Xerxes

XXXIII

In Athene had Xerxes verschillende Atheensche bannelingen terug in hun vaderstad geroepen; een van hen, Dikaios, zoon van Theokydes, was een oude vriend van Demaretos, den verbannen koning van Sparta en zij hadden samen, een dier dagen, die den naderenden zeeslag vooraf gingen, in weemoed gedwaald, buiten Athene, als of de terug geroepen banneling niet adem kon halen in dat Athene, waar een Perzische Koning hem terug riep uit grootzielig doende politiek, als of de verbannen koning, die met een vijandelijk leger Sparta naderde, trots misschien spoedig te vervullen eerzuchten, niet ademen kon naast den Atheenschen vriend. En de beide mannen, langs de flanken van den Aigaleos-

[p. 114]

berg, die als een muur zich verhief tusschen Athene en Eleusis, de heilige stad der Mysteriën, waren om gedwaald in druk gesprek over de dingen van den dag, die hoopvol en niet hoopvol waren, naar mate zij ze beschouwden en zij waren in de Triasische vlakte gekomen...

De Triasische vlakte lag daar als een hier dorre, heide-gelijke, daar grazige, lange pluimen wuivende woestenij. Voor zij Athene waren binnen getrokken, waren de Perzen hier overheen gegaan; langs deze zandige wegen, langs dezen rotsigen baaierd lagen nog sporen van hunnen marsch: scherven van gebroken vaatwerk, waar zij gekampeerd hadden, de huiden en overblijfselen van het geslachte vee, dat zij verorberd hadden. Hier en daar stak de ruïne van een verbrand huis of hoeve hare zwart roetige karteling in de lucht, die blauwgrijs zwoelde. Het was een tijd van aardbevingen, maar zij werden zoo wel door de Grieken als door de Perzen te hunner eigene gunste geduid. De beide mannen, Demaretos en Dikaios, waren verder gedwaald dan zij wilden, druk sprekende, met wijde gebaren van zich-laten-gaan in deze eenzaamheid, in deze verlatenheid, die van alle volk gevlucht was. Zij strompelden over de steenen en door het zand en verwijderden zich meer van Athene, dan zij zich waren bewust. De zon ging achter Eleusis onder; de heilige stad, met de lange lijn van haar Demeter-tempel, donkerde met duisterende vakken, daar ginds in de verte. De gieren zweefden rond.

- Wij moeten terug, zeide Dikaios; zoo verre reeds zijn wij, bij Eleusis.

- Het is hier huiverig van licht en lucht om ons heen, zei Demaretos, om zich heen ziende en plotseling wees hij, vlak voor hun voet, vóór hunne nadering door een rotsblok verborgen...

- Zie!!

En hij wees en klampte zich aan den arm van zijn vriend, maar het was niets dan het lijk van een vrouw, half reeds verslonden door de roofvogels, afzichtelijk...

- Neen, zie daar!! riep Dikaios en wees zelve nu naar de verte...

De beide mannen, aan elkander geklampt, zagen uit. Er was

[p. 115]

geen wind en over de vlakte naderde als een immense stofwolk, zoo als een leger zoû hebben verwekt in opmarsch. Maar er klonken geen stemmen, geen stappen. Tot plotseling...

- Hoor! riep Dikaios. O, hoor!

En hij stond verstomd, versteend, ontsteld. Demaretos, in huiver, begreep nog niet. Maar toen hij luisterde, hoorde hij een klare, zingende stem.

- Zingt er daar een?? vroeg hij, zijn ooren niet kunnende gelooven.

- Eén zingt er daar de Hymne van Iacchos! fluisterde Dikaios, in grootste ontsteltenis en huiver voor de bovennatuurlijkheid, die geschiedde in dit late namiddaguur, terwijl de hemel vreemd somberde en de bloedige zonnedaling schemerde door de bewegende stofwolk heen.

In der daad klonk het met plechtig mystieken galm van daar ginds:

- ‘Iacche! Iacche!’

- Wat beduidt dat? vroeg Demaretos.

- Weet ge het niet? vroeg Dikaios. Zijt ge nooit in de Eleusinische Mysteriën gewijd?

- Neen, bekende Demaretos. Zeg mij...

- Het is de heilige hymne, die gezongen wordt den zesden dag der Mysteriën, den twintigste van de maand Boëdromion, als het beeld van Bacchos-Iacchos wordt rond gevoerd. En dat wij het hooren, hier, in de vlakte, in deze verlatene wijdte, is verschrikkelijk! Want dààr... Demaretos, dààr... in die zingende stofwolk schrijdt of zweeft een goddelijk wezen... Demaretos, groot onheil spelt dit gehoor! Onheil voor Xerxes! Zie! Dàt daar beweegt zich van Eleusis weg...!

De gieren zwermden rond boven de hoofden der mannen...

- Waar zweeft het heen? vroeg Demaretos en zag angstig toe, geklampt aan zijns vriends arm.

- Naar de Bondgenooten, verklaarde de ingewijde in de Eleusinische Mysteriën. Ongetwijfeld, ongetwijfeld naar de Bondgenooten... Zie toch! Dàt daar... hoe het zweeft! Als het naar den

[p. 116]

Peloponnesos zweeft, Zuidwaarts, zal het Perzische landleger worden vernietigd...!

- Maar het zweeft naar het Oosten, het zweeft naar het Oosten!! riep Demaretos, wijzende.

- Dàn, riep Dikaios uit; zal de vloot van Xerxes bij Salamis worden vernield!! Hoor hoe de hymne heller schalt!

In der daad, zong het, onverklaarbaar vreemd, uit de bewegende wolk:

- ‘Iacche! Iacche!’

Demaretos, in de vallende duisternis nu, zijn hand om den arm van Dikaios, fluisterde:

- Dikaios, spreek hier nooit van! Noch ik, noch jij zoû het overleven!!

- Neen...!

- Zeg het nooit: dat de goden ons behoeden, ons bannelingen...! En de Perzen...!

De beide mannen vluchtten de vlakte af, strompelend tusschen de blokken steen. De, door hun komst verjaagde, gieren vlogen neêr over het lijk der vrouw...