Sparta, zóó traag de bepleitingen voort gesleept, dat de muren om Athene plots een voldongen

[p. 170]

feit waren!! - Themistokles studeerde Perziesch. Waaróm had hij misschien niet dadelijk kunnen zeggen. Misschien ook wel en gevoelde hij, dat Athene nooit zoû blijven beminnen een die te machtig werd in haar republiek. Een, die te veel deed en gedaan had. Een, die de republiek tot zoo groote glorie had gebracht boven de andere Helleensche staten. Daarom, misschien, studeerde Themistokles Perziesch. Het was of hij voorgevoelde wat komen zoû in latere jaren: de nijdige beschuldigingen van Sparta dat hij geheuld had met den Koning van Perzië, zijne verbanning en zijn vlucht...

Zijn vlucht naar Perzië, maar nog in verre toekomst, dezer dagen, dat Themistokles, of hij, helderziende, iets van die toekomst ried, Perziesch studeerde...

Intusschen bedacht Mardonios zijn groot offensief. Hij overwikte het met de bevriende Thessalische vorsten en hij deed meer: hij zond Mys, een Griek en geen Pers, naar alle orakels van Hellas. Maar het scheen wel of Mardonios, na dat prachtig gebaar voor Xerxes, na, geknield voor Xerxes, te hebben verzekerd, dat hij de Grieken zoû buigen onder Perzië's juk of sterven zoû, somber was geworden, wantrouwend. De winter van wachting was als een ballingschap, hier in Thessalië. Mys kwam terug met verschillende antwoorden verschillender orakels en Mardonios werd er niet blijder om.

Vóór te besluiten tot het groote, beslissende offensief, dacht Mardonios er plotseling aan de vrede den Grieken te bieden.

Waarom eigenlijk deze oorlog, waartoe hij zelve zoo gedrongen had? Uit wraak om zijn vroegeren nederlaag van tien jaren her, toen hij nog een enthoeziast jeugdig veldheer geweest was, een bloeiende prins, die de groote dingen voor zich uit zag stralen en die zich verveeld had te Suza, in de weekheid en intrigue der vrouwevertrekken? Waarom eigenlijk deze oorlog? Om Atossa Lakedaimonische dienaressen en Korinthische te bezorgen? Waarom deze oorlog? Om zich te wreken over invallen der Grieken in Klein-Azië? Mardonios wist het nauwlijks zelve meer. Het was of hij meer dan een jaar ouder geworden was, de zwager van

[p. 171]

Xerxes, gedurende de matte maanden, die gevolgd waren den ramp van Salamis en de vlucht van den Koning. Als Xerxes, sliep hij niet meer. Voelde hij niet meer zóó zeker, wat hij wilde... Was er een tegenzin, bijna, in hem, den oorlog voort te zetten... Verlangde hij naar Perzië, Suza, zijn vrouw, Artazostra, zijn jonge kinderen... Voelde hij tegen zich een geheime kracht... Een Noodlot, dat school in deze vijandelijke luchten, hoe zij ook gebalsemd waren dezer dagen van de bloesemende amandelen... Scheen het of de goden van Hellas scholen, ergens, achter de langzaam drijvende voorjaarswolken in den blauwen ether en sterker zouden zijn dan Perzië's goden, wat Xerxes ook altijd beweerde...

Mardonios gevoelde zich moê en vol heimwee... Hij zond naar Athene een hoogen gezant, Alexandros, zoon van Amyntas, vorst van Makedonië, zeer Perziesch gezind, Perziesch verwant, een Perzische ziel en daarbij gast-bevriend met de Atheners, die hem veel waren verschuldigd om vroegere dingen. Mardonios zond Alexandros naar Athene, om te bewerken, dat de sterke, jonge zeemogendheid de Perzische hand niet zoude weigeren.

Dan zoû Mardonios, hij, het wel klaar spelen met de Verbondenen te land.

Het was een illuzie om moêheid, het was een zwak oogenblik, waarvan Mardonios zichzelven nauwelijks rekenschap gaf. Mardonios bood de vrede aan...